Πυρετώδεις διεργασίες για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ με Φινλανδία, Σουηδία - Το παρασκήνιο των επαφών

Μέχρι το τέλος του 2022 εκτιμάται ότι θα ενταχθούν πλήρως τα δύο σκανδιναβικά κράτη στο ΝΑΤΟ, σύμφωνα με τον Φινλανδό υπουργό άμυνας Άρτι Καικόνεν , σε ομιλία που πραγματοποίησε σε γνωστό και κορυφαίο συνέδριο πολιτικών και διπλωματών στο Ελσίνκι, σημειώνει ο δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, διεθνολόγος και γεωστρατηγικός αναλυτής, ειδικός στα θέματα ΝΑΤΟ και παγκόσμιας ασφάλειας

Ο Φινλανδός πολιτικός μιλώντας στο 240ο σεμινάριο τόνισε ότι 23 από τα κράτη -μέλη του ΝΑΤΟ έχουν ήδη επικυρώσει τα πρωτόκολλα ένταξης των δύο Σκανδιναβικών κρατών με συντριπτικές πλειοψηφίες στα κοινοβούλια τους,ενώ και σε προεδρικό επίπεδο τις τελευταίες ημέρες αυτά υπεγράφησαν και από τους προέδρους των ΗΠΑ και της Γαλλίας, Τζο Μπάιντεν και Εμανουέλ Μακρόν.

Ο Καικόνεν παράλληλα τόνισε ότι κατανοεί τις «ευαισθησίες» της Τουρκίας αναφορικά με θέματα τρομοκρατίας. Στη Στοκχόλμη σε πρόσφατη κοινή συνέντευξη τύπου που έδωσαν ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς και η πρωθυπουργός της Σουηδίας Μαγκνταλένα Άντερσον , η δεύτερη ανέφερε ότι η χώρα της θα σεβαστεί το πρωτόκολλο που υπέγραψε με την Φινλανδία και την Τουρκία στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη τον περασμένο Ιούνιο, ενώ όπως είναι γνωστό ένας από τους καταζητούμενους θα εκδοθεί προσεχώς στην Τουρκία.

Οι πέντε σκανδιναβικές χώρες ανακοίνωσαν ότι θα εμβαθύνουν τη συνεργασία τους σε θέματα ασφάλειας και άμυνας στον απόηχο του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι πρωθυπουργοί της Νορβηγίας, της Δανίας, της Φινλανδίας, της Σουηδίας και της Ισλανδίας συναντήθηκαν στο Όσλο, την πρωτεύουσα της Νορβηγίας, και εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση . Ο Νορβηγός πρωθυπουργός Γιόνας Γκαρ Στορ δήλωσε: «Αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες της βάναυσης Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία .Επαναλάβαμε την υποστήριξή μας στο δικαίωμα της Ουκρανίας να υπερασπιστεί τον εαυτό της και να αγωνιστεί για την κυριαρχία της».

Πρόσθεσε επίσης ότι οι πέντε χώρες έχουν δεσμευτεί να υποστηρίξουν «αυτόν τον αγώνα και να ανταποκριθούν στις προσδοκίες». Η κοινή δήλωση ανέφερε ότι η προτεινόμενη ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα ενισχύσει τη συμμαχία και ότι η συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας μεταξύ των χωρών της περιοχής θα βοηθήσει στην ενίσχυση και ανάπτυξη του ΝΑΤΟ σε Βαλτική, βόρειες θάλασσες και Αρκτική ζώνη .

Αναφέρθηκε επίσης ότι οι χώρες σχεδιάζουν να δράσουν σε αρμονία με το ΝΑΤΟ και ότι οι κοινές ασκήσεις και η στενή συνεργασία με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ είναι «τεράστιας σημασίας». Η δήλωση επεσήμανε επίσης ότι οι σκανδιναβικές χώρες διαθέτουν σύγχρονες και ικανές ένοπλες δυνάμεις και ότι «με κοινές ασκήσεις με Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ θα έχουμε ένα ολοκληρωμένο σχεδιασμό και η αποτελεσματικότητα της άμυνάς μας θα βελτιωθεί».

