Βρετανία: Κηδεία Ελισάβετ, νέος πρωθυπουργός και βασιλιάς σε 49 μέρες

Σε πολιτική περιδίνηση βρίσκεται η Μεγάλη Βρετανία μετά την παραίτηση της Λιζ Τρας από τον πρωθυπουργικό θώκο μόλις 44 ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της.

Μόνο που η περιδίνηση αυτή δεν ήρθε από τη μία μέρα στην άλλη. Από την απόφαση του Brexit και μετά η χώρα ζει μια νέα πραγματικότητα πολύ διαφορετική από αυτή που είχε συνηθίσει ως μέλος της ΕΕ. Επιπλέον όσο και αν κάποιοι θεωρούν τον θεσμό της Μοναρχίας διακοσμητικό ή ακόμα και περιττό οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές συμφωνούν στο γεγονός ότι η ίδια η βασίλισσα συμβόλιζε μία σπάνια σταθερά σε έναν κόσμο συνεχών αλλαγών.

Brexit που δεν απέδωσε

Αρχικά ίσως κάποιοι θεώρησαν ότι κάνοντας ένα Brexit όλα τα προβλήματα των Βρετανών θα λύνονταν ως δια μαγείας. Η Βρετανία θα γινόταν φορολογικός παράδεισος, η κοινοτική συνδρομή θα πήγαινε στο εθνικό σύστημα υγείας κλπ. Τελικά όλα αυτά αποδείχτηκαν αυταπάτες. Όχι μόνο φορολογικός παράδεισος δεν έγινε η Βρετανία αλλά μόλις μίλησαν για μείωση των φόρων το νόμισμα κατέρρευσε.

Φυσικά, η παρούσα κρίση δεν οφείλεται αποκλειστικά στο Brexit, αλλά είναι στενά συνδεδεμένη με αυτό. Η χώρα είναι εδώ και πολλά χρόνια σε μια ιδιάζουσα οικονομική κατάσταση, με τη βιομηχανία της αποδυναμωμένη και σχεδόν εξ’ ολοκλήρου σε ξένη ιδιοκτησία, με έντονες εισοδηματικές και κοινωνικές διαφορές, με ένα εθνικό σύστημα υγείας σε πολύ άσχημη κατάσταση, (πρόβλημα που αναδείχθηκε την περίοδο του Covid) κλπ.

Οι πρωθυπουργοί της κρίσης

Μετά την σύντομη θητεία της Τερέζα Μέι που σφράγισε το Brexit, ήρθε η επίσης μικρής διάρκειας πρωθυπουργία του Μπόρις Τζόνσον που μετά την παραίτησή του εν μέσω σκανδάλων έδωσε τη θέση του στην Λιζ Τραζ η οποία σπάζοντας όλα τα ρεκόρ έμεινε στη θέση της μόνο 44 ημέρες.

Τερέζα Μέι

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ανατρέχοντας στα δημοσιεύματα του 2019 η εφημερίδα Evening Standard έχει χαρακτηρίσει την θητεία της Τερέζα Μέι ως μία από τις συντομότερες και λιγότερο επιτυχημένες πρωθυπουργικές θητείες στην ιστορία της χώρας. Η εφημερίδα – που εκδίδει ο πρώην υπουργός Οικονομικών των Τόρις, ο Τζορτζ Όσμπορν, τον οποίο είχε απομακρύνει η Τερέζα Μέι όταν ανέλαβε την εξουσία – δημοσιεύει φωτογραφία της δακρυσμένης πρωθυπουργού κατά την ανακοίνωση της αποχώρησής της, με τον τίτλο «Έκανα ό,τι μπορώ».

