Ηλιακή καταιγίδα θα πλήξει τη Γη: Πόσο επικίνδυνη είναι - Τι θα προκαλέσει στον πλανήτη
Μια πολύ ισχυρή ηλιακή καταιγίδα... διαρκείας αναμένεται να χτυπήσει τη Γη την Πέμπτη (14/04), με ταχύτητα 1.600.000 χιλιόμετρων την ώρα.
Όπως ανακοίνωσε η ΝΟΑΑ (National Oceanic and Atmospheric Administration) θα διαρκέσει έως το πρωί της Κυριακής (17/04) και προειδοποίησε ότι η επίδρασή της έχει ξεκινήσει καθώς τις τελευταίες ώρες παρατηρούνται ισχυρές γεωμαγνητικές καταιγίδες, ικανές να προκαλέσουν προβλήματα στα συστήματα ισχύος, στους δορυφόρους και τους ανθρώπους στο διάστημα, ενώ μπορεί να προκύψουν δυσκολίες στη χρήση συστημάτων δορυφορικής πλοήγησης και ραδιοφώνου.
Τι είναι η Ηλιακή καταιγίδα
Είναι εκρήξεις πλάσματος σε μορφή ηλιακής ενέργειας και χαρακτηριστικό τους γνώρισμα αποτελεί το ότι παρατηρούνται ως εκρήξεις λάμψης. Είναι στην εποχή μας εξαιρετικά σπάνιο να χτυπήσουν στη Γη, δηλαδή συνήθως την προσπερνούν.
Το φαινόμενο δεν είναι πρωτόγνωρο, καθώς σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπάρχει άμεση σύνδεσή του με τον 11ετή κύκλο του Ήλιου. Στο ηλιακό μέγιστο ή απλά προς το τέλος του κύκλου, συμβαίνει έξαρση των ηλιακών κηλίδων, των περιοχών που εξαπολύονται οι ηλιακές εκλάμψεις και έτσι πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες ηλιακών καταιγίδων. Με την προσθήκη του ηλιακού ανέμου, του διαπλανητικού κενού του διαστήματος που βρίσκεται διάσπαρτος στο διάστημα, γίνεται λόγος για την ηλιακή δραστηριότητα στην οποία περιλαμβάνονται.
Όλες οι δραστηριότητες καθοδηγούνται από το ηλιακό μαγνητικό πεδίο, αρχικά συγκεντρωμένο στην ορατή επιφάνεια που ονομάζουμε φωτόσφαιρα.
Τι συνέβη στο παρελθόν
Στις 15/5 του 1921 είχαν ξεσπάσει πολλές πυρκαγιές σε δωμάτια ελέγχου ηλεκτρισμού και τηλεγραφίας, σε πολλά μέρη του κόσμου. Στην πόλη της Νέας Υόρκης όλα ξεκίνησαν από έναν πίνακα διανομής στο σταθμό Brewster. Η φωτιά εξαπλώθηκε γρήγορα και κατέστρεψε ολόκληρο το κτίριο.
Στη Σουηδία, οι χειριστές στο Karlstad υπήρξε αρχικά δυσλειτουργία εξοπλισμού, εμφανίστηκε ελαφρύς καπνός, πριν ξεσπάσει φωτιά και προκαλέσει εκτεταμένες ζημιές στον εξοπλισμό. Παρόμοιες αναφορές προέκυψαν και σε άλλα μέρη (Ινδία, Μεγάλη Βρετανία, Νέα Ζηλανδία).
Το 1921 τα αποτελέσματα αφορούσαν παρεμβολές σε ραδιοεπικοινωνίες, τηλεγραφικά και τηλεφωνικά συστήματα, τα οποία χρησιμοποιούνταν τότε. Τώρα το ηλεκτρικό ρεύμα είναι παντού.
Ο λόγος του πανικού αφορούσε μαγνητικά πεδία που δημιουργήθηκαν στη γη, έπειτα από μια εκ των μεγαλύτερων ηλιακών καταιγίδων που επηρέασαν ποτέ τον πλανήτη.
Πόσο επικίνδυνη είναι για τον άνθρωπο
Είναι αδύνατο η ακτινοβολία να σκοτώσει ανθρώπους, ακόμη και με δυνατές καταιγίδες που προκαλούν ολικό μπλακ-άουτ. Χρειάζονται τουλάχιστον 80-120 rad ακτινοβολίας για να υπάρξουν αδιαθεσίες και τάσεις εμετού σε κάποιους. Μόνο σε περιπτώσεις μεγάλων δόσεων ακτινοβολίας σε μικρό χρονικό διάστημα υπάρχουν θάνατοι μέσα σε μια βδομάδα ή λιγότερο, διότι η ακτινοβολία τρυπάει τα κύτταρα με αποτέλεσμα να εκραγούν και λόγω υψηλών θερμοκρασιών, όπως για παράδειγμα με τις ατομικές βόμβες ή και τους αστροναύτες αν βρεθούν στο στόχαστρό της. Οι κοσμικές ακτίνες διαπερνούν σε μεγάλο ποσοστό τη γήινη ατμόσφαιρα κάθε χρόνο, παρόλο που παρεμποδίζονται στη διαδρομή από διάσπαρτα πλανητικά μαγνητικά πεδία, ακόμη από το μαγνητικό πεδίο της Γης και τον ηλιακό άνεμο που αντανακλούν τα λιγότερο ενεργειακά σωματίδια.
