Σρι Λάνκα: Το πρώτο «θύμα» του πολέμου στην Ουκρανία - Η τριπλή κρίση που απειλεί τις χώρες

Εβδομάδες αναταραχών στη Σρι Λάνκα οδήγησαν στην παραίτηση του πρωθυπουργού Mαχίντα Ραζαπάκσα, καθώς η χώρα παρασύρεται από την πανδημία, το υψηλό χρέος και την αύξηση στις τιμές των τροφίμων και των καυσίμων.

Η αποχώρηση του πρωθυπουργού σημειώθηκε μετά απο εβδομάδες διαμαρτυρίας και μια βαθύτερη κρίση που προϋπήρχε αλλά επιδεινώθηκε με φόντο τις διεθνείς εξελίξεις. «Δεν υπάρχει σύστημα πτώχευσης για τα κράτη, αλλά αν υπήρχε τότε η χώρα της Νότιας Ασίας με τα χρησιμοποιήσιμα συναλλαγματικά της αποθέματα να πέφτουν στα 50 εκατομμύρια δολάρια θα ήταν πρώτη στη σειρά που θα το χρησιμοποιούσε»

Μια ομάδα από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) αυτή την εβδομάδα ξεκίνησε να συνεργάζεται με αξιωματούχους στο Κολόμπο για ένα πρόγραμμα διάσωσης που θα περιλαμβάνει ένα σκληρό πακέτο μεταρρυθμίσεων καθώς και οικονομική υποστήριξη. Όμως, όπως το ΔΝΤ και η «αδελφή» Παγκόσμια Τράπεζα, γνωρίζουν πολύ καλά, πρόκειται για κάτι περισσότερο από την κακοδιαχείριση μιας μεμονωμένης χώρας. Φοβούνται ότι η Σρι Λάνκα είναι το καναρίνι στο ανθρακωρυχείο.

Η «τριπλή κρίση» που απειλεί τις οικονομίες

Σε όλο τον κόσμο, οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος παλεύουν με μια τριπλή κρίση: την πανδημία, το αυξανόμενο κόστος του χρέους τους και την αύξηση στις τιμές των τροφίμων και των καυσίμων που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στη γειτονική Ουκρανία.

Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζα Ντέιβιντ Μάλπας, εξήγησε τις ανησυχίες του στην εαρινή συνεδρίαση του οργανισμού τον περασμένο μήνα. «Ανησυχώ βαθιά για τις αναπτυσσόμενες χώρες», είπε «Αντιμετωπίζουν ξαφνικές αυξήσεις τιμών στην ενέργεια, τα λιπάσματα και τα τρόφιμα και την πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων. Κάθε μία απο αυτές δέχεται μεγάλες πιέσεις».

Ο ΟΗΕ επιχείρησε να ποσοτικοποιήσει το πρόβλημα. Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), ανέφερε σε πρόσφατη έκθεση ότι υπάρχουν 107 χώρες που αντιμετωπίζουν τουλάχιστον ένα από τα τρία «σοκ»: αύξηση των τιμών των τροφίμων, αύξηση των τιμών της ενέργειας ή αυστηρότερες οικονομικές συνθήκες. Και τα τρία σοκ «γονατίζουν» 69 χώρες στον κόσμο, 25 στην Αφρική, 25 στην Ασία και στον Ειρηνικό και 19 στη Λατινική Αμερική και τον Ειρηνικό.

Οι χώρες σε «κόκκινο συναγερμό»

Ο κατάλογος των χωρών που φαίνονται ευάλωτες είναι μακρύς και ποικίλος. Το ΔΝΤ έχει ξεκινήσει συνομιλίες διάσωσης με την Αίγυπτο και την Τυνησία –μεγάλους εισαγωγείς σιταριού από τη Ρωσία και την Ουκρανία και το Πακιστάν, το οποίο έχει επιβάλει διακοπές ρεύματος λόγω του υψηλού κόστους της εισαγόμενης ενέργειας.

Οι χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής που βρίσκονται επίσης στο μικροσκόπιο περιλαμβάνουν τη Γκάνα, την Κένυα, τη Νότια Αφρική και την Αιθιοπία. Η Αργεντινή υπέγραψε πρόσφατα συμφωνία χρέους 45 δισ. δολαρίων με το ΔΝΤ, ενώ οι άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής που κινδυνεύουν περιλαμβάνουν το Ελ Σαλβαδόρ και το Περού.

Εδώ και μήνες υπήρχε η εικασία ότι η Τουρκία θα ήταν το πρώτο ντόμινο που θα πέσει, αλλά παρά τον ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού 70% και μια αντισυμβατική προσέγγιση στην οικονομική διαχείριση, εξακολουθεί να αντιστέκεται. Σε αντίθεση με ορισμένες άλλες χώρες που απειλούνται, η Τουρκία είναι σε θέση να ταΐσει τον πληθυσμό της, παρά το γεγονός οτι οι πολίτες δυσκολεύονται να καλύψουν τις καθημερινές τους ανάγκες.

Ο Richard Kozul-Wright, διευθυντής του τμήματος στρατηγικών παγκοσμιοποίησης και ανάπτυξης στην UNCTAD, δήλωσε: «Οι χώρες έχουν εσωτερικά προβλήματα, αλλά τα περισσότερα από τα σοκ δεν έχουν καμία σχέση με αυτά. Η πανδημία και ο πόλεμος δεν είχαν καμία σχέση με αυτές τις χώρες, αλλά οδήγησαν σε τεράστια αύξηση του δανεισμού».

Η Παγκόσμια Τράπεζα λέει ότι σχεδόν το 60% των χωρών με τα χαμηλότερα εισοδήματα αντιμετώπιζαν προβλήματα χρέους ή υψηλού κινδύνου πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ενώ το κόστος εξυπηρέτησης του δανεισμού αυξάνεται κατακόρυφα, ιδιαίτερα για εκείνες τις χώρες που έχουν συγκεντρώσει χρέη σε ξένα νομίσματα .

Ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε τους επενδυτές να καταφύγουν στο δολάριο των ΗΠΑ, πιέζοντας προς τα κάτω την αξία των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών. Τα υψηλότερα επιτόκια από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα την κεντρική τράπεζα της Αμερικής, έχουν επιδεινώσει το πρόβλημα.

Οι κρίσεις στις αναδυόμενες αγορές δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά η διεθνής κοινότητα δεν ήταν καλά προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει ένα διαφαινόμενο πρόβλημα χρέους. Το σύστημα μπορεί να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα μόνο χώρα προς χώρα, λένε οι ειδικοί. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί δαπανηρό.

Η Σρι Λάνκα είναι η πρώτη χώρα που λύγισε κάτω από τις αυξανόμενες οικονομικές πιέσεις που προκλήθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Είναι απίθανο να είναι η τελευταία, προεξοφλούν οι οικονομικοί αναλυτές.

Διαβάστε επίσης:

Σρι Λάνκα: Πυροβολισμοί στην πρωθυπουργική κατοικία - Πέντε νεκροί