Ρούβλια για φυσικό αέριο: Ο Πούτιν δοκιμάζει τις αντοχές της ενεργειακά εθισμένης Δύσης

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ανέβασε την ένταση στον οικονομικό πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Ανακοινώνοντας την Τετάρτη (23/3) ότι οι αποκαλούμενες «μη φιλικές χώρες» - ένας κατάλογος που περιλαμβάνει την ΕΕ και τις Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να πληρώσουν σε ρούβλια για τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου , ο Ρώσος πρόεδρος δοκιμάζει την αποφασιστικότητα της Δύσης να τιμωρήσει τη Μόσχα για την εισβολή στην Ουκρανία, ενώ παράλληλα απαλλάσσει τις κρίσιμες ρωσικές εισαγωγές ενέργειας από τις κυρώσεις.

«Πήρα την απόφαση να εφαρμόσω το συντομότερο δυνατό το πακέτο μέτρων για τη μεταφορά πληρωμών, θα ξεκινήσουμε με το φυσικό μας αέριο που παρέχεται στα λεγόμενα «μη φιλικά» κράτη σε ρωσικά ρούβλια», είπε ο Πούτιν.

Είναι μία κίνηση ρίσκου με υψηλό διακύβευμα: Είτε η Δύση θα υποχωρήσει και θα συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις του Πούτιν, είτε θα διστάσει και θα διακινδυνεύσει για να δει πόσο μακριά θα φτάσει ο Πούτιν με την παρακράτηση των προμηθειών φυσικού αερίου, ενδεχομένως κόβωντας τα μετρητά που χρειάζεται για την καταρρέουσα εγχώρια οικονομία του.

Προσπάθεια να «σπάσει» τις κυρώσεις

«Είναι ένα παιχνίδι, προσπαθεί να εκφοβίσει τη Δύση με μέτριες κυρώσεις. Θέλει να αναγκάσει τη Δύση, αν θέλει να συνεχίσει τις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία, να συναλλάσσεται με ρωσικές οντότητες», λέει ο Τίμοθι Ας, στρατηγικός αναλυτής της BlueBay Asset Management. «Είναι μια προσπάθεια να σπάσει τις κυρώσεις, να αποδυναμώσει την αποφασιστικότητα της Δύσης».

Οι ΗΠΑ έχουν μπλοκάρει τις ρωσικές αγορές ενέργειας, αλλά είναι πολύ πιο σκληρό για την ΕΕ, η οποία λαμβάνει περίπου το 40% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία — αποφέροντας στη Μόσχα 30 έως 40 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Το μπλοκ θέλει να τερματίσει την εξάρτησή του από τη Ρωσία, αλλά αυτό θα πάρει χρόνο.

Ο Πούτιν έδωσε εντολή στην κυβέρνηση και την Τράπεζα της Ρωσίας να διευκολύνουν την αγορά ρουβλίων από τους αγοραστές φυσικού αερίου εντός μιας εβδομάδας. «Σε αντίθεση με ορισμένους συναδέλφους, εκτιμούμε την επιχειρηματική μας φήμη ως αξιόπιστου συνεργάτη και προμηθευτή. Οι αλλαγές θα επηρεάσουν μόνο το νόμισμα πληρωμής, το οποίο θα αλλάξει σε ρωσικά ρούβλια» είπε με νόημα.

Οι οικονομολόγοι λένε ότι η κίνηση είναι μία απόπειρα του Κρεμλίνου να στηρίξει το ρούβλι, το οποίο έχει καταρρεύσει έναντι άλλων νομισμάτων από τότε που ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου και οι δυτικές χώρες απάντησαν με εκτεταμένες κυρώσεις κατά της Μόσχας. Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές εξέφρασαν αμφιβολίες ότι θα λειτουργήσει.

«Η απαίτηση πληρωμής σε ρούβλια είναι μια περίεργη και πιθανώς τελικά αναποτελεσματική προσέγγιση για την προσπάθεια τερματισμού των δυτικών οικονομικών κυρώσεων», λέει ο Εσουάρ Πρασάντ, καθηγητής εμπορικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Cornell. «Τα ρούβλια είναι σίγουρα πιο εύκολο να έρθουν τώρα που το νόμισμα καταρρέει. Αλλά η ανταλλαγή άλλων νομισμάτων με ρούβλια θα είναι αρκετά δύσκολη, δεδομένων των εκτεταμένων οικονομικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία».

«Η ελπίδα ότι η απαίτηση πληρωμής σε ρούβλια θα αυξήσει τη ζήτηση για το νόμισμα και έτσι θα στηρίξει την αξία του», πρόσθεσε «είναι επίσης μια ψεύτικη ελπίδα δεδομένων όλων των καθοδικών πιέσεων στο νόμισμα».

Οι πρώτες αντιδράσεις στη Δύση

Δεν είναι σαφές ακόμη πώς οι δυτικές χώρες θα μπορέσουν να έχουν πρόσβαση σε επαρκή ρούβλια για να χρηματοδοτήσουν τις εισαγωγές φυσικού αερίου ή ακόμη και αν θα ήταν πρόθυμες να πληρώσουν σε ρωσικό νόμισμα.

