Ενεργειακή κρίση: Ναι με «αστερίσκους» στις προτάσεις της Κομισιόν

Θετικοί εμφανίζονται οι «27» στις νέες προτάσεις της Κομισιόν που προβλέπει το προσχέδιο συμπερασμάτων της αυριανής Συνόδου Κορυφής και το οποίος διέρρευσε από το πρακτορείο Reuters.

Η κατεύθυνση που θα κινηθεί η Ένωση με «φόντο» την ενεργειακή κρίση θα εκτείνεται σε τρεις άξονες, αλλά με «αστερίσκους» ζητώντας από την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μια νέα πρόταση, η οποία θα αφορά -το βασικό ζήτημα- το πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στην παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας.

Στο προσχέδιο των συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής, αναφέρεται ότι οι ηγέτες των 27 στηρίζουν σε γενικές γραμμές τις προτάσεις της Κομισιόν συμπεριλαμβανομένων των σχεδίων για την έναρξη εναλλακτικής τιμής αναφοράς για το υγροποιημένο φυσικό αέριο και την έναρξη κοινής αγοράς φυσικού αερίου μεταξύ των χωρών της ΕΕ.

Σημειώνεται ότι κάθε μία από τις προτάσεις, απαιτείται να λάβει τη στήριξη της ενισχυημένης πλειοψηφίας, ήτοι του 65%, ή άλλως των 15 από τις 27 χώρες.

Οι προτάσεις της Επιτροπής δεν περιελάμβαναν πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου, το οποίο οι περισσότερες χώρες της ΕΕ λένε ότι θέλουν, ωστόσο ζητήθηκε από τις Βρυξέλλες να συντάξουν μια άλλη πρόταση για τον καθορισμό προσωρινού ορίου τιμής στον Title Transfer Facility (TTF) υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Οι ηγέτες της ΕΕ φαίνονται έτοιμοι να υποστηρίξουν αυτή την ιδέα, ζητώντας από τις Βρυξέλλες να εξετάσουν έναν «προσωρινό δυναμικό διάδρομο τιμών» στις συναλλαγές φυσικού αερίου, σύμφωνα με το προσχέδιο συμπερασμάτων τους.

Το ισπανικό σχέδιο

Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν θα συναντήσει αύριο το πρωί στις Βρυξέλλες τους πρωθυπουργούς της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ και της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα για να συζητήσουν τα θέματα των ενεργειακών διασυνδέσεων, πριν από την ευρωπαϊκή σύνοδο, ανακοίνωσε σήμερα το Ελιζέ.

Το Παρίσι παραμένει αντίθετο στο ισπανικό σχέδιο του νέου αγωγού φυσικού αερίου (MidCat) μεταξύ της Γαλλίας και της Ισπανίας αλλά είναι έτοιμο να συζητήσει για τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις και μια "στρατηγική για το υδρογόνο", εξήγησε το Ελιζέ.

Σε σχέση με τον MidCat, "η θέση μας δεν άλλαξε, το σχέδιο αυτό δεν παρουσιάζει οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα", δήλωσε η γαλλική προεδρία.

"Αντίθετα, θέλουμε να λάβουμε υπόψη την ανάγκη για άνοιγμα της ιβηρικής χερσονήσου και να βρούμε με τους εταίρους μας μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες λύσεις", σημείωσε.

"Πρέπει να είμαστε πραγματιστές και με στρατηγική, να εξετάσουμε πέρα από το θέμα του MidCat, τα θέματα ηλεκτρικής διασύνδεσης και ίσως τα πιο μακροπρόθεσμα θέματα, μεταξύ άλλων μια ευρωπαϊκή στρατηγική για το υδρογόνο", υπογράμμισε μια σύμβουλος του προέδρου.

"Η συζήτηση αυτή δεν έχει στόχο να απαντήσει στις πολύ βραχυπρόθεσμες προκλήσεις και σε αυτές της εφοδιαστικής ασφάλειας για τον χειμώνα αυτόν ή τον επόμενο", υπογραμμίζει επίσης το Ελιζέ, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να έχει βαριές συνέπειες στις τιμές των υδρογονανθράκων και ενδεχομένως να οδηγήσει σε ελλείψεις, καθώς η ΕΕ είναι αποφασισμένη να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο.

Οι προοπτικές για τον Midcat ήταν από πέντε έως 6 χρόνια. Εδώ οι προβλέψεις έχουν χρονικό ορίζοντα το 2030", αναφέρει το Ελιζέ.

Ο αγωγός MidCat, τον οποίο υποστηρίζει η Μαδρίτη αλλά και το Βερολίνο, που τον θεωρεί ως έναν τρόπο μείωσης της εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο, θα μπορούσε να επιτρέψει στην Ισπανία, που διαθέτει το 30% των ευρωπαϊκών δυνατοτήτων επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), να εξάγει φυσικό αέριο προς την υπόλοιπη Ευρώπη.

