Τουρκία: Σε διπλό ταμπλό ο Ερντογάν - Γιατί προσπαθεί να μεσολαβήσει στην κρίση Ουκρανίας-Ρωσίας

Η Τουρκία ευελπιστεί να βοηθήσει στην εκτόνωση της έντασης μεταξύ των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ και της Ρωσίας για την κρίση στην Ουκρανία, με τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να έχει προγραμματίσει συναντήσεις με τους ομολόγους του και στις δύο πλευρές της σύγκρουσης τις επόμενες εβδομάδες.

Η Τουρκία είναι «έτοιμη να κάνει ό,τι είναι απαραίτητο» για να αποφύγει έναν πόλεμο, δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος το βράδυ της Τετάρτης(27/1), κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής συνέντευξης.

«Ελπίζω ότι η Ρωσία δεν θα προχωρήσει σε ένοπλη επίθεση, δεν θα καταλάβει την Ουκρανία. Ένα τέτοιο βήμα δεν θα είναι σοφή πράξη για τη Ρωσία ή την περιοχή», είπε. «Υπάρχει ανάγκη για διάλογο που θα ακούσει τις ανάγκες της Ρωσίας και θα εξαλείψει τις εύλογες ανησυχίες της για την ασφάλεια».

Για μήνες, η Άγκυρα ζητούσε από το ΝΑΤΟ και τη Ρωσία να μετριάσουν τη ρητορική τους. Ο Ερντογάν συναντά συχνά και συνομιλεί τηλεφωνικά με τον Πούτιν και την Πέμπτη (27/1), ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ είπε ότι ο Ρώσος ηγέτης είναι έτοιμος να επισκεφθεί την Τουρκία, αν και ο ακριβής χρόνος μιας τέτοιας επίσκεψης θα εξαρτηθεί από τον κορονοϊό. Εν τω μεταξύ, ο Ερντογάν έχει ήδη προγραμματιστεί να επισκεφθεί το Κίεβο κάποια στιγμή μέσα στο Φεβρουάριο, για να συναντήσει τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Η Ρωσία έχει συγκεντρώσει περίπου 100.000 στρατιώτες κοντά στα ουκρανικά σύνορα, προκαλώντας φόβους στα μέλη του ΝΑΤΟ ότι ο Πούτιν σχεδιάζει επίθεση, ειδικότερα, για να καταλάβει ανατολικά τμήματα που έχουν μεγάλο ρωσικό πληθυσμό και στα οποία η Μόσχα κατά το παρελθόν προσπάθησε να ασκήσει την επιρροή της.

Η Μόσχα λέει ότι δεν έχει σχέδιο για επίθεση και αντ' αυτού ζήτησε από το ΝΑΤΟ να εμποδίσει την Ουκρανία να ενταχθεί στη συμμαχία και να δώσει διαβεβαιώσεις ότι πύραυλοι και άλλα στρατιωτικά μέσα δεν θα τοποθετηθούν κοντά στα σύνορά της - απαιτήσεις που η Ουάσιγκτον και η συμμαχία έχουν απορρίψει .

Η ανησυχία της Άγκυρας

«Λόγω γεωγραφίας και ιστορίας, αλλά και πέρα από αυτό, για περισσότερο πρακτικούς λόγους, λόγω οικονομικών, συμφερόντων ασφάλειας και άμυνας, η Τουρκία θέλει να έχει λόγο σε ό,τι συμβαίνει μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας ή σε αυτό που θα γίνει», λέει ο Αλπερ Τσοσκούν, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment και πρώην πρεσβευτής της Τουρκίας στο Αζερμπαϊτζάν.

Επιχειρώντας να προσεγγίσει και τις δύο πλευρές, η Τουρκία θέλει να δείξει ότι διαδραματίζει ρόλο στην κρίση. Επιπλέον έχει επενδύσει στην ουκρανική αμυντική βιομηχανία, αφού της πούλησε μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB2 από το 2019, τα οποία το Κίεβο ανέπτυξε και χρησιμοποίησε για να επιτεθεί σε φιλορωσικές δυνάμεις στο Ντονμπάς τους τελευταίους μήνες.

Αυτή η χρήση τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Μόσχας, με τον Πούτιν να λέει στον Ερντογάν σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν τον Δεκέμβριο ότι η Άγκυρα εμπλέκεται σε «προκλητική» και «καταστροφική» δραστηριότητα.

Τούρκοι αξιωματούχοι δήλωσαν έκτοτε ότι δεν ευθύνεται η Άγκυρα για το πως χρησιμοποεί η Ουκρανία τα drones. Η Άγκυρα έχει υπογράψει συμφωνίες για την πώληση περισσότερων μη επανδρωμένων αεροσκαφών στο Κίεβο και έχει δεσμευτεί για κοινή παραγωγή.

Οι οπλικές συμφωνίες

Τον Σεπτέμβριο, η τουρκική εταιρεία μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar υπέγραψε συμφωνία για την κατασκευή ενός εργοστασίου παραγωγής TB2 κοντά στην ουκρανική πρωτεύουσα και τον Δεκέμβριο, Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι θα παράγουν το μακράς διαρκείας drone Anka που κατασκευάζεται από την Turkish Aerospace Industries, σε εγκαταστάσεις στη χώρα, με τον κινητήρα του να παράγεται από την Ουκρανία.