Η εφημερίδα υποστήριξε ότι η ομιλία για την παραίτησή της υπέδειξε μία θητεία που θα ήταν ανθρώπινη, με κατανόηση της σύγχρονης Βρετανίας και σεβασμό στα επιτεύγματα των προκατόχων της και με ευθύτητα για τον συμβιβασμό που χρειάζεται εάν πρόκειται να προχωρήσουμε μπροστά σαν χώρα. Δυστυχώς, επισημαίνει, λίγα από αυτά απέδειξε κατά την διάρκεια της θητείας της, με αποτέλεσμα ο κεντρικός στόχος που έθεσε στον εαυτό της – για την συντεταγμένη αποχώρηση από την ΕΕ – να φαίνεται λιγότερο σίγουρος από ό,τι την μέρα που ανέλαβε καθήκοντα στο Νο10, πριν τρία χρόνια.

Σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης της Βρετανίας, η πρωθυπουργός είχε δημιουργήσει τη φήμη ότι καταφέρνει να επιβιώνει κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες, και παρ' όλο που η θητεία της είναι από τις μικρότερες, κατάφερε να μείνει στην εξουσία περισσότερο από τον Γκόρντον Μπράουν, τον χρόνο του οποίου θα ξεπεράσει στα τέλη Μαΐου (δύο χρόνια και 319 μέρες).

Υπενθυμίζουν επίσης, ότι ανέλαβε την πρωθυπουργία χωρίς εκλογές και ότι στη διάρκεια της ηγεσίας της είχε τις μεγαλύτερες απώλειες στελεχών της κυβέρνησης της (πάνω από 35), περισσότερες από όσες είχαν μέσα σε δέκα χρόνια ο Τόνι Μπλερ και η Μάργκαρετ Θάτσερ.

Υπήρξαν δε, δύο περιπτώσεις υπουργών της που παραιτήθηκαν μέσε σε ένα 24ωρο, όπως αυτή του υπουργού για το Brexit, Ντέιβιντ Ντέιβις, μαζί με του τότε υπουργού Εξωτερικών, Μπόρις Τζόνσον, και αυτή του υπουργού για το Brexit, Ντομινίκ Ράμπ, μαζί με της υπουργού Εργασίας, Έσθερ Μακβέι, οι οποίες ακολουθήθηκαν από παραιτήσεις υφυπουργών.

Η Τερέζα Μέι, ανάμεσα σε μία σειρά από ήττες, έχει στο ενεργητικό της το ρεκόρ καταψήφισης από το κοινοβούλιο της Συμφωνίας της για το Brexit, με διαφορά 230 ψήφων, το μεγαλύτερο που έχει καταγραφεί και κατείχε μέχρι τότε η κυβέρνηση μειοψηφίας των Εργατικών, του Ράμσεϊ ΜακΝτόναλντ.

Μπόρις Τζόνσον

Τον περασμένο Ιούλιο ο Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε την παραίτησή του από την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος της Βρετανίας μετά από τις μαζικές παραιτήσεις στελεχών του κόμματός του και της κυβέρνησης αλλά και τις έντονες πιέσεις για την απομάκρυνσή του. Με τηλεοπτικό μήνυμά του, σε απευθείας μετάδοση από την Ντάουνινγκ Στριτ, ο αρχηγός των Συντηρητικών άνοιξε τη διαδικασία διαδοχής.

Ο Τζόνσον δήλωσε ότι θα παραμείνει στη θέση του μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία εκλογής νέου αρχηγού των Συντηρητικών, ο οποίος θα είναι και ο νέος πρωθυπουργός της χώρας. Το χρονοδιάγραμμα δε της εκλογικής διαδικασίας θα ξεκαθαρίσει την ερχόμενη εβδομάδα.

Η παραίτησή του ήταν απόρροια του τρόπου που ο Βρετανός πρωθυπουργός διαχειρίστηκε ένα ακόμη σκάνδαλο στους κύκλους του κόμματός του, παρά τις προσπάθειές του να κρατηθεί στην εξουσία.

Οι κυριότερες υποθέσεις που έπληξαν πολιτικά τον Τζόνσον και τον οδήγησαν προς την έξοδο είναι τα εξής:

Η υπόθεση Πίντσερ

Μαζικές παραιτήσεις από την κυβέρνηση αυτή την εβδομάδα ακολούθησαν τις κατηγορίες που διατύπωσε ένας πρώην ανώτερος γραμματέας ότι το γραφείο του Τζόνσον έδωσε ψευδείς πληροφορίες σχετικά με καταγγελίες που είχαν γίνει στο παρελθόν για σεξουαλική παρενόχληση από τον βουλευτή Κρίστοφερ Πίντσερ.

