Ο ενεργειακός «πονοκέφαλος» της ΕΕ και η κρίσιμη Σύνοδος - Ο Πούτιν φουντώνει τον οικονομικό πόλεμο
Η απόφαση της Μόσχας να παγώσει το φυσικό άεριο σε Πολωνία και Βουλγαρία ασκεί πιέσεις στο σύνολο της ΕΕ, η οποία εισάγει περίπου το 40% του συνόλου του φυσικού αερίου της από τη Μόσχα. Μετά το ρωσικό μπλόκο, η Γαλλία συγκαλεί εκτάκτως Σύνοδο Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις 2 Μαΐου.
«Ύστερα από τη διακοπή της παράδοσης ρωσικού φυσικού αερίου στην Πολωνία και τη Βουλγαρία, οι Ευρωπαίοι παραμένουν ενωμένοι και αλληλέγγυοι. Θα οργανώσω μια συνάντηση τη Δευτέρα το απόγευμα με τους ομολόγους μου υπουργούς Ενέργειας της ΕΕ», ανέφερε χαρακτηριστικά στο Twitter η Γαλλίδα υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Μπάρμπαρα Πομπιλί.
Την ίδια στιγμή εταιρείες ενέργειας στη Γερμανία και την Ουγγαρία επιβεβαίωσαν ότι σκοπεύουν να συμμορφωθούν με την απαίτηση του Βλαντιμίρ Πούτιν να πληρώσουν οι αγοραστές ρωσικού φυσικού αερίου σε ρούβλια. Η ΕΕ ωστόσο έχει πει ότι υπάρχει κίνδυνος οι εταιρείες να παραβιάσουν τις κυρώσεις που απαγορεύουν τις συναλλαγές με την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας. Το διακύβευμα είναι μεγάλο επειδή το Κρεμλίνο έχει ήδη διακόψει τις προμήθειες στην Πολωνία και τη Βουλγαρία.
Τι απαίτησε η Ρωσία;
Ο Πούτιν είπε ότι οι αγοραστές από «μη φιλικές» χώρες πρέπει να αρχίσουν να πληρώνουν για το φυσικό αέριο τους σε ρούβλια. Συνήθως, η συντριπτική πλειοψηφία των αγοραστών θα πλήρωνε σε ευρώ ή σε δολάρια. Ο λογαριασμός τους από τον κρατικό ενεργειακό όμιλο της Ρωσίας Gazprom θα θεωρηθεί εκκαθαρισμένος μόλις ολοκληρωθεί η πληρωμή.
Σύμφωνα με το διάταγμα 172, το οποίο εξέδωσε ο Πούτιν τον Μάρτιο, οι αγοραστές πρέπει να συμμετάσχουν σε ένα νέο σύστημα πληρωμών που απαιτεί το άνοιγμα δύο λογαριασμών στη Gazprombank. Τα χρήματα θα καταβληθούν σε έναν λογαριασμό σε ευρώ και δολάρια πριν μετατραπούν από την τράπεζα σε ρούβλια και καταβληθούν στη Gazprom από τον δεύτερο λογαριασμό. Μόνο σε αυτό το σημείο θα θεωρηθεί ότι ο αγοραστής έχει εκπληρώσει τη νομική του υποχρέωση να πληρώσει για το φυσικό αέριο.
Ποιος έχει συμφωνήσει και ποιος όχι;
Η Ουγγαρία δήλωσε ότι είναι ικανοποιημένη με το σχέδιο και σύμφωνα με αναφορές, τρεις από τις μεγαλύτερες εταιρείες φυσικού αερίου της Ευρώπης - η γερμανική Uniper, η ιταλική Eni και η αυστριακή OMV - εξετάζουν επίσης τρόπους συμμόρφωσης με το διάταγμα του Πούτιν.
Μέχρι αυτή την εβδομάδα ήταν ασαφές εάν ο Πούτιν θα εκπλήρωνε την απειλή του να αποκόψει τους αγοραστές που αρνούνται το αίτημά του. Όμως την Τετάρτη η Gazprom διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου στη Bulgargaz της Βουλγαρίας και στην Πολωνική PGNiG αφού αρνήθηκαν να πληρώσουν σε ρούβλια.
Τι γίνεται με όλους τους υπόλοιπους;
Εδώ είναι που αρχίζουν τα προβλήματα. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένης της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχουν πει ότι δεν θα δεχθούν την προσφορά του Πούτιν.
Η προκαταρκτική ανάλυση της ΕΕ, που εκδόθηκε νωρίτερα αυτόν τον μήνα, διαπίστωσε ότι κάτι τέτοιο θα συνιστούσε παραβίαση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στο Κρεμλίνο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η διαδικασία μετατροπής νομισμάτων περιλαμβάνει τη ρωσική κεντρική τράπεζα, η οποία τελεί υπό κυρώσεις.
«Καθώς η διαδικασία μετατροπής μπορεί να διαρκέσει απροσδιόριστο χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου το ξένο νόμισμα βρίσκεται εξ ολοκλήρου στα χέρια των ρωσικών αρχών, συμπεριλαμβανομένης της κεντρικής τράπεζας, μπορεί ακόμη και να θεωρηθεί ως δάνειο που χορηγείται από εταιρείες της ΕΕ», ανέφερε η Επιτροπή. .