Ανέφερε τέλος ότι οι σκανδιναβικές χώρες θα είναι μέρος της νέας τάξης ασφαλείας , ενώ και οι πέντε πρωθυπουργοί συμφώνησαν να αναθέσουν στους υπουργούς εξωτερικών, άμυνας και τους αρχηγούς των ενόπλων δυνάμεων να μεγιστοποιήσουν τη συνεργασία μεταξύ των χωρών. Επίσης ο Στορ είπε «εκμεταλλευτήκαμε την ευκαιρία συζητώντας τις προκλήσεις που προκύπτουν από την συμπεριφορά της Κίνας στον σημερινό κόσμο».

Τα ανοικτά κεφάλαια και οι τομείς συνεργασίας με το ΝΑΤΟ

Αυτά που κυρίως συζητούνται στις Νατοϊκές, Ευρωπαϊκές και Σκανδιναβικές κλειστές συνόδους, σύμφωνα με πληροφορίες του δρ Δρούγου είναι μεταξύ άλλων : Η είσοδος του ζεύγους των Σκανδιναβικών κρατών στο ΝΑΤΟ σημαίνει ότι οι ηγέτες και οι σχεδιαστές συμμαχιών αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις και εξίσου πολλές ευκαιρίες. Πρώτα και κύρια, ποιος θα είναι ο ρόλος της Φινλανδίας και της Σουηδίας στη συλλογική άμυνα της βορειοανατολικής πλευράς;

Η επιχειρησιακή περιοχή που χρειάζεται να υπερασπιστεί το ΝΑΤΟ έχει γίνει μεγαλύτερη, ενώ και η ευρύτερη περιοχή προσφέρει πολλές επιλογές και αντισταθμιστικά μέτρα απέναντι στη Ρωσική επιθετικότητα. Αυτό σημαίνει ότι οι Νατοϊκοί ηγέτες μπορεί να χρειαστεί να επανεξετάσουν την ιδέα της συμμαχίας στην αποτροπή και στην άμυνα του Ευρωατλαντικού χώρου ως και την "οικογένεια των επιχειρησιακών σχεδίων" που την υποστηρίζουν.

Η Φινλανδία θα μπορούσε πιθανότατα να εξασφαλίσει τα μακρά χερσαία σύνορά της με τη Ρωσία σε μεγάλο βαθμό από μόνη της, αλλά η χρήση της Φινλανδικής και Σουηδικής επικράτειας ως «κόμβων» υλικοτεχνικής υποστήριξης ή περιοχών στάσης-ενίσχυσης δυνάμεων , διαχείριση /έλεγχο εναέριου χώρου ως και ο έλεγχος βασικού θαλάσσιου χώρου (Βαλτική, Βόρεια, Βοθνικός κόλπος) απαιτείται να μελετηθούν προσεκτικά.

Ορισμένα από αυτά τα κρίσιμα ζητήματα έχουν ήδη εξεταστεί στο πλαίσιο διμερών και πολυμερών σχέσεων.Το επόμενο βήμα είναι η Διαδικασία Αμυντικού Σχεδιασμού του ΝΑΤΟ ως και η ανάπτυξη λύσεων στο πλαίσιο αναθεωρημένων επιχειρησιακών σχεδίων ,λόγω της ένταξης του Σκανδιναβικού διδύμου.

Ένα θέμα της βορειοανατολικής πλευράς που χρίζει προσεκτικής εξέτασης σχετίζεται με τη Δομή Διοίκησης του ΝΑΤΟ. Ειδικότερα αν μια υπάρχουσα Διοίκηση Κοινής Δύναμης θα ενσωματώσει τη νέα εδαφική επικράτεια ή θα πρέπει η Νορβηγία, η Σουηδία και η Φινλανδία να αναπτύξουν μια νέα τριμερή δομή, ίσως και με συμμετοχή μικρού αριθμού αξιωματικών από άλλους συμμάχους (Αμερικανούς, Βρετανούς, Γερμανούς) οικοδομώντας τις ήδη καλά ανεπτυγμένες σχέσεις και την επιχειρησιακή συνεργασία τους (βάσει της εκτενούς μελέτης που έγινε στο Νόρφολκ της Βιρτζίνια το 2018-2019) , και μάλιστα για προετοιμασία αντιμετώπισης ενός μελλοντικά πιο υπολογίσιμου Ρωσικού στρατού (συγκριτικά με την παρούσα ανεπαρκή εμπλοκή του στην Ουκρανία).