Τον Φεβρουάριο, ο Τζόνσον διόρισε τον Πίντσερ αναπληρωτή υπεύθυνο για την κομματική πειθαρχία. Την περασμένη εβδομάδα ο Πίντσερ τέθηκε εκτός κόμματος αφού παραδέχτηκε ότι είχε θωπεύσει δύο άνδρες ευρισκόμενος σε κατάσταση μέθης στη διάρκεια νυχτερινής εξόδου.

Στην πορεία έγινε γνωστό ότι ο Πίντσερ είχε κατηγορηθεί και για άλλες υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης.

Αρχικά το γραφείο του Βρετανού πρωθυπουργού ανακοίνωσε ότι ο Τζόνσον δεν γνώριζε για συγκεκριμένες παρελθούσες κατηγορίες εις βάρος του Πίντσερ. Ωστόσο, την Δευτέρα ο γενικός γραμματέας του Φόρεϊν Όφις το 2019, ο Σάιμον ΜακΝτόναλντ, συνέταξε επιστολή στην οποία αναφέρει ότι είχε ερευνήσει τις καταγγελίες το 2019 και τις είχε επαληθεύσει.

Το 2017 ο Πίντσερ είχε επίσης απομακρυνθεί από το γραφείο τήρησης κομματικής πειθαρχίας των Τόρις, λόγω της αποκάλυψης για σεξουαλική παρενόχληση του Ολυμπιακού κωπηλάτη και ακτιβιστή του κόμματος, Άλεξ Στόρι.

Partygate

Ο όρος «Partygate» επινοήθηκε ως αναφορά σε ένα σκάνδαλο με πάρτι που διοργανώθηκαν σε κυβερνητικούς χώρους, περιλαμβανομένου του ίδιου του πρωθυπουργικού γραφείου στην Ντάουνινγκ Στριτ, και που αποδείχτηκε ότι παραβίασαν τους αυστηρούς κανονισμούς κατά της Covid-19.

Στον ίδιο τον Τζόνσον επιβλήθηκε πρόστιμο από την αστυνομία επειδή συμμετείχε σε ένα πάρτι γενεθλίων και υποχρεώθηκε να ζητήσει συγγνώμη από τη βασίλισσα Ελισάβετ όταν έγινε γνωστό ότι προσωπικό της Ντάουνινγκ Στριτ είχε κάνει πάρτι στους χώρους της πρωθυπουργικής κατοικίας την παραμονή της κηδείας του πρίγκιπα Φιλίππου, συζύγου της Ελισάβετ, τον Απρίλιο του 2021.

Η βασίλισσα καθόταν μόνη της στη διάρκεια της τελετής μέσα στην εκκλησία επειδή απαγορεύονταν οι συναθροίσεις.

Μια έκθεση ενός ανώτερου γραμματέα για μια σειρά από παράνομα πάρτι εν μέσω lockdown έκανε λόγο για υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και εμετούς από το προσωπικό της Ντάουνινγκ Στριτ.

Το κοινοβούλιο εξακολουθεί να ερευνά αν ο Τζόνσον παραπλάνησε τους βουλευτές επανειλημμένως όταν αρνήθηκε ότι γνώριζε ότι έγιναν παράνομα πάρτι.

Ο Τζόνσον υποστηρίζει ότι πίστευε ειλικρινώς τότε πως οι συγκεντρώσεις δεν παραβιάζουν τον νόμο, αλλά τώρα παραδέχεται ότι έσφαλε.

Άλλα σεξουαλικά σκάνδαλα

Οι Συντηρητικοί του Τζόνσον έχουν πληγεί και από άλλα σκάνδαλα με πρωταγωνιστές βουλευτές που κατηγορούνται για σεξουαλικές απρέπειες, ανάμεσά τους και δύο περιπτώσεις που οδήγησαν σε παραιτήσεις βουλευτών. Και στις δύο περιπτώσεις οι Τόρις έχασαν τις αναπληρωματικές εκλογές τον περασμένο μήνα.

