Nafis Sadik: Πέθανε η γιατρός που άλλαξε την ιστορία των γυναικών

Η Nafis Sadik, η Πακιστανή γιατρός που υπερασπίστηκε την υγεία και τα δικαιώματα των γυναικών και πρωτοστάτησε στο επαναστατικό σχέδιο δράσης που εγκρίθηκε από 179 χώρες στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών το 1994, πέθανε τέσσερις ημέρες πριν από τα 93α γενέθλιά της, δήλωσε ο γιος της αργά τη Δευτέρα.

Ο Ομάρ Σαντίκ είπε ότι η μητέρα του πέθανε από φυσικά αίτια στο σπίτι της στη Νέα Υόρκη το βράδυ της Κυριακής.

Η Nafis Sadik εντάχθηκε στον ΟΗΕ το 1971, και ήταν η πρώτη γυναίκα που ηγήθηκε ενός μεγάλου προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών που χρηματοδοτείται εθελοντικά.

Τον Ιούνιο του 1990, ο Perez de Cuellar διόρισε την Sadik ως γενική γραμματέα της πέμπτης Διεθνούς Διάσκεψης του ΟΗΕ για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη το 1994 και έγινε η αρχιτέκτονας του πρωτοποριακού προγράμματος δράσης του, το οποίο αναγνώρισε για πρώτη φορά ότι οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν την αναπαραγωγική και σεξουαλική τους υγεία και να επιλέξουν αν θα μείνουν έγκυος.

Η διάσκεψη του Καΐρου κατέληξε επίσης σε συναίνεση για μια σειρά στόχων, συμπεριλαμβανομένης της καθολικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε όλες τις χώρες έως το 2015 - στόχος που δεν έχει ακόμη επιτευχθεί - και της ευρύτερης πρόσβασης των γυναικών στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έθεσε επίσης στόχους για τη μείωση της βρεφικής και παιδικής θνησιμότητας και της μητρικής θνησιμότητας και για την παροχή πρόσβασης σε υπηρεσίες αναπαραγωγικής και σεξουαλικής υγείας, συμπεριλαμβανομένου του οικογενειακού προγραμματισμού.

Ενώ το συνέδριο έσπασε ένα ταμπού σχετικά με τη σεξουαλικότητα, δεν αναγνώρισε ότι οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν τις αποφάσεις για το πότε θα κάνουν σεξ και πότε θα παντρευτούν.

Η Natalia Kanem, νυν εκτελεστική διευθύντρια του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών, χαρακτήρισε την Sadik «ακούραστο υπερασπιστή για την υγεία, τα δικαιώματα και την ενδυνάμωση των γυναικών».

«Το τολμηρό της όραμα και η ηγεσία της στο Κάιρο έθεσαν τον κόσμο σε ένα φιλόδοξο μονοπάτι», ένα ταξίδι που είπε συνεχίστηκε στη διάσκεψη γυναικών του ΟΗΕ το 1995 στο Πεκίνο και με την υιοθέτηση των αναπτυξιακών στόχων του ΟΗΕ από το 2000 που περιλαμβάνουν την επίτευξη της ισότητας των φύλων και πολλά ζητήματα στην Πρόγραμμα δράσης του Καΐρου.

Από το Κάιρο, είπε η Kanem, «εκατομμύρια κορίτσια και νεαρές γυναίκες έχουν μεγαλώσει γνωρίζοντας ότι το σώμα τους ανήκει σε αυτές και ότι το μέλλον τους είναι εκεί για να διαμορφωθεί».

Στη διάσκεψη γυναικών του Πεκίνου ένα χρόνο μετά το Κάιρο, η Σαντίκ είπε στους αντιπροσώπους: «Το πρώτο σημάδι σεβασμού για τις γυναίκες είναι η υποστήριξη των αναπαραγωγικών τους δικαιωμάτων».

«Τα δικαιώματα αναπαραγωγής περιλαμβάνουν περισσότερα από το δικαίωμα στην αναπαραγωγή», είπε. «Περιλαμβάνουν υποστήριξη για τις γυναίκες σε δραστηριότητες εκτός της αναπαραγωγής, απελευθερώνοντας στην πραγματικότητα τις γυναίκες από ένα σύστημα αξιών που επιμένει ότι η αναπαραγωγή είναι η μόνη τους λειτουργία».

Μετά τη συνταξιοδότησή της η ​​Sadik υπηρέτησε ως ειδική σύμβουλος του γενικού γραμματέα και ειδικός απεσταλμένος για το HIV/AIDS στην Ασία και τον Ειρηνικό. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είπε ότι η Σαντίκ θα μείνει στη μνήμη «για τη σημαντική συνεισφορά της στην υγεία και τα δικαιώματα των γυναικών και τις πολιτικές του πληθυσμού και για τις άοκνες προσπάθειές της για την καταπολέμηση του HIV/AIDS». «Επέστησε με συνέπεια την προσοχή στη σημασία της αντιμετώπισης των αναγκών των γυναικών και της άμεσης συμμετοχής των γυναικών στη χάραξη και την εφαρμογή αναπτυξιακής πολιτικής, η οποία πίστευε ότι ήταν ιδιαίτερα σημαντική για τις πολιτικές και τα προγράμματα του πληθυσμού». Γεννημένη στο Jaunpur της Ινδίας, η Nafis Sadik ήταν κόρη της Iffat Ara και του Muhammad Shoaib, πρώην υπουργού Οικονομικών του Πακιστάν.

Αφού έλαβε το πτυχίο της ιατρικής από το Dow Medical College στο Καράτσι, ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της δουλεύοντας σε γυναικείες και παιδικές πτέρυγες σε νοσοκομεία ενόπλων δυνάμεων του Πακιστάν από το 1954 έως το 1963. Το επόμενο έτος διορίστηκε επικεφαλής του τμήματος υγείας της κυβερνητικής επιτροπής προγραμματισμού. Το 1966, η Σαντίκ εντάχθηκε στο Κεντρικό Συμβούλιο Οικογενειακού Προγραμματισμού του Πακιστάν. Ανήλθε σε γενική διευθύντρια το 1970. Υπηρέτησε επίσης στη γυναικολογία και τη μαιευτική στο City Hospital στη Βαλτιμόρη και συνέχισε την ιατρική της εκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.

Η Σαντίκ άφησε τα πέντε της παιδιά, τα 10 εγγόνια και τα τέσσερα δισέγγονά της.

«Η μαμά λάτρευε τον τρόπο που ζούσε: ορθάνοιχτη, φιλόξενη, υπέροχη, γενναιόδωρη πέρα ​​από κάθε πεποίθηση, ευγενική και προσφέρουσα – πάντα και με κάθε τρόπο δίνοντας», είπε ο Omar Sadik.

«Το σπίτι μας δεν ήταν τεράστιο, αλλά πάντα έβρισκε έναν τρόπο να το κάνει να φαίνεται μεγάλο και κατά κάποιο τρόπο κατάφερνε να φιλοξενήσει απολύτως οποιονδήποτε χρειαζόταν ένα κρεβάτι, έναν καναπέ, ένα γεύμα ή μια οικογένεια».

«Ξεπερνούσε την ηλικία και τον χρόνο και ήταν εξίσου αγαπητή στους πολύ μεγαλύτερους από αυτήν, όπως και στα μικρά παιδιά - γιατί αναγνώριζαν την καρδιά της», είπε. «Χωρούσε περισσότερα σε μια μέρα, από ό,τι οι περισσότεροι από εμάς πιθανότατα σε ένα χρόνο – ήταν ασύγκριτη και απαράμιλλη».