Όταν, σε φυσιολογικά επίπεδα όντας αναπόφευκτο, διεισδύουν στη βιόσφαιρα, μας διοχετεύουν δόσεις ακτινοβολίας. Σε υψομετρικές πόλεις όπως το Ντένβερ και το Γουαϊόμινγκ οι οργανισμοί λαμβάνουν 120-130 millirems το χρόνο ενώ σε παραθαλάσσιες πόλεις 35 millirems το χρόνο. Αυτό αυξάνει τα επίπεδα και τις πιθανότητες καρκίνου, δεν είναι ωστόσο ο μόνος παράγοντας ακτινοβολίας λαμβάνοντας υπόψη τις ραδιοεκπομπές, κάποια συστατικά του φλοιού της Γης και κυρίως τον άργιλο και το γρανίτη που περιέχονται στο αέριο ραδόνιο και συναντούμε στα μόνιτορ υπογείων σπιτιών προς πώληση, υποχρεωτικό στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά πολύ επικίνδυνο γιατί παράγει 130 millirems το χρόνο.
Επιπλέον άλλες πηγές είναι το τσιμέντο και τα τούβλα που εγκλωβίζουν ελάχιστα ποσά, όμως μπορεί να διαφέρει το ποσοστό και πάλι ανάλογα το υψόμετρο. Σε μέρη όπως η Κεράλα (Ινδία) με 380 millirems και η Γκουαραπάρι (Βραζιλία) μετριέται το μεγαλύτερο ποσοστό, 600 millirems. Όσον αναφορά τα βουνά, ψηλότερα από 14.000 πόδια αντενδείκνυνται για εκτεταμένες διακοπές και φυσικά καρκινοπαθείς. Αλλά και σε τροφές με ισότοπα (άνθρακα, καλίου) όπως οι μπανάνες που περιέχουν ραδιενεργά ισότοπα καλίου υπάρχει ποσοστό 23 millirems. Το κάπνισμα δίνει 40 millirems, με καθημερινή χρήση ενός πακέτου την ημέρα. Ανεξάρτητα από το μέρος που μένουμε, παίρνουμε κάθε χρόνο 300 millirems ακτινοβολίας, ένα ασφαλές ποσοστό εδώ και τόσους αιώνες.
Για τους ανθρώπους στο διάστημα, πιλότοι, αστροναύτες, λοιπό προσωπικό, τους οδοντοτεχνίτες, τους χειριστές σταθμών και άλλους γίνονται προειδοποιήσεις από οργανισμούς όπως η Occupational Safety and Ηealth Association (OSHA) στις Ηνωμένες Πολιτείες, σχετικά με τους κινδύνους σε διάστημα εβδομάδων μέχρι χρόνου. Άλλοι φορείς όπως η Επιστημονική Επιτροπή Ευρωπαϊκής Ένωσης (SCENIHR) διενεργεί ελέγχους για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία καθώς και οργανισμοί άλλων κρατών που συνεργάζονται με άλλες υγειονομικές υπηρεσίες όπως ο Αυστραλιανός Οργανισμός για την Ακτινοπροστασία και την Πυρηνική Ασφάλεια (Australian Radiation Protection and Nuclear Safety Agency).
Η ακτινοβολία ωστόσο, με βάση ιαπωνική μελέτη, στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι δεν επηρέασε γενετικά τους μισούς επιζώντες εδώ και πενήντα χρόνια, οι οποίοι ήταν πάνω από 100.000 και τα παιδιά τους που γεννήθηκαν ύστερα υπολογίστηκαν 80.000 χωρίς γενετικές μεταλλάξεις.
Πότε «χτύπησε» τη Γη τελευταία φορά
Στις 23 Ιουλίου του 2012, έγινε μια τεράστια ηλιακή καταιγίδα, σε περιοχή του Ήλιου μεγαλύτερη από τη Γη κατά πέντε φορές.
Στη δεξιά περιοχή του Ήλιου, σύμφωνα με το Solar Dynamics Observatory και τη NASA, υπήρχαν δυο λάμψεις κατά την έκρηξη που σχημάτιζαν κύματα στην επιφάνειά του, τα ονομαζόμενα ''EIT waves'', που ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά με το υπεριώδες τηλεσκόπιο απεικόνισης (ΕΙΤ).
