Πόλεμος στην Ουκρανία: Το εμπάργκο στο ρωσικό «μαύρο χρυσό» και οι νέοι ενεργειακοί παίκτες

Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο απαγορεύουν το ρωσικό πετρέλαιο και η ΕΕ τερματίζει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο, στον πιο αποφασιστικό γύρο κυρώσεων απο την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η Ρωσία είναι ο κορυφαίος εξαγωγέας αργού και πετρελαϊκών προϊόντων στον κόσμο, παράγοντας περίπου 7 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα ή το 7% της παγκόσμιας προσφοράς.

Ο Τζο Μπάιντεν είπε ότι η κίνηση στοχεύει «την κύρια αρτηρία της ρωσικής οικονομίας», καθώς οι εξαγωγές ενέργειας αποτελούν ζωτική πηγή εσόδων για τη Ρωσία. Είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, μετά τη Σαουδική Αραβία και τις ΗΠΑ. Πριν καν ανακοινωθούν τα μέτρα, η Ρωσία προειδοποιούσε για «καταστροφικές» συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να κλείσει τον κύριο αγωγό φυσικού αερίου της προς τη Γερμανία.

Το ρωσικό πετρέλαιο «δεν είναι πλέον αποδεκτό»

Η ανακοίνωση του προέδρου Μπάιντεν ήρθε μετά απο πιέσεις και στις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος των ΗΠΑ να κάνει περισσότερα για να πλήξει τη ρωσική οικονομία. «Απαγορεύουμε όλες τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, φυσικού αερίου και ενέργειας», είπε.

«Αυτό σημαίνει ότι το ρωσικό πετρέλαιο δεν θα είναι πλέον αποδεκτό στα λιμάνια των ΗΠΑ και ο αμερικανικός λαός θα επιφέρει άλλο ένα ισχυρό πλήγμα στην πολεμική μηχανή του Πούτιν» είπε ο Μπάιντεν παραδεχόμενος ωστόσο ότι η κίνηση αυτή δεν θα γίνει «χωρίς κόστος στο εσωτερικό» Σε μία παρόμοια κίνηση, το Ηνωμένο Βασίλειο πρόκειται να καταργήσει σταδιακά τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου έως το τέλος του 2022.

Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Μπόρις Τζόνσον, αποδέχτηκε ότι η κίνηση δεν θα πλήξει αμέσως τη Ρωσία, αλλά «θα προσθέσει στην πίεση που ήδη υφίσταται». Περίπου το 8% των εισαγωγών πετρελαίου και διυλισμένων προϊόντων στις ΗΠΑ προέρχεται από τη Ρωσία, ενώ η Ρωσία αποτελεί περίπου το 6% των εισαγωγών πετρελαίου του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η επόμενη ημέρα

Αντίθετα, η ΕΕ εξαρτάται πολύ περισσότερο από τη ρωσική ενέργεια, επομένως το μπλοκ δεν προχώρησε σε εμπάργκο κατά της Ρωσίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είπε ότι θα στραφεί σε εναλλακτικές προμήθειες και θα επεκτείνει την καθαρή ενέργεια γρηγορότερα για να καλύψει το έλλειμμα, με στόχο να καταστήσει την Ευρώπη ανεξάρτητη από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα «πολύ πριν από το 2030».

«Δεν είμαστε εδώ για να πούμε ότι αυτό θα είναι με οποιονδήποτε τρόπο εύκολο», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς. «Αλλά είμαι επίσης βαθιά πεπεισμένος ότι ακόμα κι αν δεν είναι εύκολο, ακόμα κι αν είναι πολύ δύσκολο, είναι κάτι που πρέπει να κάνουμε, γιατί πλέον συνδέεται με την ασφάλειά μας» πρόσθεσε.

Ακόμη και χώρες με χαμηλές ρωσικές εισαγωγές ενέργειας πρόκειται να νιώσουν τον αντίκτυπο καθώς τα μέτρα είναι πιθανό να τονώσουν τις ήδη υψηλές τιμές χονδρικής. Ο πληθωρισμός εκτοξεύεται στις ΗΠΑ, την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο, αυξάνοντας την πίεση στα νοικοκυριά.

