Μαύρη Πανώλη: Φώς στη μεγαλύτερη πανδημία του Μεσαίωνα ρίχνει νέα έρευνα με Ελληνίδα επικεφαλής

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι εντόπισαν την προέλευση του «Μαύρου Θανάτου», περισσότερα από 600 χρόνια αφότου σκότωσε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη, την Ασία και τη Βόρεια Αφρική. Η πανδημία που ξέσπασε στα μέσα του 14ου αιώνα, θεωρείται η πλέον καταστροφική στην καταγεγραμμένη παγκόσμια ιστορία. Όμως, παρά την πολυετή έρευνα, οι επιστήμονες δεν ήταν σε θέση να εντοπίσουν πού ξεκίνησε η βουβωνική πανώλη.

Η νέα ανάλυση δείχνει ότι προήλθε από το Κιργιστάν, στην κεντρική Ασία, τη δεκαετία του 1330. Μία κοινή ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Stirling στη Σκωτία, το Ινστιτούτο Max Planck της Γερμανίας και το Πανεπιστήμιο του Tubingen ανέλυσε αρχαία δείγματα DNA από δόντια σκελετών σε νεκροταφεία κοντά στη λίμνη Issyk Kul, στο Κιργιστάν.

Η Ελληνίδα επιστήμονας

Επέλεξαν την περιοχή αφού παρατήρησαν μια σημαντική αύξηση στις ταφές εκεί το 1338 και το 1339. Η Δρ Μαρία Σπύρου, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Tubingen, είπε ότι η ομάδα ανέλυσε την αλληλουχία του DNA από επτά σκελετούς.

Ανέλυσαν τα δόντια επειδή, σύμφωνα με την ειδικό, περιέχουν πολλά αιμοφόρα αγγεία και δίνουν στους ερευνητές «υψηλές πιθανότητες να ανιχνεύσουν παθογόνα που μεταδίδονται στο αίμα που μπορεί να προκάλεσαν το θάνατο των ατόμων». Η ερευνητική ομάδα κατάφερε να βρει το βακτήριο της πανώλης, Yersinia pestis, σε τρία από αυτά.

Ο Δρ Philip Slavin, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο του Stirling, δήλωσε σχετικά με την ανακάλυψη: «Η μελέτη μας βάζει τέλος σε ένα από τα μεγαλύτερα και πιο συναρπαστικά ερωτήματα στην ιστορία και καθορίζει πότε και πού ξεκίνησε ο πιο διαβόητος δολοφόνος ανθρώπων».

Η έρευνα έχει ωστόσο ορισμένους περιορισμούς, όπως είναι το μικρό μέγεθος του δείγματος. Ο Δρ Michael Knapp από το Πανεπιστήμιο του Otago στη Νέα Ζηλανδία, ο οποίος δεν συμμετείχε στην εργασία, την επαίνεσε ως πραγματικά πολύτιμη, αλλά σημείωσε:

«Τα στοιχεία από πολύ περισσότερα άτομα, εποχές και περιοχές... θα βοηθούσαν πραγματικά να διευκρινιστεί τι σημαίνουν πραγματικά τα δεδομένα που παρουσιάζονται εδώ». Η εργασία των ερευνητών δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, με τίτλο «Η πηγή του Μαύρου Θανάτου στην κεντρική Ευρασία του δέκατου τέταρτου αιώνα».

Τι είναι η βουβωνική πανώλη;

Η πανώλη είναι μια δυνητικά θανατηφόρα μολυσματική ασθένεια που προκαλείται από βακτήρια που ονομάζονται Yersinia pestis τα οποία ζουν σε ορισμένα ζώα, κυρίως τρωκτικά και στους ψύλλους τους.

Η βουβωνική πανώλη είναι η πιο κοινή μορφή της νόσου από την οποία μπορούν να προσβληθούν οι άνθρωποι. Το όνομα προέρχεται από τα συμπτώματα που προκαλεί - επώδυνους, διογκωμένους λεμφαδένες στη βουβωνική χώρα ή στη μασχάλη.

Από το 2010 έως το 2015, καταγράφηκαν 3.248 κρούσματα παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων 584 θανάτων. Ιστορικά, έχει ονομαστεί και «Μαύρος Θάνατος», επειδή προκαλεί γάγγραινα και μαύρισμα μερών του σώματος, όπως τα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών.