Τείχος Βερολίνου: 32 χρόνια μετά - Ο αντίκτυπος της πτώσης στο Infographic του Newsbomb.gr

Τα παγκόσμια γεγονότα συχνά εξελίσσονται γρήγορα, δύσκολα όμως μπορεί να περιγράψει κανείς τον ρυθμό και την ένταση της αλλαγής που συντελέστηκε το 1989. Τα κοσμοϊστορικά γεγονότα της περιόδου εκείνης, συμπυκνώνονται σε μια από τις πιο διάσημες σκηνές της πρόσφατης ιστορίας - την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.

Το Τείχος κατέρρευσε εν μέρει εξαιτίας ενός γραφειοκρατικού «ατυχήματος», αλλά έπεσε εν μέσω ενός κύματος επαναστάσεων που έφερε το σοβιετικό κομμουνιστικό μπλοκ στα πρόθυρα της κατάρρευσης και συνετέλεσε στη δημιουργία μιας νέας παγκόσμιας τάξης.

Πώς έπεσε το Τείχος;

Το «τείχος της ντροπής» όπως το έχουν βαφτίσει, έπεσε στις 9 Νοεμβρίου 1989, πέντε ημέρες μετά τη συγκέντρωση μισού εκατομμυρίου ανθρώπων στο Ανατολικό Βερολίνο σε μια μαζική διαμαρτυρία, που οδήγησε στην κατάρρευση του οχυρού που χώριζε την κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία από τη Δυτική Γερμανία.

Οι ηγέτες της Ανατολικής Γερμανίας προσπάθησαν να κατευνάσουν την αυξανόμενη οργή χαλαρώνοντας τα σύνορα και διευκολύνοντας τις μετακινήσεις για τους Ανατολικογερμανούς. Δεν είχαν σκοπό να τα ανοίξουν εντελώς. Οι αλλαγές προορίζονταν να είναι σχετικά περιορισμένες- αλλά ο τρόπος με τον οποίο κοινοποιήθηκαν είχε τεράστιες συνέπειες.

Οι σημειώσεις σχετικά με τους νέους κανόνες δόθηκαν στον αξιωματούχο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ανατολικής Γερμανίας Γκίντερ Σαμπόφσκι, ο οποίος δεν είχε χρόνο να τους κοιτάξει πριν από την τακτική συνέντευξη Τύπου. Όταν διάβασε το σημείωμα δυνατά για πρώτη φορά, οι δημοσιογράφοι έμειναν έκπληκτοι.

«Τα ιδιωτικά ταξίδια εκτός της χώρας μπορούν πλέον να γίνονται χωρίς προαπαιτούμενα», είπε. Έκπληκτοι οι δημοσιογράφοι ζήτησαν περισσότερες λεπτομέρειες.

Ανακατεύοντας τις σημειώσεις του, ο Σαμπόφσκι είπε ότι από όσο γνώριζε, οι κανόνες θα μπορούσαν να τεθούν σε ισχύ αμέσως. Στην πραγματικότητα, οι αλλαγές είχαν προγραμματιστεί να ξεκινήσουν την επόμενη μέρα, με περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την αίτηση για βίζα.

Τα νέα κυκλοφόρησαν άμεσα και οι Ανατολικογερμανοί συνέρρευσαν μαζικά στο Τείχος. Ο Χάραλντ Γιάγκερ, υπεύθυνος συνοριοφύλακας εκείνο το βράδυ, είπε στο Der Spiegel το 2009 ότι παρακολούθησε τη συνέντευξη Τύπου μπερδεμένος - και μετά είδε το πλήθος να φτάνει.

Καλούσε μανιωδώς τους ανωτέρους του, αλλά δεν έλαβε εντολή ούτε να ανοίξει την πύλη - ούτε να ανοίξει πυρ για να σταματήσει το πλήθος. Είχε βάρδια με λίγους ακόμη φρουρούς και δεν θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν με τη βία εκατοντάδες θυμωμένους πολίτες.

«Άνθρωποι θα μπορούσαν να είχαν τραυματιστεί ή σκοτωθεί ακόμη και χωρίς πυροβολισμούς, σε συμπλοκές ή αν ξεσπούσε πανικός μεταξύ των χιλιάδων που συγκεντρώθηκαν στη συνοριακή διάβαση», δήλωσε στο Der Spiegel. «Γι’ αυτό έδωσα στους δικούς μου την εντολή: Ανοίξτε τα σύνορα!».

Χιλιάδες άνθρωποι έτρεχαν, πανηγύριζαν και έκλαιγαν, σε σκηνές που έκαναν το γύρο του κόσμου. Πολλοί σκαρφάλωσαν στο Τείχος, αρχίζοντας να το καταστρέφουν με σφυριά και αξίνες. Μια ταραγμένη χρονιά είχε φτάσει στο αποκορύφωμα.

Τι συμβαίνει σήμερα

Τρεις και πλέον δεκαετίες και 2 τρισεκατομμύρια ευρώ αργότερα, η ψαλίδα μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας δεν έχει κλείσει, νέα τείχη υψώνονται στην «ενωμένη» Ευρώπη και οι εορτασμοί για την επέτειο από την πτώση του Τείχους διεξάγονται σε κλίμα συγκίνησης, την ώρα που η Γερμανία αποχαιρετά την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ.