Καταχωρήθηκε ως η γρηγορότερη ηλιακή καταιγίδα που παρατηρήθηκε ποτέ. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία προήλθε από δυο διαδοχικές στεμματικές εκπομπές μάζας με χρονικό διάστημα 10 - 15 λεπτών. Η ηλιακή καταιγίδα δεν κατευθυνόταν προς τη Γη, σε αντίθεση με την ηλιακή καταιγίδα ακτινοβολίας. Και οι δυο επηρέασαν το περιβάλλον της.
Αν χτυπούσε τη Γη, πράγμα που γλιτώσαμε για πολύ λίγο, θα προκαλούσε υπερμεγέθη προβλήματα στα γήινα συστήματα και η αποκατάστασή τους θα κόστιζε πάρα πολύ σε χρόνο και σε χρήμα. Σύμφωνα με το Γαλλικό πρακτορείο και την βρετανική Daily Mail, ήταν η ισχυρότερη καταιγίδα εδώ και 150 χρόνια, πράγμα που συνεπάγεται πως θα ήταν καταστροφική. Γι'αυτό το λόγο, οι εκτιμήσεις της NASA λένε πως θα γυρνούσαμε συγκεκριμένα, τρεις αιώνες πίσω σαν πολιτισμός.
Έγιναν αναλυτικά δύο διαδοχικές εκρήξεις που απείχαν μεταξύ τους 10 με 15 λεπτά και η ταχύτητα με την οποία εκτοξεύτηκε το υλικό ήταν 1.800 με 2.200 μίλια το δευτερόλεπτο σαν έφυγε από τον Ήλιο.Tα μαγνητικά της πεδία μετρήθηκαν με 80 nanoTesla, ενώ το 1859 στην μεγαλύτερη ηλιακή καταιγίδα, έφτασαν τα 110 nanoTesla.
Τα νότια μαγνητικά της πεδία έμειναν σταθερά με 40 nanoTesla για μερικές ώρες, γεγονός που μαζί με την ταχύτητα της καταιγίδας έκανε τους επιστήμονες να την ονομάσουν " ER" (extremely rare). Οι παρατηρήσεις έγιναν από ηλιακά παρατηρητήρια της NASA και στη συνέχεια τα δεδομένα στάλθηκαν στη Γη όπου μετρήθηκε η βαρύτητά τους με βάση στατιστικά στοιχεία προηγούμενων ετών καθώς και στοιχεία από πολλά παρατηρητήρια που βλέπουν από το διάστημα προς τη Γη και το αντίστροφο. Έτσι κατέληξαν σε σίγουρα συμπεράσματα.
Αν οι εκρήξεις είχαν λάβει χώρα μία εβδομάδα νωρίτερα, η Γη θα είχε βρεθεί στο στόχαστρο και ακόμη θα μετρούσαμε απώλειες, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του καθηγητή ατμοσφαιρικής και διαστημικής φυσικής Ντάνιελ Μπέικερ του Κολοράντο.
Σημειώνει ο ίδιος πως η ανθρωπότητα οφείλει να προετοιμαστεί καλύτερα για τέτοιου είδους φαινόμενα. Το συμβάν είχε διπλάσια ισχύ από εκείνο του 1989 στον Καναδά, όπου προκάλεσε ολικό μπλακ-άουτ και θα ήταν το χειρότερο που θα μπορούσε να έχει συμβεί από την καταιγίδα του 1859.
Ένας φυσικός ο Πιτ Ράιλι, μελέτησε στοιχεία των ηλιακών καταιγίδων των τελευταίων 50 χρόνων και εκτίμησε πως υπάρχει πιθανότητα σε ποσοστό 12% την επόμενη δεκαετία μια τεράστια ηλιακή καταιγίδα να χτυπήσει ξανά.
Τι λένε οι επιστήμονες
Το Met Office της Μεγάλης Βρετανίας επισήμανε, πως η επερχόμενη καταιγίδα δεν αποτελεί πηγή ανησυχίας για τους επιστήμονες, εντούτοις, είναι πιθανόν να παρατηρηθούν διακυμάνσεις του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, κυρίως στην περιοχή του Ηνωμένου Βασιλείου.
Ταυτόχρονα, η στεφανιαία μαζική εκτίναξη ενδέχεται να προκαλέσει ανωμαλίες στον προσανατολισμό των διαστημοπλοίων «με τη μορφή της ‘αυξημένης οπισθέλκουσας’ σε τροχιά χαμηλής Γης».
Αλλά μάλλον η πιο εντυπωσιακή απόρροια της ηλιακής καταιγίδας που περιμένουμε, είναι πως πιθανολογείται η διαδικασία αυτή να καταστήσει ορατό ένα ξεχωριστό αστρονομικό φαινόμενο.
Ο λόγος για το εντυπωσιακό Βόρειο Σέλας (φωτεινό ουράνιο φαινόμενο ορατό κυρίως στους πόλους) το οποίο, σύμφωνα με τους διαστημικούς μετεωρολόγους, είναι πιθανό να γίνει ορατό σε αρκετές περιοχές του πλανήτη που δε συνηθίζεται να φαίνεται, κατά τη διάρκεια της επερχόμενης καταιγίδας.