Την Πέμπτη, αξιωματούχοι της ΕΕ επιβεβαίωσαν ότι οποιαδήποτε εταιρεία συμφωνήσει να ανοίξει λογαριασμό σε ρούβλι στη Ρωσία και να πληρώσει για το φυσικό αέριο με αυτόν τον τρόπο θα παραβιάζει τις κυρώσεις.
Υπάρχει όμως νομικό κενό;
Πιθανώς. Σύμφωνα με περαιτέρω οδηγίες που εξέδωσε η ΕΕ την περασμένη εβδομάδα, το διάταγμα του Κρεμλίνου δεν εμποδίζει τους εισαγωγείς φυσικού αερίου να ζητήσουν από την Gazprom να συμφωνήσει ότι η αγορά θα ολοκληρωθεί νομικά μόλις κατατεθεί η πρώτη πληρωμή, σε ευρώ ή σε δολάρια, στη Gazprombank.
Οποιαδήποτε μετατροπή σε ρούβλια θα γινόταν στη συνέχεια, πράγμα που σημαίνει ότι ο αγοραστής δεν θα είχε τεχνικά παραβιάσει τις κυρώσεις. Μια άλλη επιλογή είναι οι αγοραστές να κάνουν μια δημόσια δήλωση ότι θεωρούν την αγορά ολοκληρωμένη μόλις γίνει η πληρωμή τους σε δολάρια ή ευρώ. Το μόνο εμπόδιο σε αυτό, σύμφωνα με την καθοδήγηση, είναι η ανάγκη «επιβεβαίωσης από τη ρωσική πλευρά» ότι όλα αυτά συμμορφώνονται με το διάταγμα 172.
Με άλλα λόγια, η Gazprom - ή ουσιαστικά το Κρεμλίνο - πρέπει να συναινέσει. Η Gazprom και η Gazprombank δεν υπόκεινται σε κυρώσεις της ΕΕ, επομένως οι αγοραστές επιτρέπεται να διαπραγματεύονται τέτοιες δαιδαλώδεις προτάσεις χωρίς να παραβιάζουν τις κυρώσεις.
Τέτοιες τακτικές φαίνεται να είναι αυτό που εξετάζουν κολοσσοί όπως η OMV και η Uniper. Η Uniper είπε ότι εξετάζει «συγκεκριμένους τρόπους πληρωμής» που θα της επιτρέψουν να πληρώνει ενώ συμμορφώνεται με τις κυρώσεις.
Αυτό το προφανές νομικό κενό θολώνει σημαντικά την εικόνα σχετικά με την πραγματική φύση της συμμόρφωσης με το αίτημα του Πούτιν. Για παράδειγμα, απαντώντας σε αναφορές ότι η OMV ετοιμαζόταν να πραγματοποιήσει πληρωμές σε ρούβλια, ο Αυστριακός καγκελάριος, Καρλ Νεχάμερ, επέμεινε ότι αυτό δεν συνέβαινε.
Γιατί η Ρωσία θέλει πληρωμές σε ρούβλια;
Η «εργαλειοποίηση» των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου από τον Πούτιν είναι μέρος μιας στρατηγικής που έχει σχεδιαστεί για να στηρίξει την οικονομία που ανακοινώθηκε λίγο μετά την έναρξη του πολέμου.
Η απόφαση της Δύσης να επιβάλει κυρώσεις προκάλεσε απότομη πτώση της αξίας του ρουβλίου και αύξησε τον κίνδυνο υπερπληθωρισμού. Σε απάντηση, η Ρωσία επέβαλε αυστηρούς ελέγχους κεφαλαίων βάσει των οποίων οι εξαγωγικές εταιρείες αναγκάστηκαν να μετατρέψουν τα κέρδη τους σε ξένο νόμισμα.
Η δράση αυτής της εβδομάδας κατά της Πολωνίας και της Βουλγαρίας λένε οι οικονομολόγοι δεν θα έχει σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο στη Ρωσία. «Οι ευρωπαίοι εισαγωγείς θα συνεχίσουν να πληρώνουν την Gazprombank σε ευρώ, τα οποία στη συνέχεια θα μετατρέπονται σε ρούβλια. Δεν έχει μεγάλη διαφορά», είπε. «Πολιτικά, ο Πούτιν προσπαθεί να δείξει ότι η Ρωσία αντιστέκεται στις κυρώσεις και ότι είναι σε θέση να ασκήσει λίγη πίεση».
Γιατί η Ρωσία δεν θέλει ευρώ και δολάρια;
Υπάρχουν δύο πιθανές εξηγήσεις για αυτό. Το πρώτο είναι ότι οι πληρωμές σε ευρώ ή δολάρια θα πρόσθεταν στα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας, τα οποία έχουν παγώσει από την έναρξη του πολέμου. Η πληρωμή σε ρούβλια για το ρωσικό φυσικό αέριο στηρίζει την οικονομία σε μια περίοδο που αντιμετωπίζει βαθιά ύφεση.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η Ρωσία σταδιακά απομακρύνεται από τον διακανονισμό σε δολάρια και ευρώ από τότε που προσάρτησε την Κριμαία το 2014. Η Ρωσία επιδιώκει να αυξήσει τις πληρωμές σε ρούβλια και γιουάν για την ενέργειά της, και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επιταχύνει αυτήν την τάση.
Διαβάστε επίσης:
Φυσικό αέριο: Η Κομισιόν απειλεί με κυρώσεις τις χώρες της Ευρώπης που θα πληρώσουν με ρούβλια