Η κίνηση προσθέτει σε έναν μακρύ κατάλογο οικονομικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή της στην Ουκρανία - η κεντρική τράπεζα είδε τα περιουσιακά της στοιχεία να παγώνουν, ορισμένες ρωσικές τράπεζες έχουν αποκοπεί από τα παγκόσμια δίκτυα πληρωμών και η Γερμανία ανέστειλε τον αγωγό Nord Stream 2, που θα μετέφερε περισσότερο αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία. Ωστόσο, οι πωλήσεις ενέργειας συνέχισαν να παρέχουν μια πηγή μετρητών παρά τους άλλους οικονομικούς περιορισμούς.

Οι ΗΠΑ «έχουν την πολυτέλεια» του εμπάργκο

Η απαγόρευση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας είναι η τελευταία κίνηση για να τιμωρήσει τη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία. Η προοπτική απαγόρευσης του ρωσικού πετρελαίου είχε ήδη αυξήσει τις τιμές του πετρελαίου κατά 30% τον περασμένο μήνα.

Το 2021, οι ΗΠΑ εισήγαγαν κατά μέσο όρο 209.000 βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα και 500.000 βαρέλια με άλλα προϊόντα πετρελαίου από τη Ρωσία, σύμφωνα με την εμπορική ένωση American Fuel and Petrochemical Manufacturers.

Η ποσότητα αυτή αντιπροσώπευε το 3% των εισαγωγών αργού πετρελαίου των ΗΠΑ και το 1% του συνολικού αργού πετρελαίου που επεξεργάζονται τα διυλιστήρια των ΗΠΑ. Για τη Ρωσία, αυτό αντιπροσώπευε το 3% των συνολικών εξαγωγών της.

Σύμφωνα με αναλυτές, η απαγόρευση στο ρωσικό «μαύρο χρυσό» είναι κάτι που οι ΗΠΑ έχουν την πολυτέλεια να κάνουν. Λόγω της τρέχουσας συναλλαγματικής ισοτιμίας, «οι ΗΠΑ μπορούν να το αντέξουν οικονομικά, [αλλά] θα ήταν πολύ, πολύ πιο δύσκολο για την Ευρώπη», δήλωσε στο Al Jazeera η Κορνέλια Μέγιερ, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Meyer Resources.

Όσον αφορά τις συνολικές εξαγωγές της Ρωσίας στις ΗΠΑ, «δεν είναι τόσο σημαντικό», είπε. «Αλλά αυτό που δείχνει είναι ότι υπάρχει αποφασιστικότητα από τη δυτική συμμαχία, και εάν η Ευρώπη ακολουθήσει κι αυτή, τότε η κίνηση θα είναι πολύ σημαντική», είπε, προσθέτοντας ότι η Κίνα και η Ινδία πιθανότατα θα αγοράσουν ρωσικό πετρέλαιο που θα εκτρέπεται από τη Δύση.

Η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης

Η Ρωσία εξάγει συνήθως περίπου 5 εκατομμύρια βαρέλια αργού ημερησίως, τα μισά από τα οποία πηγαίνουν στην Ευρώπη.Η ΕΕ βασίζεται στη Ρωσία για το 27% των εισαγωγών αργού, το 47% των εισαγωγών άνθρακα και το 41% των εισαγωγών φυσικού αερίου της, και η ήπειρος εξακολουθεί να στοιχειώνεται από τις κρίσεις φυσικού αερίου του 2006 και του 2009, όταν υπέφερε από διακοπές εφοδιασμού από τη Ρωσία.

Ανώτατα στελέχη της ΕΕ, όπως ο Επίτροπος Εμπορίου Βάλντις Ντομπρόβσκις, επιμένουν ότι πρέπει να τεθούν στο τραπέζι άμεσες ενεργειακές κυρώσεις, θα ήταν ωστόσο αδύνατο να συμβεί αυτό χωρίς την υποστήριξη των χωρών μελών και όχι με την ταχύτητα που έχει ζητήσει ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Η προοπτική μιας απαγόρευσης είχε ήδη αυξήσει τις τιμές του πετρελαίου κατά 30% τον περασμένο μήνα, με τις τιμές του πετρελαίου να κυμαίνονται στα 130 δολάρια το βαρέλι και ένα γαλόνι (4,5 λίτρα) φυσικού αερίου να πωλείται κατά μέσο όρο 4,17 δολάρια την Τρίτη στις ΗΠΑ. Η πιο άμεση επίδραση θα είναι στον πληθωρισμό. Οι ΗΠΑ υφίστανται επί του παρόντος τον υψηλότερο πληθωρισμό των τελευταίων 40 ετών.

