Κίνα – Ταϊβάν και Αμερικανοί: Η «μπάλα» στο γήπεδο του… Δράκου
Η ιστορία της Κίνας με την Ταϊβάν και η εμπλοκή των ΗΠΑ πάει πολλά χρόνια πίσω στην Ιστορία, εκεί γύρω στο 1949, όταν ο Μάο Τσετούνγκ κηρύσσει την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας στο Πεκίνο.
Οι εθνικιστικές δυνάμεις της Kuomintang υπό τον Τσανγκ Κάι-σεκ (1887-1975) καταφεύγουν στην Ταϊβάν (πρώην Φορμόζα), σχηματίζουν κυβέρνηση στις 7 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους και απαγορεύουν κάθε σχέση ανάμεσα στο νησί με την κομμουνιστική Κίνα. Τον Δεκέμβριο εκδηλώνεται η πρώτη (μίας σειράς) απόπειρα του Κινεζικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού να καταλάβει τις νησίδες Κεμόι και Ματσού. Όλως τυχαίως, η Ταϊβάν γίνεται το 1950 σύμμαχος της Ουάσινγκτον που βρίσκεται σε πόλεμο με την Κίνα στην Κορέα.
Από εκεί λοιπόν ξεκινούν όλα…
Ήδη από εκείνη την εποχή, οι αμερικανοί έχουν υιοθετήσει μια πολύ περίεργη και αμφίσημη σχέση με την Ταϊπέι. Στις 5 Οκτωβρίου 1971, η έδρα της Κίνας στον ΟΗΕ, την οποία έχει καταλάβει η Ταϊβάν, δίδεται στο Πεκίνο. Το 1979, η Ουάσινγκτον διαρρηγνύει στις διπλωματικές της σχέσεις με την Ταϊπέι για να αναγνωρίσει την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Όμως, το αμερικανικό Κονγκρέσο επιβάλλει την χορήγηση στην Ταϊβάν στρατιωτικής βοήθειας για να εξασφαλίσει η Ταϊπέι την άμυνά της. Για πάρα πολλά χρόνια οι σχέσεις Πεκίνου – Ταϊπέι πέρασαν απίστευτες διακυμάνσεις. Από σαράντα κύματα…
Μετά από χρόνια «πολιτικής ήπιας ισχύος» από την πλευρά του Πεκίνου προς την Ταϊπέι, ο Σι Τζινπίνγκ υιοθετεί πλέον μια πιο επιθετική προσέγγιση και η κινεζική ηγεσία, ίσως βρήκε, με την επίσκεψη Πελόζι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για κεφαλαιοποιήσει αυτή την στρατηγική. Μετά την άφιξη της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ Νάνσι Πελόσι στην Ταϊβάν.
Πρόκειται για την πρώτη επίσκεψη υψηλόβαθμης Αμερικανίδας αξιωματούχου στην Ταϊβάν έπειτα από 25 χρόνια. Το Πεκίνο, ως αντίποινα, σε πρώτο χρόνο θα επιβάλει κυρώσεις κατά δύο ιδρυμάτων από την Ταϊβάν, απαγορεύοντας την οικονομική συνεργασία τους με εταιρίες και φυσικά πρόσωπα από την ηπειρωτική Κίνα, όπως δήλωσε ο Μα Σιαογκουάνγκ, εκπρόσωπος του κινεζικού Γραφείου για τις Υποθέσεις της Ταϊβάν.
Πρόκειται για το Ίδρυμα της Ταϊβάν για τη Δημοκρατία και για το Ταμείο Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης της Ταϊβάν, σύμφωνα τα όσα δήλωσε ο Μα. Παράλληλα, το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας ανακοίνωσε ότι αναστέλλει από σήμερα τις εξαγωγές φυσικής άμμου στην Ταϊβάν, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή του.
Η κατάσταση κρέμεται στην κυριολεξία σε ένα σχιοινί και σε μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης στην Κίνα υπάρχει πλέον η πεποίθηση πως ο πρόεδρος Σι θέλει να δει την Κίνα να αποκτά τον έλεγχο της Ταϊβάν επί της θητείας του, να μείνει στην ιστορία ως ο ηγέτης που ενοποίησε και πάλι την «αυτοκρατορία».
Έκανε το πρώτο βήμα με το Χονγκ Κονγκ και τώρα ετοιμάζεται για το επόμενο. Όπως εκτιμούν αρκετοί αναλυτές, κάθε μέρα που περνάει φαίνεται να απομακρυνόμαστε από τον στόχο της ειρήνης. Ο εθνικισμός είναι πανίσχυρο εργαλείο και με την επίσκεψη Πελόζι φαίνεται να άναψε το φυτίλι.
Η μπάλα πλέον βρίσκεται πλέον στο γήπεδο της Κίνας. Ήδη από την δεκαετία του ’70 οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν υιοθετήσει απέναντι στην Ταϊπέι μια πολιτική «στρατηγικής ασάφειας», αποφεύγοντας να δηλώσουν αν θα επέμβουν στρατιωτικά ή όχι για την άμυνα της Ταϊβάν σε περίπτωση εισβολής.
Πάντως, η Ουάσινγκτον παραμένει ο ισχυρότερος σύμμαχος της Ταϊβάν και ο πρώτος προμηθευτής στρατιωτικού υλικού. Η κινεζική ηγεσία δεν έχει κρύψει ότι μεθοδεύει την επανένωση με την Ταϊβάν ακόμη και με όρους εξαναγκασμού. Θα ήθελε δει να εφαρμόζεται εδώ το μοντέλο μία χώρα – δύο συστήματα που δοκιμάστηκε και με το Χονγκ Κονγκ. Αυτό έχει να κάνει επίσης και με το γεγονός ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας είναι πάντα και ένα πατριωτικό-εθνικιστικό κόμμα.
Οι επόμενες κινήσεις
Σε αυτή τη φάση, όμως, αυτό που κυρίως ενδιαφέρει την κινεζική ηγεσία είναι να μην αλλάξει το καθεστώς που υπάρχει σε σχέση με την Ταϊβάν, ώστε να μπορέσει να προετοιμάσει καλύτερους όρους για την επανένωση. Την ίδια στιγμή η κινεζική ηγεσία θεωρεί ότι οι ΗΠΑ επενδύουν ιδιαίτερα στο να διαμορφώνουν συνθήκες γεωπολιτικών κρίσεων και εντάσεων με σκοπό τη φθορά των αντιπάλων τους, κρίσεων που έχουν κόστος και δίνουν το πρόσχημα για κυρώσεις σε βάρος της κινεζικής οικονομίας.
Προφανώς και η κινεζική ηγεσία δεν επιθυμεί τώρα ένα θερμό επεισόδιο, γι’ αυτό και επέτρεψαν στο αεροπλάνο της Πελόζι να προσγειωθεί. Όμως, δεν μπορεί και να επιτρέψει η επίσκεψη να θεωρηθεί ένα «τετελεσμένο» το οποίο δεν μπόρεσε ούτε να αποτρέψει, ούτε να «τιμωρήσει». Αυτό σημαίνει ότι θα δοκιμάσει τις επόμενες μέρες να στείλει το μήνυμα πώς η επίσκεψη αυτή «έχει κόστος» και για την ηγεσία της Ταϊβάν και για τις ΗΠΑ.