Επίσης ποιος θα είναι ο ρόλος της Φινλανδίας και της Σουηδίας στην υποστήριξη της πυρηνικής αποστολής του ΝΑΤΟ ; Μόλις γίνουν πλήρως σύμμαχοι, και οι δύο χώρες πιθανότατα θα συμμετάσχουν στην Ομάδα Πυρηνικού Σχεδιασμού (NPG) η οποία συντονίζει τα πυρηνικά θέματα από το καθημερινό εργασιακό επίπεδο ως τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων.

Αυτός είναι επίσης ο χώρος όπου θα διερευνηθούν, θα συζητηθούν και τελικά θα εφαρμοστούν πιθανές συνεισφορές της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Το ΝΑΤΟ είναι μια πυρηνική συμμαχία και οι σύμμαχοι θα πρέπει να συζητήσουν προσεκτικά πώς οι νεοεισερχόμενοι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν αυτήν την αποστολή ή όχι. Η παροχή συμβατικών δυνάμεων για την υποστήριξη πυρηνοκεντρικών ασκήσεων είναι μια επιλογή που θα μπορούσε να ενισχύσει την αποτροπή.

Πώς επηρεάζεται το ΝΑΤΟ στη σφαίρα του υβριδικού πολέμου και των αντισυμβατικών δυνατοτήτων. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένας τομέας όπου η Φινλανδία και η Σουηδία θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη συμμαχία, κάνοντάς την πιο έξυπνη σε υβριδικά σχέδια και να το κάνουν γρήγορα. Και τα δύο κράτη υπήρξαν πολύ σημαντικά στην κοινωνική ανθεκτικότητα, στον διακυβερνητικό συντονισμό και είχαν και έχουν μια συνολική προσέγγιση σε θέματα ασφάλειας.

Σκεφτείτε την ιδιαίτερα υψηλού επιπέδου υπηρεσία ψυχολογικής άμυνας της Σουηδίας ή τη στρατηγική ασφάλειας του εφοδιασμού όπου έχει μεγάλη εμπειρία και εκτίμηση η Φινλανδία. Και οι δύο Σκανδιναβοί σύμμαχοι διαθέτουν επίσης βαθιά ιστορική εμπειρία και γνώσεις στην αξιολόγηση των Ρωσικών δυνατοτήτων και προθέσεων, που είναι κλειδί για την περαιτέρω ενδυνάμωση της εικόνας πληροφοριών του ΝΑΤΟ ως και των διαβουλεύσεων σχετικά με τον τρόπο αλληλεπίδρασης (και πώς όχι) με το Κρεμλίνο.

Τέλος τα τεχνολογικά μέσα του Ελσίνκι και της Στοκχόλμης μπορεί επίσης να είναι χρήσιμα, μεταξύ άλλων για την επιτήρηση, την ασφάλεια των τηλεπικοινωνιών την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή ως και την ασφάλεια στην στρατηγική περιοχή της Αρκτικής ζώνης.

Ένα εκκρεμές δίλημμα αφορά τον πρόσφατο συντονισμό ΝΑΤΟ-ΕΕ για υβριδικές και αντισυμβατικές απειλές. Κατά καιρούς, η σύγκλιση των δύο οργανισμών έχει φαινομενικά καθυστερημένη πολιτική πρόθεση. Η Φινλανδία και η Σουηδία έχουν ισχυρό ιστορικό πραγματισμό από αυτή την άποψη και μπορούν να συνδράμουν στην ενσωμάτωση, την αποκλιμάκωση ή τον διαχωρισμό των καθηκόντων του ΝΑΤΟ και της ΕΕ κατά περίπτωση.