Οι ενεργειακοί αναλυτές προειδοποιούν ότι οι τιμές θα μπορούσαν να φτάσουν έως και τα 160 δολάρια ή ακόμα και τα 200 δολάρια το βαρέλι, εάν οι αγοραστές συνεχίσουν να αποφεύγουν το ρωσικό αργό, με αποτέλεσμα οι τιμές της βενζίνης στις ΗΠΑ να ξεπερνούν τα 5 δολάρια το γαλόνι.

«Οι αγορές λειτουργούν με απληστία και φόβο και αυτή τη στιγμή υπάρχει πολύς φόβος», λέει ο Aνταμ Πάνκραντζ, καθηγητής στο Sauder School of Business του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας. «Ο φόβος είναι ότι, αν δεν μπορούμε να πάρουμε πετρέλαιο, από πού θα προέλθει;... »

Σε μια κλήση με τους Ευρωπαίους ηγέτες τη Δευτέρα, ο Μπάιντεν συζήτησε πιθανούς τρόπους περιορισμού των αγορών πετρελαίου από τη Ρωσία. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, είπε ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να εξασφαλίσει τον ενεργειακό της εφοδιασμό χωρίς εισαγωγές από τη Ρωσία. Η ενέργεια είπε είχε σκοπίμως αποκλειστεί από προηγούμενους γύρους κυρώσεων, προσθέτοντας ότι η ρωσική ενέργεια είναι «ουσιαστικής σημασίας» για την καθημερινή ζωή των πολιτών της.

Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Οικονομικών της Ουγγαρίας, Βάργκα Μιχάλι, δήλωσε σε βίντεο στο Facebook που αναρτήθηκε τη Δευτέρα ότι η κυβέρνησή του δεν θα υποστηρίξει κυρώσεις στη ρωσική ενέργεια.

Βενεζουέλα, Σ.Αραβία και Ιράν (;)«μπαίνουν» στο παιχνίδι

Ο Μπάιντεν στρέφεται σε χώρες που κάποτε προσπαθούσε να αποφύγει και να απομονώσει προς αναζήτηση ενεργειακής βοήθειας. Οι εξελίξεις βάζουν στο «παιχνίδι» τη Βενεζουέλα, η οποία θα μπορούσε να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου της για να βοηθήσει στην αντικατάσταση του ρωσικού πετρελαίου.

Ο Ρεινάλντο Κιντέρο, πρόεδρος της ένωσης που εκπροσωπεί τις εταιρείες πετρελαίου της Βενεζουέλας είπε στο BBC ότι η χώρα θα μπορούσε ενδεχομένως να αυξήσει τα επίπεδα παραγωγής της κατά 400.000 βαρέλια την ημέρα. «Πιστεύω ότι μπορούμε να φτάσουμε τα 1,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα με την υποδομή που διαθέτουμε αυτήν τη στιγμ. Έτσι θα μπορέσουμε να τροφοδοτήσουμε μέρος της ανάγκης, στην αγορά της Βόρειας Αμερικής», είπε.

Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν ταξίδεψαν στη Βενεζουέλα το Σαββατοκύριακο για συνομιλίες σχετικά με το ενδεχόμενο να επιτραπεί στη χώρα να πουλήσει το πετρέλαιο της στη διεθνή αγορά, βοηθώντας στην αντικατάσταση των ρωσικών καυσίμων. Ο Μπάιντεν ενδέχεται να ταξιδέψει στη Σαουδική Αραβία καθώς οι ΗΠΑ εργάζονται για να πείσουν το πετρελαιοπαραγωγό βασίλειο να αυξήσει την παραγωγή του. Και μια επικείμενη πυρηνική συμφωνία θα μπορούσε να επαναφέρει στην αγορά σημαντικούς όγκους ιρανικού πετρελαίου.

