Βολοντίμιρ Ζελένσκι: Ποιος είναι ο «γελωτοποιός που έγινε βασιλιάς» και τα έβαλε με τον Πούτιν

Μέχρι το 2019 ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ήταν γνωστός στους συμπολίτες του για το πηγαίο γέλιο που τους προκαλούσε. Επαγγελματίας ηθοποιός, πρωταγωνίστησε μεταξύ άλλων στην πετυχημένη κωμική σειρά «Υπηρέτης του Λαού», ενσαρκώνοντας έναν καθηγητή ιστορίας που κερδίζει τις προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία, με τη βοήθεια των μαθητών του και ενός βίντεο που έγινε viral.

Υποδύθηκε έναν ιδεαλιστή εκπαιδευτικό, ονόματι Βασίλι Χολομπορόντκο, που τα έβαλε με τη διαφθορά και κέρδισε το ύπατο αξίωμα. Το τηλεοπτικό σόου που προβλήθηκε από το 2015 έως την άνοιξη του 2019 έγινε τεράστια επιτυχία ακόμη και εκτός συνόρων και προβλήθηκε ακόμη και στο Netflix.

Και στη συνέχεια η ζωή μιμήθηκε την Τέχνη. Το μήνυμα καταπολέμησης της διαφθοράς αποδείχτηκε τόσο δημοφιλές που ο Ζελέσνκι ίδρυσε κόμμα, το βάφτισε με το όνομα του σόου και έγινε ο νέος πρόεδρος της Ουκρανίας. Στα μάτια των συμπολιτών του ήταν ο νέος «σταυροφόρος κατά της διαφθοράς» που θα άλλαζε το πολιτικό σκηνικό στο Κίεβο. Το «πολιτικό αουτσάιντερ». Ο «Ουκρανός της διπλανής πόρτας» που υποσχέθηκε διαφάνεια και έγινε πιστευτός, χωρίς να προσπαθήσει ιδιαίτερα και χωρίς να αναλαμβάνει συγκεκριμένες δεσμεύσεις.

Οι πρώτες του κινήσεις ήταν συμβολικές. Μείωσε την προεδρική αυτοκινητοπομπή σε μόλις δύο αυτοκίνητα χωρίς σειρήνες και είπε ότι θα μεταφέρει το κτήριο της προεδρίας από το μέγαρο της εποχής του Στάλιν σε ένα πιο χαλαρό μέρος. Για την Ημέρα της Ανεξαρτησίας, αντικατέστησε την παραδοσιακή σοβιετικού τύπου στρατιωτική παρέλαση -που ήταν «πομπώδης και ακριβή» όπως είπε- με την Πορεία Αξιοπρέπειας, στην οποία συμμετέχουν δασκάλοι, γιατροί, κοινωνικοί λειτουργοί και αθλητές.

Έκτοτε όμως, καθώς η κρίση με τη γειτονική Ρωσία κλιμακώθηκε, ο ίδιος, όπως και οι συμπατριώτες του έχασε αρκετές φορές το χαμόγελό του. Αλλά και την αξιοπιστία του στα μάτια των ψηφοφόρων που αμφισβήτησαν πολλές φορές το πολιτικό του βάρος. Ο πρώην ηθοποιός αναμετριέται πλέον στη διεθνή σκηνή με τον πρώην αξιωματικό της KGB Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ο Ζελένσκι στο στόχαστρο

Το τελευταίο διάστημα και ενώ τα ρωσικά στρατεύματα περικύκλωναν την Ουκρανία, ο Ζελένσκι κλήθηκε να επιδείξει...ζογκλερικές ικανότητες. Προσπάθησε να διατηρήσει τις ΗΠΑ στο πλευρό του, να μην επιτρέψει στο λαό του να πανικοβληθεί, αλλά και να εμποδίσει τη Μόσχα να στείλει τεθωρακισμένα στο Κίεβο. Ήταν η στιγμή που πολλοί Ουκρανοί άρχισαν να αναρωτιούνται αν ο 44χρονος πρόεδρός τους έχει την ικανότητα και την εμπειρία να ηγείται της χώρας, σε μια τόσο επικίνδυνη στιγμή.