Το σχέδιο αυτό -- που εγκαταλείφτηκε το 2019 λόγω της περιβαλλοντικής του επίδρασης και του περιορισμένου οικονομικού συμφέροντος όπως είχε κριθεί τότε -- θα μπορούσε επίσης να επιτρέψει πιο μακροπρόθεσμα τη μεταφορά του "πράσινου υδρογόνου", ενέργειας του μέλλοντος που παράγεται χάρη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, του οποίου η Ισπανία θέλει να είναι μεταξύ των πρωτοπόρων.

Ο πρόεδρος Μακρόν εκτιμά από την πλευρά του ότι η ανάγκη για μια τέτοια υποδομή "δεν είναι προφανής", αναφέροντας ότι η Ιβηρική χερσόνησος χρησιμοποιεί κυρίως σήμερα τους αγωγούς που τη συνδέουν με τη Γαλλία για την "εισαγωγή" του φυσικού αερίου.

Κοινή προμήθεια και μείωση ζήτησης

Η Επιτροπή προτείνει κοινές αγορές φυσικού αερίου για τη διαπραγμάτευση καλύτερων τιμών και την αποφυγή ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών-μελών.

Η Επιτροπή θα αναθέσει σε έναν πάροχο υπηρεσιών να οργανώσει τη συγκέντρωση της ζήτησης σε επίπεδο ΕΕ, ομαδοποιώντας τις ανάγκες εισαγωγής αερίου και αναζητώντας προσφορές στην αγορά που να ανταποκρίνονται στη ζήτηση. Προτείνει την υποχρεωτική συμμετοχή των κρατών μελών σε κοινές προμήθειες, για τη συγκέντρωση τουλάχιστον του 15% της πλήρωσης αποθήκευσης. Οι εταιρείες θα έχουν τη δυνατότητα να σχηματίσουν μια ευρωπαϊκή κοινοπραξία αγορών φυσικού αερίου, σύμφωνα με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ. Οι από κοινού αγορές θα βοηθήσουν τα μικρότερα κράτη μέλη και ειδικότερα τις εταιρείες, που βρίσκονται σε λιγότερο ευνοϊκή κατάσταση ως αγοραστές, να έχουν πρόσβαση σε όγκους φυσικού αερίου με καλύτερες συνθήκες.

Ο κανονισμός περιλαμβάνει επίσης διατάξεις για την ενίσχυση της διαφάνειας των προβλεπόμενων και των τελικών αγορών προμήθειας φυσικού αερίου, προκειμένου να αξιολογηθεί κατά πόσο επιτυγχάνονται οι στόχοι της ασφάλειας του εφοδιασμού και της ενεργειακής αλληλεγγύης. Η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνεται πριν από τη σύναψη οποιασδήποτε αγοράς φυσικού αερίου ή μνημονίου συμφωνίας όγκου άνω των 5 TWh (λίγο πάνω από 500 εκατομμύρια κυβικά μέτρα) και μπορεί να εκδώσει σύσταση σε περίπτωση δυνητικά αρνητικού αντίκτυπου στη λειτουργία της κοινής αγοράς, την ασφάλεια του εφοδιασμού ή την ενεργειακή αλληλεγγύη.

Αντιμετώπιση των υψηλών τιμών

Η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός νέου δείκτη τιμολόγησης για το Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (ΥΦΑ) έως τον Μάρτιο του 2023 και στο μεσοδιάστημα προτείνει τη δημιουργία ενός μηχανισμού διόρθωσης των τιμών για τη θέσπιση ενός δυναμικού ορίου τιμής για τις συναλλαγές στο χρηματιστήριο φυσικού αερίου TTF.

"To ευρωπαϊκό χρηματιστήριο φυσικού αερίου, το TTF, δεν αντικατοπτρίζει πλέον με ακρίβεια την τιμή των συναλλαγών ΥΦΑ στην ΕΕ», τονίζει η Επιτροπή. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει να αναπτυχθεί ένα νέο συμπληρωματικό σημείο αναφοράς τιμών με τον ACER (ευρωπαϊκός οργανισμός για τη συνεργασία των ρυθμιστικών αρχών ενέργειας) για την αντιμετώπιση αυτής της «συστημικής πρόκλησης». Το νέο σημείο αναφοράς θα προβλέπει σταθερή και προβλέψιμη τιμολόγηση για τις συναλλαγές ΥΦΑ. Η Επιτροπή θα αναθέσει στην ACER να δημιουργήσει ένα αντικειμενικό εργαλείο ημερήσιας αξιολόγησης των τιμών και, στη συνέχεια, ένα σημείο αναφοράς που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τους φορείς εκμετάλλευσης της ενεργειακής αγοράς για την αναπροσαρμογή της τιμής στα συμβόλαιά τους για το φυσικό αέριο.

