Ο στρατιωτικός νόμος Πούτιν και το «σύνδρομο του βραστού βατράχου»

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν κήρυξε στρατιωτικό νόμο χθες (19/10) σε τέσσερα ουκρανικά εδάφη που προσαρτήθηκαν παράνομα από τη Μόσχα τον περασμένο μήνα. Κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του συμβουλίου ασφαλείας της Ρωσίας, ο Πούτιν έδωσε έκτακτες εξουσίες σε περιφερειακούς ηγέτες σε όλες τις ρωσικές περιοχές και εισήγαγε στρατιωτικό νόμο από σήμερα στο Ντόνετσκ, το Λουγκάνσκ, τη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια.

Οι τέσσερις κατεχόμενες περιοχές της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας είναι το επίκεντρο της σύγκρουσης. Η Μόσχα προσάρτησε τα εδάφη τον περασμένο μήνα, διοργανώνοντας δημοψηφίσματα, σε μια κίνηση που η Ουκρανία και η διεθνής κοινότητα δεν αποδέχονται.

Το τι θα αλλάξει πρακτικά στο έδαφος στις εξαιρετικά στρατιωτικοποιημένες περιοχές που βρίσκονται ήδη υπό στρατιωτική κατοχή ή υπό διαμάχη εν μέσω της αντεπίθεσης της Ουκρανίας, παραμένει ασαφές. Η κύρια αλλαγή θα μπορούσε να είναι ένας νέος βαθμός κάλυψης για στρατιωτικές ενέργειες στο πλαίσιο του νομικού συστήματος της Ρωσίας. «Εργαζόμαστε για την επίλυση πολύ περίπλοκων, μεγάλης κλίμακας καθηκόντων για να διασφαλίσουμε ένα αξιόπιστο μέλλον για τη Ρωσία, το μέλλον του λαού μας», είπε ο Ρώσος πρόεδρος σε τηλεοπτικό σχόλιο στα μέλη του συμβουλίου ασφαλείας του.

Νωρίτερα την ίδια μέρα, ο επικεφαλής της κατοχικής διοίκησης στη Χερσώνα μίλησε για σχέδια μετακίνησης έως και 60.000 ανθρώπων πέρα ​​από τον ποταμό Δνείπερο και στη Ρωσία, καθώς η Μόσχα προσπαθούσε να προσκολληθεί στην πόλη πριν από μια ουκρανική αντεπίθεση.

Ο Βλαντιμίρ Σάλντο είπε ότι η Ρωσία θα μεταφέρει 50.000-60.000 ανθρώπους στην ανατολική όχθη του Δνείπερου και στη συνέχεια στη Ρωσία με ρυθμό 10.000 άτομα κάθε μέρα. «Δεν πρόκειται να παραδώσουμε την πόλη», είπε σε τηλεοπτική συνέντευξη την Τετάρτη.

Ωστόσο, η μαζική απομάκρυνση των αμάχων θα έθεσε το υπόβαθρο για αυτό ακριβώς. Η Χερσώνα, το δεύτερο μεγαλύτερο πληθυσμιακό κέντρο στην Ουκρανία που κατέλαβε η Ρωσία κατά τη διάρκεια του πολέμου, βρίσκεται στη δυτική όχθη του Δνείπερου. Αξιωματούχοι δήλωσαν ότι το σχέδιο ήταν να απομακρυνθούν οι πολίτες και οι αρχές κατοχής από την πόλη. Δεν θα επιτρέπεται στους ανθρώπους να εισέλθουν στην επαρχία Χερσώνα για επτά ημέρες, πρόσθεσαν.

Τι είναι ο στρατιωτικός νόμος;

Σύμφωνα με τη ρωσική νομοθεσία, ο στρατιωτικός νόμος διευρύνει τις εξουσίες που κατέχουν ο στρατός και οι αρχές επιβολής του νόμου. Επιτρέπει στον στρατό να επιβάλλει απαγόρευση κυκλοφορίας, να περιορίζει την ελευθερία μετακίνησης, να υφαρπάζει αστική περιουσία, να παρακολουθεί τις επικοινωνίες και να δίνει εντολή στους πολίτες να ξαναχτίσουν κατεστραμμένες πόλεις.

«Πολεμικός νόμος σημαίνει ουσιαστικά την αναστολή της κανονικής διακυβέρνησης της οικονομίας, του κράτους δικαίου», λέει ο Μαξ Μπέργκμαν, διευθυντής του ευρωπαϊκού προγράμματος στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών. «Επιτρέπει στον στρατό να καταλάβει πολιτικά περιουσιακά στοιχεία, κτήρια, να αναπτύξει πόρους όπως χρειάζεται. Και ουσιαστικά δίνει τη δυνατότητα στον στρατό να δώσει διαταγές».

Πώς θα αλλάξει η ζωή στα προσαρτημένα εδάφη;

Η Μόσχα δεν ελέγχει πλήρως τις τέσσερις περιοχές, επομένως δεν είναι σαφές εάν η Ρωσία θα είναι σε θέση να εφαρμόσει αποτελεσματικά τις διατάξεις ή πώς θα αποκλίνουν από τις υπάρχουσες συνθήκες υπό στρατιωτική κατοχή.

Σύμφωνα με τον Μπέργκμαν, το διάταγμα χρησιμεύει ως «επισημοποίηση πολλών από αυτά που ήδη συνέβαιναν στο έδαφος». Καταργεί την ιδέα ότι αυτές οι περιοχές είχαν εκλογές, «ευτυχώς αποτελούν μέρος της Ρωσίας και διοικούνται με πολιτική ιδιότητα», είπε. «Απαλλάσσει από τα προσχήματα και λέει: «Λοιπόν, απλώς καταλαμβάνουμε στρατιωτικά αυτές τις περιοχές.» Και αυτό είναι ένα σημαντικό μήνυμα».