«Από την αρχή της κρίσης πέρυσι, ο Ζελένσκι έχασε την εμπιστοσύνη του κοινού», λέει η Μαρία Ζολκίνα, πολιτική αναλύτρια στο Ίδρυμα Δημοκρατικών Πρωτοβουλιών, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα το Κίεβο. Στο πρώτο έτος της θητείας του, τα ποσοστά του ήταν υψηλότερα από εκείνα προηγούμενων προέδρων. Η κατάσταση όμως άρχισε να αλλάζει.

Το πλεονέκτημα αυτό εξανεμίστηκε αμέσως μετά την πρώτη συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων τον περασμένο Απρίλιο και οι δημοσκοπήσεις άρχισαν να δείχνουν πλέον ότι οι Ουκρανοί δεν τον εμπιστεύονται. «Όταν η ρωσική απειλή έγινε ορατή, ο Ζελένσκι έχασε την εμπιστοσύνη της κοινωνίας που δεν μπόρεσε να τον δει ως πρόεδρο σε καιρό πολέμου», προσθέτει.

Με τη Ρωσία να ωθεί την Ουκρανία σε ένα παιχνίδι ορίων, το οποίο θα μπορούσε να τη μετατρέψει ζνά πάσα στιγμή σε αιματηρό πεδίο μάχης, ο Ζελένσκι εξακολουθεί να βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί με φόντο τις προειδοποιήσεις των ΗΠΑ ,τις απειλές του Πούτιν, αλλά και την εύθραυστη οικονομία της χώρας που δεν έχει περιθώριο να χάσει επενδυτές.

Το αποτέλεσμα ήταν μια ασυμφωνία λέξεων μεταξύ του Κιέβου και των συμμάχων. Καθώς η Ουάσιγκτον και το ΝΑΤΟ συνέχιζαν να επιμένουν ότι η εισβολή θα μπορούσε να συμβεί ανά πάσα στιγμή, ο Ζελένσκι εξακολουθούσε να συστήνει ηρεμία και να ζητάει χειροπιαστές αποδείξεις.

«Η Ουκρανία δεν ειναι Τιτανικός»

«Αν κάποιος έχει επιπλέον πληροφορίες σχετικά με μια 100% πιθανότητα εισβολής, θα πρέπει να μας τις δώσει... Πρέπει να μιλήσω στους ανθρώπους σαν πρόεδρος και να πω την αλήθεια, και η αλήθεια είναι ότι έχουμε διαφορετικές πληροφορίες» δήλωνε στους δημοσιογράφους ενώ παρακολουθούσε ασκήσεις στη νότια Ουκρανία. «Ο καλύτερος φίλος για τους εχθρούς μας είναι ο πανικός μας. Και όλες αυτές οι πληροφορίες, βοηθούν μόνο στον πανικό. Δεν βοηθάνε» πρόσθεσε.

Στό όνομα της εθνικής ενότητας, ο Ζελένσκι επέκρινε ακόμη και τον πρόεδρο Μπάιντεν και άλλους παγκόσμιους ηγέτες που απέσυραν τους διπλωμάτες τους από το Κίεβο, λέγοντας ότι θα έπρεπε να συμπεριφέρονται σαν καπετάνιοι που «θα εγκαταλείψουν τελευταίοι το πλοίο που βυθίζεται». «Και η Ουκρανία δεν είναι ο Τιτανικός», είπε σε συνέντευξη Τύπου.

Από πολλές απόψεις, ο Ζελένσκι απλώς επαναλαμβάνει αυτό που λένε πολλοί συμπατριώτες του: ότι το φάσμα της ρωσικής επιθετικότητας δεν είναι κάτι καινούργιο. Από το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και υποστήριξε τους αυτονομιστές στην ανατολική Ουκρανία σε μια σύγκρουση που έκτοτε έχει σκοτώσει περισσότερους από 14.000 ανθρώπους, οι Ουκρανοί έμαθαν να ζουν με τις απειλές της γειτονικής χώρας.