Ταυτόχρονα, η Τουρκία εμπλέκεται στρατιωτικά με τη Ρωσία σε σειρά συγκρούσεων. Στη Συρία, η Τουρκία και η Ρωσία συντονίζουν κοινές στρατιωτικές περιπολίες και συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός σε ένανεξαιρετικά περίπλοκο γεωστρατηγικό παιχνίδι, όπου συχνά διασταυρώνονται οι δυνάμεις των ΗΠΑ, του Ιράν, των Κούρδων και της Συρίας. Στη Λιβύη, η Τουρκία έχει υποστηρίξει μια κυβέρνηση αναγνωρισμένη από τα Ηνωμένα Έθνη που βρίσκεται σε πόλεμο με ομάδες που υποστηρίζονται από τη Ρωσία.

Η Τουρκία εξαρτάται επίσης οικονομικά από τη Ρωσία, με εκατομμύρια Ρώσους τουρίστες να φέρνουν το τόσο απαραίτητο ξένο νόμισμα κάθε χρόνο στη χώρα και η Άγκυρα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο φυσικό αέριο από Ρώσους προμηθευτές.

Υπάρχουν επίσης οι πολύ πραγματικές επιπτώσεις της γεωγραφίας της Τουρκίας: σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μοντρέ του 1936, είναι υποχρεωμένη να διασφαλίσει την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα όχι μόνο για τα ρωσικά πλοία του πολεμικού ναυτικού, αλλά και για εκείνα που θα κατέληγαν στην άλλη πλευρά σε περίπτωση πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας.

Ως ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός στο ΝΑΤΟ, η Τουρκία θα βρισκόταν επίσης στην πρώτη γραμμή σε κάθε παρατεταμένο πόλεμο στον οποίο θα έμπαινε η Βορειοατλαντική συμμαχία με τη Ρωσία.

Ισορροπία σε τεντωμένο σχοινί

«Η Τουρκία δεν θέλει να επιλέξει μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, επειδή έχει σχέση με τη Ρωσία σε άλλες συγκρούσεις, ιδιαίτερα στη Συρία, όπου βασίζεται στη Ρωσία για τον έλεγχο της κατάστασης και την αποτροπή της κλιμάκωσής της», είπε. Σινάν Ούλγκεν, πρώην διπλωμάτης και διευθυντής του Κέντρου Οικονομικών και Μελετών Εξωτερικής Πολιτικής με έδρα την Κωνσταντινούπολη.

Πρόσθεσε ότι η Τουρκία χρειάζεται επίσης την Ουκρανία, «όπου υπάρχει μια αναπτυσσόμενη σχέση που επικεντρώνεται στις αμυντικές βιομηχανίες».
Μέχρι στιγμής, η Τουρκία έχει ακολουθήσει μια λεπτή γραμμή στο θέμα της ρωσικής επέκτασης στην περιοχή.

Κατά τη διάρκεια της ρωσικής επέμβασης το 2008 στις περιοχές της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας της Γεωργίας, η Τουρκία αρνήθηκε να άρει τους περιορισμούς στο μέγεθος και τον αριθμό των αμερικανικών πολεμικών πλοίων που θα επέτρεπε μέσω του Βοσπόρου να εισέλθουν στη Μαύρη Θάλασσα και να αντιμετωπίσουν τη Ρωσία.

Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ, είχε υποστηρίξει προγράμματα για την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των γεωργιανών ενόπλων δυνάμεων από τη συμμαχία. Μετά το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία, η Τουρκία αρνήθηκε να εφαρμόσει τις κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ στη Ρωσία.

Έκτοτε η Τουρκία αρνήθηκε, μαζί με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, να αναγνωρίσει τη ρωσική προσάρτηση ως νόμιμη – αλλά δεν έχει ακόμη εφαρμόσει αυτές τις μονομερείς κυρώσεις στη Μόσχα για την κατοχή. Αυτή η αντιφατική πολιτική έναντι της Ρωσίας θα έπρεπε να αλλάξει εάν ξεσπούσε πόλεμος με το ΝΑΤΟ.

«Εάν γίνεται λόγος για σύγκρουση, η Τουρκία θα δεχθεί πίεση επίσης να ευθυγραμμιστεί με την πολιτική των κυρώσεων πρώτα και αυτό θα [είναι] ένα μεγάλο δίλημμα», προεξοφλεί ο Ούλγκαν. «Και το δεύτερο μεγάλο δίλημμα θα ήταν η συνεχιζόμενη σχέση με την Ουκρανία, ειδικότερα, εάν η Τουρκία συνεχίσει να προμηθεύει drones ή όχι. Και εκεί, υπάρχει πολύ λίγο ουδέτερο έδαφος, με την έννοια ότι η απάντηση μπορεί να είναι μόνο «ναι» ή «όχι», γεγονός που θα τοποθετούσε την Τουρκία σταθερά σε ένα στρατόπεδο».

Ενώ ο Ερντογάν είναι απίθανο να επηρεάσει το ΝΑΤΟ σχετικά με τις απαιτήσεις της Ρωσίας, θα μπορούσε να παίξει ρόλο λένε κάποιοι στην έναρξη μιας συζήτησης σχετικά με αυτό που φαίνεται να ανησυχεί περισσότερο τον Πούτιν: την προβληματική φύση της ευρωπαϊκής συμμαχίας ασφάλειας κοντά στα σύνορα της Ρωσίας.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.