Είναι σίγουρα ένας παράγοντας κινδύνου, καθώς αυτό θα δημιουργούσε επιπλοκές για τους Ευρωπαίους αγοραστές ρωσικού φυσικού αερίου, λένε αναλυτές. Το ρούβλι εκτινάχθηκε κατά περίπου 5% έναντι του δολαρίου. Είχε χάσει περίπου το 40% της αξίας του έναντι του αμερικανικού νομίσματος από τότε που ξεκίνησε η εισβολή στα τέλη Φεβρουαρίου.

Οι μεγαλύτεροι πελάτες φυσικού αερίου της Ρωσίας έμειναν άναυδοι με τις νέες απαιτήσεις από το Κρεμλίνο. Ο υπουργός Οικονομίας και Κλίματος της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ κατηγόρησε τον Πούτιν ότι σπάει τα συμβόλαια, προσθέτοντας ότι η Ρωσία δεν είναι σταθερός εταίρος και ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα διαβουλεύονται για το τι πρέπει να κάνουν. Η Γερμανία βασίζεται στη Ρωσία για περισσότερες από τις μισές εισαγωγές φυσικού αερίου της.

Το μέτρο είναι ένας τρόπος για να προσπαθήσει η Ρωσία να ξεφύγει από τις κυρώσεις, είπε ο Φραντσέσκο Τζιαβάτσι, σύμβουλος του Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι, σε ακροατήριο στο Μιλάνο την Τετάρτη, σύμφωνα με το Bloomberg. Η Ιταλία λαμβάνει περίπου το ένα τρίτο του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία.

Δεν είναι ξεκάθαρο τι θα συμβεί εάν οι αγοραστές φυσικού αερίου διστάσουν. «Αν ο Πούτιν πει ότι πρέπει να πληρώσετε ρούβλια και η Ιταλία πει ότι δεν πρόκειται να το κάνουμε αυτό, θα πληρώσουμε όπως κάναμε μέχρι σήμερα, τότε τι θα κάνει μετά ο Πούτιν;» αναρωτιέται ο Τίμοθι Ας.

Προμηνύεται νομική διαμάχη;

Ο Πούτιν είπε ότι η κρατική Gazprom θα χρειαστεί να τροποποιήσει τα υπάρχοντα συμβόλαια προμήθειας φυσικού αερίου σε δολάρια ή ευρώ, αλλά οι μακροπρόθεσμες συμφωνίες της Ρωσίας για φυσικό αέριο είναι πολύπλοκες και συνήθως εμπιστευτικές, επομένως οποιεσδήποτε αλλαγές είναι πιθανό να πυροδοτήσουν νομική μάχη.

«Ένα συμβόλαιο είναι συμβόλαιο και αν ένα συμβόλαιο είναι σε ευρώ, όχι σε ρούβλια, και σε δολάρια, όχι σε ρούβλια, μπορώ να φανταστώ ότι βρίσκεσαι πολύ γρήγορα σε μια περιοχή όπου δεν θέλεις να είσαι», είπε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ. ναλυτές της Rystad Energy λένε ότι η επιμονή της Μόσχας στις πληρωμές σε ρούβλια «μπορεί να δώσει στους αγοραστές αφορμή να ανοίξουν ξανά άλλες πτυχές των συμβολαίων τους - όπως η διάρκεια - και απλώς να επιταχύνουν την έξοδό τους από το ρωσικό φυσικό αέριο συνολικά».

Ένας δικηγόρος που γνωρίζει τα συμβόλαια της Gazprom είπε ότι η αλλαγή οποιασδήποτε πτυχής των μακροπρόθεσμων συμφωνιών προμήθειας φυσικού αερίου ήταν συχνά επίπονη και χρονοβόρα. Οι συμφωνίες έχουν συχνά διατάξεις —όπως μια σημαντική αλλαγή στην τιμή της αγοράς που πυροδοτούν επαναδιαπραγματεύσεις. Κάθε πλευρά μπορεί επίσης να έχει συμβατικό δικαίωμα να ζητήσει μια αναθεώρηση που θα χρησιμοποιηθεί κατά την κρίση της.

Διαφορετικά, τα τυπικά συμβόλαια φυσικού αερίου take-or-pay — στα οποία οι αγοραστές πρέπει να πάρουν το αέριο ή να πληρώσουν σαν να το είχαν πάρει — απαιτούν από κάθε πλευρά να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της εκτός εάν γεγονότα εκτός του ελέγχου τους την εμποδίσουν να το πράξει.

Αυτό σημαίνει ότι, χωρίς ενεργειακές κυρώσεις ή άλλες ανεξέλεγκτες διακοπές, η Gazprom θα έπρεπε να συνεχίσει να στέλνει φυσικό αέριο στην Ευρώπη και οι αγοραστές θα πρέπει να συνεχίσουν να πληρώνουν αυτό που υποσχέθηκαν.

Διαβάστε επίσης:

Πώς ο Πούτιν αιφνιδίασε Ευρώπη και Δύση με τις πληρωμές σε ρούβλια - Τι επιδιώκει ο «Τσάρος»