Αλλά αυτό δεν σταμάτησε τους επικριτές του Ζελένσκι που κάνουν λόγο για έναν «γελωτοποιό που έγινε βασιλιάς» και είναι εντελώς ακατάλληλος για να χειριστεί μεγάλες γεωστρατηγικές κρίσεις. Ο Ζελένσκι έχει δίκιο όταν λέει ότι δεν χρειάζεται πανικός σχετικά με μια πιθανή εισβολή,λέει η Ράντα Ροσλάκι, η οποία ηγείται της εταιρείας συμβούλων ασφαλείας Black Trident με επίκεντρο την Ουκρανία. «Το γεγονός όμως ότι ήταν τόσο ασεβής προς τον Μπάιντεν προκάλεσε πρόσθετη ένταση – δεν δαγκώνεις το χέρι που σε ταΐζει».

Δεν είναι σαφές πόσο ικανοποιημένοι είναι μαζί του οι ομολόγοι του στη Δύση. Πολλοί παγκόσμιοι ηγέτες έσπευσαν στο Κίεβο για να δείξουν την υποστήριξή τους και παρόλο που δημοσίως εμφανίστηκαν ικανοποιημένοι, παρασκηνιακά υπήρξε απογοήτευση για τα αντιφατικά μηνύματα του Ζελένσκι. Η ομάδα του επιπλέον είναι ένα «καστ» που εναλλάσσεται συχνά ανάμεσα σε έμπειρους και άπειρους αξιωματούχους, γεγονός που δυσκολεύει τους δυτικούς συνομιλητές.

Ο ηθοποιός που έγινε πρόεδρος

Όταν ξεκίνησε την εντυπωσιακή εκλογική του εκστρατεία το 2019, ο Ζελένσκι, ένας ρωσόφωνος διασκεδαστής που έγινε διάσημος από τον κωμικό θίασο , Kvartal 95, αυτοχαρακτηρίστηκε ως «αουτσάιντερ κατά του κατεστημένου». Η πλατφόρμα του επικεντρώθηκε σε δύο βασικά σημεία: τον τερματισμό του πολέμου στα ανατολικά της χώρας και το τέλος της κυριαρχίας των διεφθαρμένων ολιγαρχών στην οικονομία.

Οι λεπτομέρειες για το πώς θα πετύχαινε αυτούς τους στόχους, ειδικά τον πρώτο, ήταν ασαφείς: Δεν συμμετείχε σε καμία συζήτηση με άλλους υποψηφίους και έδινε λίγες συνεντεύξεις. Ωστόσο, με το κοινό να έχει κουραστεί από την αντιπαράθεση με τη Ρωσία και την παραπαίουσα οικονομία της χώρας, ο Ζελένσκι πέτυχε εύκολη νίκη επί του απερχόμενου προέδρου, Πέτρο Ποροσένκο του επονομαζόμενου «βαρόνου της καραμέλας»

Σε συνέντευξή του στο Spiegel δήλωνε τότε ότι μπήκε στην πολιτική για να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στους πολιτικούς, «να φέρει επαγγελματίες, άξιους ανθρώπους στην εξουσία, αλλά και να αλλάξει τη διάθεση και το ηχόχρωμα του πολιτικού κατεστημένου, όσο το δυνατόν περισσότερο»

Το κόμμα του - που ονομάζεται «Υπηρέτης του Λαού», από την τηλεοπτική του εκπομπή - κέρδισε εύκολα την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Δυσκολεύτηκε ωστόσο να τηρήσει τις υποσχέσεις του. Ο Ζελένσκι απέτυχε να φέρει την ειρήνη, εξοργίζοντας τόσο τους φιλορώσους Ουκρανούς, που τον έβλεπαν ως μία φιγούρα λιγότερο διχαστική από τον Ποροσένκο, όσο και τους πατριώτες που τον θεωρούσαν αδύναμο και υποχωρητικό απέναντι στον Πούτιν.

Αν και πέρασε ορισμένες μεταρρυθμίσεις που ήταν σημαντικές για την αναζωογόνηση του τομέα των ακινήτων, ο αγώνας του Ζελένσκι κατά της διαφθοράς δεν ήταν καθόλου πετυχημένος, λέει η Ελίνα Ριμπάκοβα, επικεφαλής οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών που εδρεύει στην Ουάσιγκτον.

