Ανασκόπηση 2021: Οι... διαστημικές ανακαλύψεις της χρονιάς - Από τον πυρήνα του Άρη στον Αρμαγεδδών

Αδιαμφισβήτητα το 2021 ήταν από τις χρονιές κατά τις οποίες σημειώθηκαν μερικές από τις σημαντικότερες επιστημονικές ανακαλύψεις οι οποίες έθεσαν νέα δεδομένα στην κατανόηση του κόσμου γύρω μας.

Κορυφαία όλων αυτών, σύμφωνα με το περιοδικό «Science», είναι η δυνατότητα πρόβλεψης του πολύπλοκου τρισδιάστατου σχήματος στο οποίο διπλώνουν τα αμινοξέα όταν σχηματίζουν μια λειτουργική πρωτεΐνη.

Εδώ και σχεδόν 50 χρόνια οι επιστήμονες πάσχιζαν να λύσουν ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα στη φύση: Να προβλέψουν το πολύπλοκο τρισδιάστατο σχήμα στο οποίο θα διπλώσουν τα αμινοξέα, όταν σχηματίζουν μια λειτουργική πρωτεΐνη.

Το 2021, για πρώτη φορά, οι επιστήμονες έδειξαν ότι ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης μπορεί επιτέλους να πετύχει αυτόν τον στόχο και να προβλέψει τις ακριβείς δομές των πρωτεϊνών και μάλιστα να το κάνει μαζικά για χιλιάδες πρωτεΐνες. Γι' αυτό, η κορυφαία επιστημονική επιθεώρηση «Science» ανακοίνωσε - όπως κάνει κάθε χρόνο - ότι αυτό ήταν το σημαντικότερο επιστημονικό επίτευγμα του φετινού έτους.

Σύμφωνα με το περιοδικό, πρόκειται για ένα κατόρθωμα σε δύο «μέτωπα»: Από τη μία επιλύθηκε ένα επιστημονικό πρόβλημα που παρέμενε άλυτο επί πέντε δεκαετίες και, από την άλλη, οι επιστήμονες έχουν πια στα χέρια τους «μια καινοτόμα τεχνική που, όπως η CRISPR και η cryo-EM, θα επιταχύνει σε μεγάλο βαθμό τις επιστημονικές ανακαλύψεις».

Μετρήθηκε για πρώτη φορά ο πυρήνας του Άρη

Αναφορικά με τις ανακαλύψεις σε διαστημικό επίπεδο, σταθμό για την έρευνα και την κατανόηση πλανητών της διαστημικής μας «γειτονιάς» αποτελούν τα δεδομένα που έστειλε ο ρομποτικός εξερευνητής της NASA In Sight αναφορικά με τον πυρήνα του Άρη αλλά και οι εικόνες και τα video που έστειλε από τον «κόκκινο πλανήτη» το drone της NASA Ingenuity.

Ειδικότερα, η μελέτη των δεδομένων που έστειλε ο ρομποτικός γεωλόγος της NASA In Sight αποκάλυψε τις διαστάσεις του πυρήνα του πλανήτη με αποτέλεσμα η ανθρωπότητα να διαθέτει για πρώτη φορά στοιχεία από τον πυρήνα ενός πλανήτη, εκτός από αυτόν την Γης.

Ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Ελβετίας στην Ζυρίχη ανακοίνωσε σε μεγάλο επιστημονικό συνέδριο στις αρχές Απριλίου του 2021 ότι κατάφερε μελετώντας διάφορα δεδομένα που έχει στείλει μέχρι σήμερα το In Sight να υπολογίσει τις διαστάσεις του πυρήνα του Άρη. Σύμφωνα με τους ερευνητές ο πυρήνας του πλανήτη έχει διάμετρο 1,810-1,860 χλμ. περίπου την μισή από αυτή του πυρήνα της Γης.

Την ίδια ώρα ενθουσιασμό προκάλεσαν οι εικόνες και τα video που έστειλε από τον πλανήτη Άρη το drone της NASA Ingenuity. To Ingenuity έφθασε στον Άρη τον Απρίλιο 2021 μαζί με το προηγμένο ρόβερ Perseverance.

Ήταν η πρώτη φορά που ένα drone ταξίδευε έξω από τη Γη για αυτό και οι επιτελείς της αποστολής ήταν ιδιαίτερα συγκρατημένοι. Έλεγαν ότι ακόμη και αν απλά σηκωθεί από το έδαφος για λίγα δευτερόλεπτα και μετά σταματήσει να λειτουργεί η αποστολή θα ήταν πετυχημένη. Αν όλα πήγαιναν καλά, σύμφωνα με τον προγραμματισμό, το drone θα πραγματοποιούσε μάξιμουμ πέντε πτήσεις σε χρονικό διάστημα περίπου ενός μήνα. Και όμως μήνες μετά, το drone συνεχίζει ακάθεκτο τη δράση του προκαλώντας ενθουσιασμό στην επιστημονική κοινότητα για πολλούς λόγους.

Η Κίνα πάτησε στον Άρη

Στον Άρη προσεδαφίστηκε όμως τον Απρίλιο του 2021 και τηλεκατευθυνόμενο ρομπότ από την Κίνα με το όνομα Zhurong. Η Κίνα είχε ήδη αποπειραθεί να στείλει ερευνητικό ρομπότ στον Άρη, το 2011, αποστολή που διεξήχθη από κοινού με τη Ρωσία. Μετά την αποτυχία της, το Πεκίνο αποφάσισε να συνεχίσει την περιπέτεια μόνο του.