Η κίνηση θα μπορούσε επίσης να χρησιμεύσει ως ευκαιρία για την απόκτηση και την κινητοποίηση περισσότερων πόρων για τα ρωσικά στρατεύματα, είπε.

Πότε επέβαλε για τελευταία φορά στρατιωτικό νόμο η Μόσχα;

Η Μόσχα δεν έχει κηρύξει στρατιωτικό νόμο από τότε που η πρώην Σοβιετική Ένωση τον επέβαλε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. «Κατά τη σοβιετική περίοδο, η Ρωσία πολέμησε πολλούς πολέμους, αλλά το έκανε μέσω των τακτικών δυνάμεών της. Δεν χρειάστηκε να κάνει τη μαζική κινητοποίηση που χρειαζόταν [τώρα]», είπε ο Μπέργκμαν. Τις τελευταίες δεκαετίες, η Ρωσία εισέβαλε στις γειτονικές Γεωργία και Ουκρανία και παρενέβη στη Συρία, αλλά αυτές οι συγκρούσεις δεν απαιτούσαν «μαζική κινητοποίηση».

«Υπάρχει μια αποσύνδεση στην προπαγάνδα που έχει χρησιμοποιήσει ο Πούτιν για να πουλήσει τη σύγκρουση και τις θυσίες που καλούνται να κάνουν οι Ρώσοι», είπε. «Ο ρωσικός λαός άκουσε ότι ήταν μια ειδική στρατιωτική επιχείρηση και τώρα κινητοποιείται σαν να είναι ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος».

Τo «σύνδρομο του βραστού βατράχου»;

Εκτός από την κήρυξη στρατιωτικού νόμου, ο Πούτιν έχει επιβάλει «επίπεδα κινητοποίησης» σε 26 περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Μόσχας, κάτι που ορισμένοι ειδικοί λένε ότι θα μπορούσε να έχει ευρύτερο αντίκτυπο για τη Ρωσία στο εσωτερικό.

Σε ρωσικές περιοχές που βρίσκονται κοντά ή συνορεύουν με την Ουκρανία — Kρασνοντάρ, Μπελγκορόντ, Μπριάνσκ, Βορονέζ, Κουρσκ και Ροστόβ, καθώς και στην Κριμαία, οι περιορισμοί επιβάλλουν ορισμένα μέτρα εν καιρώ πολέμου, αλλά είναι ένα βήμα λιγότερο από τη «μέγιστη απάντηση» που εισήγαγε το Κρεμλίνο στο τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη.

Το μέτρο θα μπορούσε να σημαίνει ένα νέο επίπεδο ελέγχου στις βιομηχανίες, επαναπροσδιορίζοντάς τις για την υποστήριξη του στρατού. «Αυτό που βλέπουμε είναι ένα είδος στρατηγικής «βραστού βάτραχου», όπου αντί να ανακοινώνουμε κάθε σημαντικό βήμα που ίσως θα κατακλύζει το ρωσικό κοινό, η ιδέα είναι να τα προωθήσουμε σταδιακά», είπε ο Μπέργκμαν.

Το σύνδρομο του «βάτραχου που βράζει» περιγράφει έναν βάτραχο που βράζει σιγά σιγά ζωντανός. Η υπόθεση είναι ότι εάν ένας βάτραχος μπει ξαφνικά σε βραστό νερό, θα πεταχτεί έξω, αλλά εάν μπει σε χλιαρό νερό, το οποίο στη συνέχεια βράσει αργά, δεν θα αντιληφθεί τον κίνδυνο και θα μαγειρευτεί μέχρι θανάτου. Η ιστορία χρησιμοποιείται συχνά ως μεταφορά για την ανικανότητα ή την απροθυμία των ανθρώπων να αντιδράσουν ή να συνειδητοποιήσουν απειλές που προκύπτουν σταδιακά και όχι ξαφνικά.

Εάν η κήρυξη του στρατιωτικού νόμου αποδειχθεί κάπως επιτυχής και η Ρωσία χρειάζεται ακόμα περισσότερα στρατεύματα και πόρους, «θα μπορούσε κάλλιστα να επεκταθεί», είπε. Τα μέτρα σε παράνομα προσαρτημένα εδάφη θα μπορούσαν να σημαίνουν περαιτέρω αναγκαστικές απελάσεις σε τμήματα της Ρωσίας.

«Ο στρατιωτικός νόμος του Πούτιν στις προσαρτημένες περιοχές… είναι προετοιμασία για τη μαζική απέλαση του ουκρανικού πληθυσμού σε υποβαθμισμένες περιοχές της [Ρωσίας] προκειμένου να αλλάξει η εθνοτική σύνθεση των κατεχόμενων εδαφών», έγραψε στο Twitter ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας της Ουκρανίας Oλέξι Ντανίλοφ Όμως τέτοιες απελάσεις έχουν ξεκινήσει εδώ και καιρό.

Σχετικές ειδήσεις:

Ουκρανία: Τι σημαίνει ο στρατιωτικός νόμος του Βλαντιμίρ Πούτιν

Δένδιας: Είμαστε με την Ουκρανία, ζούμε ίδια κατάσταση με την Τουρκία

Πόλεμος στην Ουκρανία: Η Ρωσία ξεκινά την εκκένωση της Χερσώνας