Μέχρι να γίνει το παραπάνω, η Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση ενός προσωρινού μηχανισμού περιορισμού των τιμών, μέσω του ευρωπαϊκού χρηματιστηρίου αερίου ( TTF), ο οποίος θα ενεργοποιείται όταν χρειάζεται. Ο μηχανισμός διόρθωσης των τιμών θα καθιερώσει, σε προσωρινή βάση, ένα δυναμικό όριο τιμής για τις συναλλαγές στο TTF. Οι συναλλαγές σε τιμή υψηλότερη από το δυναμικό όριο δεν θα επιτρέπεται να πραγματοποιούνται στο TTF. Αυτό θα βοηθήσει στην αποφυγή της ακραίας αστάθειας και των υπερβολικών τιμών. Επιπλέον, για να περιοριστεί η υπερβολική αστάθεια των τιμών και να αποτραπεί η ακραία αύξηση των τιμών στις αγορές ενεργειακών παραγώγων, η Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση μιας νέας προσωρινής ενδοημερήσιας αύξησης των τιμών που θα δημιουργηθεί από τα χρηματιστήρια παραγώγων της ΕΕ. Αυτός ο μηχανισμός θα προστατεύει τους φορείς εκμετάλλευσης ενέργειας από μεγάλες διακυμάνσεις των τιμών εντός της ημέρας.

Αλληλεγγύη και μείωση ζήτησης

Η Επιτροπή προτείνει μηχανισμό αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών σε περίπτωση ελλείψεων εφοδιασμού.

Η Επιτροπή παρακολουθεί στενά τα μέτρα μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου. Τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο η κατανάλωση φυσικού αερίου στην ΕΕ ήταν περίπου 15% χαμηλότερη από τον μέσο όρο των προηγούμενων 5 ετών. Παρόμοιες προσπάθειες θα απαιτούνται κάθε μήνα μέχρι τον Μάρτιο, σύμφωνα με τον κανονισμό του Συμβουλίου. Τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν έκθεση κάθε δύο μήνες για την πρόοδό τους. Η Επιτροπή τονίζει ότι «είναι έτοιμη να ενεργοποιήσει την κατάσταση συναγερμού στην ΕΕ» ή να επανεξετάσει το στόχο μείωσης, εάν τα τρέχοντα μέτρα αποδειχθούν ανεπαρκή. Για να ενισχυθεί η ετοιμότητα για πιθανές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, η Επιτροπή προτείνει μέτρα που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να μειώσουν περαιτέρω τη μη βασική κατανάλωση για να εξασφαλίσουν ότι παρέχεται αέριο σε βασικές υπηρεσίες και βιομηχανίες. «Αυτό δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να επηρεάσει την κατανάλωση των νοικοκυριών που είναι ευάλωτοι πελάτες», τονίζει η Επιτροπή.

Δεδομένου ότι δεν έχουν συνάψει όλα τα κράτη μέλη τις απαραίτητες διμερείς συμφωνίες αλληλεγγύης, η Επιτροπή προτείνει κανόνες που θα διασφαλίζουν ότι κάθε κράτος μέλος που αντιμετωπίζει έκτακτη ανάγκη θα λάβει αέριο από άλλα, με αντάλλαγμα μια «δίκαιη αποζημίωση». Η υποχρέωση παροχής αλληλεγγύης θα επεκταθεί σε μη συνδεδεμένα κράτη μέλη με εγκαταστάσεις ΥΦΑ, υπό την προϋπόθεση ότι το αέριο μπορεί να μεταφερθεί στο κράτος μέλος όπου χρειάζεται. Για τη βελτιστοποίηση της χρήσης του ΥΦΑ και της υποδομής αγωγών, η Επιτροπή προτείνει νέα εργαλεία για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τη διαθέσιμη χωρητικότητα και νέους μηχανισμούς για να διασφαλιστεί ότι η χωρητικότητα δεν δεσμεύεται και δεν χρησιμοποιείται από τους φορείς της αγοράς. Προτείνεται, επίσης, η προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας, υπό το φως της υποψίας δολιοφθοράς των αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream 1 & 2.

Επίσης, η Επιτροπή προτείνει να χρησιμοποιηθεί το 10% του Ταμείου Συνοχής για την περίοδο 2014-2020, αξίας περίπου 40 δις ευρώ, για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης.

Η Επιτροπή σκοπεύει να υποβάλει προτάσεις για την ενίσχυση της οικονομικής δύναμης πυρός της ΕΕ για το REPowerEU, για να επιταχύνει τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και να αποφύγει τον κατακερματισμό στην ενιαία αγορά.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι νέες προτάσεις της , σε συνδυασμό με τα ήδη συμφωνημένα μέτρα για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, την αποθήκευση φυσικού αερίου και την αναδιανομή των υπερβολικών κερδών του ενεργειακού τομέα, θα βελτιώσουν τη σταθερότητα στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου αυτόν τον χειμώνα και μετά. Επίσης, η Επιτροπή τονίζει ότι τα μέτρα που προτείνει σήμερα «θα συμβάλουν στον περαιτέρω μετριασμό της πίεσης των τιμών που αισθάνονται οι ευρωπαίοι πολίτες και η βιομηχανία, διασφαλίζοντας παράλληλα την ασφάλεια του εφοδιασμού και μια λειτουργική εσωτερική αγορά». Η Επιτροπή θα συνεχίσει το έργο της σε άλλους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης του Προσωρινού Πλαισίου για την Κρίση για τις κρατικές ενισχύσεις, καθώς και τρόπους περιορισμού του αντίκτυπου των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.