Το Καράκας, το Ριάντ και η Τεχεράνη θα ήταν απίθανες πηγές τροφοδοσίας για μια δυτική συμμαχία υπό την ηγεσία του Μπάιντεν πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Αλλά η εισβολή της Ρωσίας έχει ανατρέψει τις διεθνείς σχέσεις, αναγκάζοντας τις ΗΠΑ και άλλα έθνη να αναζητήσουν λύσεις σε μέρη που προηγουμένως απέφευγαν.

Η Βενεζουέλα ειδικότερα, η οποία έχει τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, θα μπορούσε να συμβάλει στην κάλυψη του κενού, αλλά η χώρα αντιμετωπίζει επίμονα προβλήματα παραγωγής. Πριν επιβληθούν κυρώσεις στο Ιράν, παρήγαγε περίπου 4 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Η Σαουδική Αραβία έχει πλεονάζουσα ικανότητα να αυξήσει την παραγωγή, αν και μέχρι στιγμής δεν εμφανίζεται πρόθυμη.

Για τον Μπάιντεν, η προσπάθεια εντοπισμού των προμηθειών πετρελαίου -- ακόμη και σε αυταρχικά καθεστώτα -- καταδεικνύει πόσα είναι διατεθειμένος να κάνει για να προκαλέσει καταστροφικές επιπτώσεις στη Μόσχα, λένε αναλυτές. Έχει βασίσει την προεδρία του στην υπεράσπιση της δημοκρατίας από τον υφέρποντα αυταρχισμό, ενώ κατηγόρησε τον προκάτοχό του ότι συμφιλιώθηκε με τους αυταρχικούς ηγέτες του κόσμου. Η μείωση της εξάρτησης του κόσμου από τα ενεργειακά αποθέματα ενός αυταρχικού ηγέτη, όμως θα μπορούσε να σημαίνει στροφή σε κάποιον άλλο, γράφουν αμερικανικά δημοσιεύματα.

Δεν είναι καθόλου σαφές ότι οι προσπάθειες της διοίκησης θα αποφέρουν αποτελέσματα. Ο ηγέτης της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, είναι ο κορυφαίος σύμμαχος του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στη Λατινική Αμερική. Μέχρι στιγμής, η Σαουδική Αραβία έχει αρνηθεί να αυξήσει την παραγωγή, αν και οι αξιωματούχοι παραμένουν αισιόδοξοι. Και μια ανανεωμένη πυρηνική συμφωνία του Ιράν παραμένει ανέφικτη-- εν μέρει λόγω των νέων απαιτήσεων της Ρωσίας, εταίρου στις διεθνείς διαπραγματεύσεις.

Οι προσπάθειες τροφοδοσίας των ΗΠΑ περιλαμβάνουν συναντήσεις με μεγάλους παραγωγούς ενέργειας στη βόρεια Αφρική, συμπεριλαμβανομένης της Αλγερίας, καθώς και της Μέσης Ανατολής και της Ασίας, και με βασικούς παράγοντες της εγχώριας παραγωγής. Χώρες όπως η Ιαπωνία και το Κατάρ έχουν δηλώσει επίσης πρόθυμες να συνεισφέρουν στην προσπάθεια για την κάλυψη των κενών στον εφοδιασμό.

Καθώς οι ενδιάμεσες εκλογές είναι προ των πυλών, ο Λευκός Οίκος γνωρίζει πολύ καλά τα πολιτικά προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει το σοκ στην αντλία βενζίνης για τους Δημοκρατικούς και σχεδιάζει εδώ και εβδομάδες τρόπους για να προσπαθήσει να συγκρατήσει την άνοδο της τιμής του φυσικού αερίου ενώ στρέφει την προσοχή των ψηφοφόρων στα φωτεινά σημεία της οικονομίας.

Διαβάστε επίσης:

Ουκρανία: Έρχεται «κόλαση επί γης» για τις παγκόσμιες τιμές των τροφίμων- Φόβοι επισιτιστικής κρίσης

Πόλεμος για την ενέργεια: Η ώρα της Ευρώπης, η παρέμβαση της Αθήνας και η απόφαση των Aμερικανών