Οι διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας συνεχίζονται πυρετωδώς, ενώ πρόθεση είναι σχηματιστεί η νέα κυβέρνηση και να ψηφιστεί ο Σοσιαλδημοκράτης Όλαφ Σολτς ως καγκελάριος στις 6 Δεκεμβρίου.

Εντός της Γερμανίας, τρεις και πλέον δεκαετίες μετά την πτώση του Τείχους, το χάσμα παραμένει. Δύο εκατομμύρια άνθρωποι εγκατέλειψαν την Ανατολική Γερμανία μετά την επανένωση το 1990, ενώ λίγες είναι οι πολυεθνικές εταιρίες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή.

Μετά από οικονομικές ενισχύσεις ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ μέσα σε τρεις δεκαετίες, η παραγωγικότητα στην Ανατολική Γερμανία παραμένει χαμηλότερη και η ανεργία είναι κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερη από τη Δύση. Επιπλέον, η πλειοψηφία των Ανατολικογερμανών θεωρεί τον εαυτό τους πολίτες δεύτερης κατηγορίας, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της γερμανικής κυβέρνησης για την πρόοδο της επανένωσης.

«Η διάσωση του ευρώ, η ατέρμονη διαμάχη για την υποδοχή και την κατανομή των προσφύγων, όλα αυτά δημιούργησαν νέα χαρακώματα στην Ευρώπη. Με το Brexit βλέπουμε για πρώτη φορά μια χώρα να εγκαταλείπει την Ε.Ε.

Και σε πολλές χώρες της Ευρώπης ανεβαίνει η δημοτικότητα εκείνων που θέλουν να μας πείσουν ότι λιγότερη Ευρώπη είναι προς το συμφέρον μας. (…) εμείς οι Ευρωπαίοι θα μπορέσουμε να τα καταφέρουμε στον σημερινό κόσμο μόνο αν μείνουμε ενωμένοι.

Διότι κανείς μας δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνος του τις τέσσερις μεγάλες παγκόσμιες προκλήσεις, την παγκοσμιοποίηση, την κλιματική αλλαγή, την ψηφιακή επανάσταση και τη μετανάστευση» έγραφε σε άρθρο του με αφορμή την επέτειο ο Γερμανός ΥΠΕΞ, Χάικο Μάας.

Το Τείχος και τα...τείχη που διχάζουν τον πλανήτη

Δεκαετίες μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, η Ευρώπη έχει πλέον περισσότερα φυσικά εμπόδια στα εθνικά της σύνορα από ό, τι είχε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, σημείωνε ο Economist σε παλαιότερο αφιέρωμα για τα «τείχη του μίσους».

Ο πόλεμος στη Συρία, η προσφυγική κρίση και μία σειρά από συρράξεις οδήγησαν τις κυβερνήσεις σε ένα… μαραθώνιο κατασκευής συνοριακών τειχών και φρακτών ασφαλείας ιδιαίτερα στη Μεσόγειο και την Ανατολική Ευρώπη.

Την τελευταία δεκαετία μόνον, σε ολόκληρο τον πλανήτη, οι άνθρωποι δημιούργησαν κατά μέσο όρο 9.656 χιλιόμετρα «τεχνητών συνόρων» και μαζί μία… ψευδαίσθηση ασφάλειας. Από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου μέχρι σήμερα, 40 χώρες σε όλο τον κόσμο ύψωσαν φράκτες και τείχη απέναντι σε «γείτονές» τους.

Τι έκανε η Μέρκελ τη νύχτα που άλλαξε η ιστορία

Τη νύχτα της 9ης Νοεμβρίου του 1989 η μελλοντική καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ χαλάρωνε σε μία σάουνα του Ανατολικού Βερολίνου και ονειρευόταν… να δοκιμάσει στρείδια στη Δύση.

Η 35χρονη τότε φυσικός στην Ακαδημία Επιστημών του Ανατολικού Βερολίνου, γεννήθηκε στο Αμβούργο αλλά μεγάλωσε στη ΛΔΓ ενώ ήταν ήδη διαζευγμένη από τον πρώτο της σύζυγο.

Πριν από τη σάουνα είχε τηλεφωνήσει στη μητέρα της, Χέρλιντ Κάσνερ. Είχε μόλις ακούσει ότι οι πολίτες της Ανατολικής Γερμανίας ήταν ελεύθεροι να διασχίσουν τα σύνορα, εκείνες τις πρώτες ώρες όμως κανείς δεν μπορούσε να πιστέψει ότι κάτι τέτοιο συνέβαινε πραγματικά. Ήθελε να της κάνει το γνωστό τους αστείο, ότι θα την πήγαινε δηλαδή «να φάνε στρείδια στο «Kempinski», ένα σικ ξενοδοχείο στη Δύση…

«Πρόσεχε, κάτι γίνεται σήμερα», της είπε. Καθ’ οδόν προς το σπίτι, είδε πολύ κόσμο να κατευθύνεται προς το Τείχος. Τους ακολούθησε και ξαφνικά βρέθηκε στο δυτικό Βερολίνο, να πίνει την πρώτη της… δυτική μπύρα παρέα με ξένους. Δεν κατάφερε να πάει ποτέ τη μητέρα της για στρείδια κι ας έφυγε από τη ζωή πολύ αργότερα, τον Απρίλιο του 2019, σε ηλικία 90 ετών.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.