Η Διαστημική Υπηρεσία της Κίνας εκτόξευσε την 23η Ιουλίου 2020 από τη Γη τη μη επανδρωμένη αποστολή Tianwen-1, όπως ονομάζεται το διαστημόπλοιο που έστειλε στο διάστημα. Αποτελείτο από τρία στοιχεία: Το βασικό τμήμα του σκάφους που θα μείνει σε τροχιά γύρω από τον Άρη, το τμήμα που προσεδαφίστηκε και, μέσα σε αυτό, το τηλεκατευθυνόμενο ρομπότ Zhurong.

Με βάρος που ξεπερνά τα 200 κιλά, το Zhurong ήταν εφοδιασμένο με τέσσερα φωτοβολταϊκά πάνελ για να εξασφαλίζεται η τροφοδοσία του με ηλεκτρισμό. Το όνομα Zhurong παραπέμπει στον Θεό της φωτιάς στην κινεζική μυθολογία. Ο συμβολισμός δικαιολογείται από την ονομασία του Άρη στα κινεζικά, Huoxing, «ο πλανήτης της φωτιάς».

Μάλιστα τον Μάιο του 2021 η κινεζική διαστημική υπηρεσία έδωσε στη δημοσιότητα τις πρώτες εικόνες που μετέδωσε από τον Άρη ο πρώτος ρομποτικός εξερευνητής που έστειλε ο ασιατικός γίγαντας στον Κόκκινο Πλανήτη.

Η ανθρωπότητα «άγγιξε» για πρώτη φορά τον Ήλιο

Μία αποστολή σταθμός για την κατανόηση του άστρου μας, του ήλιου, έλαβε χώρα τον Απρίλιο του 2021 καθώς το σκάφος Parker Solar Probe της NASA «άγγιξε» για πρώτη φορά τον Ήλιο.

Ειδικότερα το σκάφος πέρασε πέντε ώρες μέσα στην ανώτερη ηλιακή ατμόσφαιρα, το στρώμα του μητρικού μας άστρου που είναι γνωστό ως «στέμμα». Είναι η πρώτη φορά που ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα διέσχισε τα εξωτερικά όρια του Ήλιου και έκανε τις πρώτες άμεσες παρατηρήσεις για φαινόμενα (σωματίδια, μαγνητικές δυνάμεις κ.ά.) για τα οποία έως τώρα οι επιστήμονες μόνο εκτιμήσεις μπορούσαν να κάνουν.

Το Parker αποτελεί το alter ego των δίδυμων σκαφών Voyager της NASA, των σκαφών που έχουν ταξιδέψει πιο μακριά από τον Ήλιο (και τη Γη) από κάθε άλλο σκάφος μέχρι σήμερα, αφήνοντας πίσω τους την ηλιακή «επικράτεια», δηλαδή την περιοχή του διαστήματος μέχρι την οποία φθάνει η «ανάσα» του Ήλιου, ο ηλιακός άνεμος. Αντίθετα, το Parker Solar Probe πλησίασε την «καρδιά» του ηλιακού συστήματός μας περισσότερο από κάθε άλλη ανθρώπινη μηχανή.

Επιχείρηση Αρμαγεδδών από τη NASA - Η αποστολή για να εκτρέψει αστεροειδή

Τέλος μία από τις σημαντικότερες διαστημικές αποστολές που έλαβαν χώρα τη χρονιά που μας πέρασε είναι η αποστολή της NASA Dart.

Πρόκειται για το πρώτο φιλόδοξο πείραμα της ανθρωπότητας για την προστασία του πλανήτη μας από αστεροειδείς. Η αποστολή «Dart» σχεδιάστηκε από το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής (APL) του Πανεπιστημίου John Hopkins, σε συνεργασία με την αμερικανική διαστημική υπηρεσία και αποτελεί την πρώτη προσπάθεια εκτροπής της πορείας ενός αστεροειδούς.

Στο επίκεντρο της αποστολής βρίσκεται ένα διπλό σύστημα αστεροειδών, του «Διδύμου» και του «Δίμορφου» οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση 11 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη. Σκοπός της αποστολής είναι μέσω μίας πρόσκρουσης, να φέρει πιο κοντά τους δύο αυτούς αστεροειδείς, μειώνοντας την περίοδο της περιφοράς του «Διμόρφου» γύρω από τον «Δίδυμο» κατά περίπου 10 λεπτά.

Η εκτόξευση της αποστολής πραγματοποιήθηκε στις 24 Νοεμβρίου με έναν πύραυλο Falcon 9 της SpaceX. Το σκάφος της αποστολής πρόκειται να προσκρούσει στον «Δίμορφο» με την τεράστια ταχύτητα των 6,6 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, δηλαδή περίπου με 22.000 χιλιόμετρα την ώρα!

Για την πρωτοφανή αυτή αποστολή στην ιστορία της ανθρωπότητας μίλησε στο Newsbomb.gr ο ερευνητής της NASA και επίτιμος Διευθυντής του Τμήματος Διαστημικής στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins (APL) Δρ. Σταμάτης Κριμιζής.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.