Δεν καταπολέμησε τη διαφθορά

«Η μεγαλύτερη απογοήτευση είναι ότι δεν άλλαξε τη θεμελιώδη δομή της κυβέρνησης στην Ουκρανία, η οποία εξακολουθεί να είναι διεφθαρμένη και να μαστίζεται από ολιγάρχες», είπε, προσθέτοντας ότι απέτυχε να δημιουργήσει θεσμικές δομές που θα μπορούσαν να καταπολεμήσουν τη διαφθορά.

Οι επικριτές του υπογραμμίζουν τη χρήση κυρώσεων από τον Ζελένσκι εναντίον του μεγιστάνα των μέσων ενημέρωσης Βίκτορ Μεντβεντσούκ, εναν από τους ηγέτες του φιλο-ρωσικού κόμματος Αντιπολιτευτική Πλατφόρμα — Για τη Ζωή. Ο Mεντβεντσούκ είναι φίλος με τον Πούτιν και ο Ρώσος πρόεδρος έχει βαφτίσει τη μικρότερη κόρη του. Τον Μάιο, οι ουκρανικές αρχές τον κατηγόρησαν για εσχάτη προδοσία, έκλεισαν το τηλεοπτικό του δίκτυο και τον έθεσαν σε κατ' οίκον περιορισμό.

Ταυτόχρονα, ο Ζελένσκι έβαλε στο περιθώριο τους εισαγγελείς που δημιουργούσαν προβλήματα για τον Iχόρ Κολομόισκι, έναν ολιγάρχη που υποστήριξε την εκλογική του προσπάθεια και είναι ιδιοκτήτης του καναλιού που μετέδιδε για χρόνια το σόου του. Ο τελευταίος δέχθηκε κυρώσεις από τις ΗΠΑ τον Μάρτιο λόγω διαφθοράς, αλλά δεν αντιμετωπίζει νομικά προβλήματα στο εσωτερικό.

Ο Ζελένσκι καταδίωξε επίσης τον πρώην αντίπαλό του Ποροσένκο με μια σειρά από κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένης της προδοσίας, που κάποιοι λένε ότι μυρίζει πολιτικό οπορτουνισμό σε μια περίοδο πιθανού πολέμου. Άλλοι παραπονιούνται για τα μέλη του στενού κύκλου του προέδρου. Πολλοί από αυτούς βετεράνοι της κωμωδίας με μικρή εμπειρία στη διακυβέρνηση, όπως ο Αντρέι Γιερμάκ παραγωγός ταινιών και δικηγόρος που ηγείται του γραφείου του Ζελένσκι και φαίνεται πως του ασκεί τεράστια επιρροή.

Ο Ζελένσκι είναι επίσης επιρρεπής στην έκδοση λαϊκιστικών διαταγμάτων που μπορεί να ευχαριστούν το πλήθος, αλλά που δεν επιτυγχάνουν ουσιαστική αλλαγή, όπως η υπόσχεση οτι θα φυτέψει ένα δισεκατομμύριο δέντρα ή θα μοιράσει δωρεάν smartphone σε Ουκρανούς άνω των 60 ετών.

Ωστόσο, ακόμη και οι μεγαλύτεροι επικριτές του λένε ότι η νίκη του στις εκλογές είναι απόδειξη ότι η δημοκρατία στη χώρα λειτουργεί . «Με αυτή την έννοια δεν είμαι απογοητευμένος», είπε ένας πρώην κυβερνητικός σύμβουλος που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας «Είμαι όμως απογοητευμένος που δεν έχει πραγματικό πρόγραμμα και δεν έχει οργανώσει την ομάδα του. Οι ακόλουθοι κάνουν τον βασιλιά — και έχει κακούς ακόλουθους».

