Ψυχρός ή πραγματικός πόλεμος μεταξύ Δύσης και Ρωσίας;

Έξι μήνες έπειτα από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και ενώ η ΕΕ έχει ήδη εγκρίνει επτά πακέτα κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, Δύση και Μόσχα ανεβάζουν τους τόνους στη μεταξύ τους ενεργειακή «κόντρα» ενόψει χειμώνα, με τους Δυτικούς από τη μια πλευρά να προετοιμάζουν την επιβολή πλαφόν στις τιμές των ρωσικών υδρογονανθράκων καθώς οδεύουμε προς το έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις 9 Σεπτεμβρίου και τους Ρώσους από την άλλη να προειδοποιούν με πλήρη διακοπή των ενεργειακών ροών ανοιγοκλείνοντας τις στρόφιγγες στον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 1. Η κατάσταση όχι μόνο δεν βαίνει προς εκτόνωση, αλλά αντίθετα φαίνεται να οδηγείται σε απόλυτο αδιέξοδο το οποίο θα στοιχήσει αρκετά στα κράτη μέλη και στους λαούς της Ευρώπης.

Οι υπουργοί Οικονομικών της Ομάδας των Επτά (G7) έκαναν γνωστό με κοινή δήλωση που έδωσαν στη δημοσιότητα, πως πρόκειται να θέσουν ανώτατο όριο τιμών για το αργό πετρέλαιο και τα προϊόντα πετρελαίου ρωσικής προέλευσης, καλώντας παράλληλα και άλλες χώρες (έναν «ευρύ συνασπισμό» χωρών) να ενταχθούν σε αυτό το πλάνο της επιβολής πλαφόν. Παράλληλα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που αναμένεται να κάνει σχετικές ανακοινώσεις στις 14 Σεπτεμβρίου, είχε εκφράσει την «ακράδαντη» πεποίθηση πως «έχει έρθει η ώρα για την επιβολή πλαφόν στο ρωσικό φυσικό αέριο που εισάγεται μέσω αγωγών στην Ευρώπη». Υπενθυμίζεται πως ακριβώς μια μέρα πριν, το πρακτορείο Reuters είχε δώσει στη δημοσιότητα κάποιες από τις προτάσεις που καταθέτει η Κομισιόν με στόχο τη μείωση του αντίκτυπου που έχουν οι τιμές του φυσικού αερίου στις τιμές του ρεύματος που καλούνται να πληρώσουν οι καταναλωτές εντός των ευρωπαϊκών συνόρων. Σύμφωνα με τις εν λόγω προτάσεις, θα πρέπει να υιοθετηθούν μέτρα για τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.

«Μια παρέμβαση θα εισαγάγει όριο τιμής για τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν χαμηλότερο λειτουργικό κόστος (σ.σ. λιγνίτης, ΑΠΕ κ.λπ.) από τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με αέριο», αναφέρει το έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στόχος της παρέμβασης, προσθέτει το έγγραφο, είναι να διαχωριστούν οι εμπορικές αποδόσεις της εν λόγω ηλεκτροπαραγωγής από την τρέχουσα τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία έχει εκτιναχθεί ως αποτέλεσμα της εκτόξευσης των τιμών του φυσικού αερίου.

Το όριο στην τιμή σε συγκεκριμένες τεχνολογίες θα μπορούσε να αποφέρει οικονομικούς πόρους για τα κράτη, που στη συνέχεια θα αξιοποιηθούν από τις κυβερνήσεις θεσπίζοντας μέτρα για τον περιορισμό των λιανικών τιμών ενέργειας για τους καταναλωτές.

Η αντίδραση των Ρώσων

Όλα αυτά τα υπό διαμόρφωση σχέδια είναι βέβαιο ότι θα πυροδοτήσουν νέες αντιδράσεις από την πλευρά της Ρωσίας η οποία δεν θα μείνει με σταυρωμένα τα χέρια. Ήδη ο πρώην πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ διεμήνυσε μέσω Telegram πως η Ρωσία θα σταματήσει να στέλνει φυσικό αέριο στην Ευρώπη εάν οι Βρυξέλλες προχωρήσουν στην επιβολή πλαφόν στις τιμές του ρωσικού αερίου.

Από την πλευρά του, και ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ έχει διαμηνύσει πως η Ρωσία θα σταματήσει να στέλνει πετρέλαιο σε όσες χώρες τις επιβάλουν πλαφόν. «Εταιρείες που επιβάλλουν ανώτατο όριο τιμών δεν θα βρίσκονται μεταξύ των παραληπτών ρωσικού πετρελαίου», προειδοποίησε ο Πεσκόφ, ενώ σε ανάλογες δηλώσεις είχε προχωρήσει νωρίτερα και ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ.

Οι πολίτες στις ευρωπαϊκές χώρες βιώνουν ήδη την κρίση, με φόντο την εκτίναξη των τιμών ηλεκτρισμού, καυσίμων και τροφίμων. Καθώς ο πληθωρισμός αυξάνεται, εντείνεται και η ανησυχία για το χειμώνα.

Για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της μακράς και βαθιάς σε ένταση ενεργειακής κρίσης, η Ε.Ε. εμφανίζεται ανοιχτή να εξετάσει όλες τις διαθέσιμες επιλογές για την αποκλιμάκωση των τιμών, αίροντας την προστασία του μοντέλου οριακής τιμολόγησης της αγοράς ηλεκτρισμού που παρείχε γενναιόδωρα όλο το προηγούμενο διάστημα, στηρίζοντας τις χώρες του Βορρά κόντρα στα αιτήματα του Νότου για δομικές αλλαγές.

Δύο μοντέλα του Νότου που εφαρμόζονται ήδη με επιτυχία, το ελληνικό και το ιβηρικό, συν μια ελληνική πρόταση που υπέβαλε τον Ιούλιο στο συμβούλιο υπουργών Ενέργειας ο Κώστας Σκρέκας, εξετάζει η Κομισιόν στο πλαίσιο της διαμόρφωσης προτάσεων για μια κοινή ευρωπαϊκή απάντηση στην ενεργειακή κρίση.

Το δόγμα του «Ψυχρού Πολέμου» επέστρεψε στην Ευρώπη και κανείς δεν είναι βέβαιος ότι όλο αυτό θα αποσυμπιεσθεί ομαλά.