Παρ' όλα αυτά, ο Ζελένσκι εξακολουθεί να έχει το βάρος του αξιώματός του, είπε ο Γουίλιαμ Τέιλορ, πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ουκρανία υπό τους πρώην προέδρους Τζορτζ Μπους και Μπαράκ Ομπάμα και εν ενεργεία πρεσβευτής επί κυβέρνησης Τραμπ. «Έθεσα το ερώτημα… τι θα συνέβαινε αν συγκαλούσε μια συνάντηση στο γραφείο του με κορυφαίες πολιτικές προσωπικότητες της χώρας θα ερχόντουσαν; Και η απάντηση είναι ομόφωνα ναι, θα έρθουν», είπε.

«Όλοι μου είπαν ρητά: Είναι ο πρόεδρος, είναι αυτός που έχουμε αυτή τη στιγμή. Αν υπάρξουν άλλες εκλογές που θα γίνουν σε μερικά χρόνια, θα είναι διαφορετικά, αλλά σήμερα, αυτόν έχουμε και πρέπει να τον υποστηρίξουμε».

Η προσωπική του ζωή

Ο Ζελένσκι, τον οποίο όλοι αποκαλούσαν «Βόβα»γεννήθηκε στις 25 Ιανουαρίου του 1978 στο Κριβί Ριχ, στη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας από Εβραίους γονείς. Η μητέρα του, Ρίμα ήταν μηχανικός και ο πατέρας του, Αλέξανδρος, καθηγητής υπολογιστών. Όπως πολλοί Ουκρανοί που ζουν στις ανατολικές περιοχές της χώρας, η οικογένειά του μιλούσε ρωσικά στο σπίτι. Ο πατέρας του ήταν γνωστός για την εργασιακή του ηθική. Συχνά επέστρεφε από το γραφείο μετά τις έντεκα το βράδυ. Μέχρι πρόσφατα, δίδασκε πέντε μαθήματα το εξάμηνο σε ένα τοπικό πανεπιστήμιο.

Στα μέσα της δεκαετίας του '90, ο Zελένσκι και πολλοί φίλοι του γράφτηκαν σε τοπικό πανεπιστήμιο, όπου σπούδασαν νομικά. Την εποχή εκείνη όμως δημιούργησαν μία πετυχημένη εταιρεία παραγωγής (Kvartal 95) που ξεκίνησε ως συλλογικότητα και έγινε γνωστή για τις ταινίες, τα σόου και τα καρτούν με την υπογραφή της. Ο «Βόβα» λένε οι φίλοι του είχε τον τελευταίο λόγο στο θίασο.

Το 2002, το μεγαλύτερο τηλεοπτικό δίκτυο της Ουκρανίας, συμφώνησε να μεταδώσει το ζωντανό κωμικό σόου του Kvartal 95 σε prime time. Και κάπως έτσι ο Ζελένσκι και η παρέα του άρχισαν να σατιρίζουν τους πάντες, από τους ολιγάρχες, μέχρι τους γραφειοκράτες και την Ορθόδοξη Εκκλησία και έγιναν διάσημοι σε όλη τη χώρα.

Τον Σεπτέμβριο του 2003 ο Ζελένσκι παντρεύτηκε την Ολένα Κιγιάσκο, με την οποία πήγαινε στο ίδιο σχολείο. Η κόρη τους Ολεξάντρα γεννήθηκε το καλοκαίρι του 2004. Ο γιος τους Κύριλλος Ζελένσκι γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 2013.

Το όνομά του πρωταγωνίστησε σε ένα σκάνδαλο που είδε το φως επί των ημερών Τραμπ. Ο Αμερικανός πρώην πρόεδρος σύμφωνα με καταγγελίες είχε ζητήσει από τον Ουκρανό ομόλογό του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, να διερευνήσει τον πρώην αντιπρόεδρο Τζο Μπάιντεν και τις επιχειρηματικές συμφωνίες του γιού του στην Ουκρανία, προσφέροντας ανταλλάγματα.

Ο Τραμπ υπέβαλε το αίτημά του στον Ζελένσκι λίγο μετά το πάγωμα της στρατιωτικής βοήθειας ύψους 400 εκατομμυρίων δολαρίων προς την Ουκρανία. Ο Ζελένσκι αρνείται τις καταγγελίες περί εκβιασμού και δηλώνει πως η Ουκρανία έχει τα δικά της προβλήματα και «κουράστηκε» να ασχολείται με το θέμα.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.