Ο συντηρητικός βουλευτής Ιμράν Άχμεντ Καν παραιτήθηκε αφού κρίθηκε ένοχος ότι κακοποίησε σεξουαλικά ένα 15χρονο αγόρι. Ο Νιλ Πάρις, ένας άλλος συντηρητικός βουλευτής, παραιτήθηκε αφού παραδέχτηκε ότι παρακολουθούσε πορνογραφικό υλικό στο κινητό του δύο φορές μέσα στην αίθουσα της Βουλής των Κοινοτήτων, σε «μια στιγμή τρέλας».

Ένας άλλος συντηρητικός βουλευτής συνελήφθη ως ύποπτος για βιασμό, σεξουαλική επίθεση και άλλα αδικήματα. Ο βουλευτής αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση τον Μάιο και η ταυτότητά του δεν δημοσιοποιήθηκε από τα μέσα ενημέρωσης για να προστατευτεί η ταυτότητα του φερόμενου ως θύματος.

Υπόθεση Όουεν Πάτερσον

Τον περασμένο χρόνο, μία επιτροπή του κοινοβουλίου συνέστησε την αναστολή της βουλευτικής ιδιότητας του συντηρητικού βουλευτή και πρώην υπουργού Όουεν Πάτερσον για 30 ημέρες, αφού διαπιστώθηκε ότι είχε εμπλακεί σε μια «απίστευτη υπόθεση λόμπινγκ επ' αμοιβή» ασκώντας πίεση για λογαριασμό εταιρειών που τον πλήρωναν.

Οι Συντηρητικοί ψήφισαν αρχικά στο κοινοβούλιο για να σταματήσει η αναστολή του Πάτερσον και να αναθεωρηθεί η διαδικασία έρευνας. Έπειτα από πρωτοσέλιδα του Τύπου, ο Πάτερσον παραιτήθηκε και η κυβέρνηση εγκατέλειψε τις προτεινόμενες αλλαγές για τη συγκάλυψη της υπόθεσης. Οι Συντηρητικοί έχασαν τις τοπικές εκλογές που έγιναν για να αναδειχθεί ο αντικαταστάτης του Πάτερσον στο κοινοβούλιο.

Πλουσιοπάροχη ανακαίνιση

Έπειτα από μια ανακαίνιση του διαμερίσματος της Ντάουνινγκ Στριτ όπου κατοικεί ακόμα και τώρα ο Μπόρις Τζόνσον -την οποία ανέλαβε ένας σχεδιαστής διασημοτήτων και η οποία περιέλαβε χρυσή ταπετσαρία αξίας 200.000 λιρών - η εκλογική επιτροπή της Βρετανίας επέβαλε πρόστιμο 17.800 λιρών στους Συντηρητικούς επειδή δεν ανέφεραν με ακρίβεια μια δωρεά για την πληρωμή της συγκεκριμένης ανακαίνισης.

Ο σύμβουλος δεοντολογίας του Τζόνσον επέκρινε αργότερα τον πρωθυπουργό ότι δεν αποκάλυψε ορισμένα μηνύματα που ανταλλάχθηκαν με τον δωρητή. Ωστόσο, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Τζόνσον δεν είχε πει σκόπιμα ψέματα για τα μηνύματα.

Λιζ Τρας

Την παραίτησή της από την ηγεσία των Συντηρητικών της Βρετανίας ανακοίνωσε η Λιζ Τρας από τη Ντάουνινγκ Στρίτ το απόγευμα της Πέμπτης 20/10/22, εκκινώντας και τη διαδικασία διαδοχής της στην πρωθυπουργία.

Η απόφαση της Τρας έρχεται στον απόηχο της βαθιάς κρίσης που είχε προκληθεί τις τελευταίες ημέρες στο στρατόπεδο των Τόρις και επιδεινώθηκε την προηγουμένη της παραίτησής της, με ολοένα και περισσότερα στελέχη του κόμματος να εγκαταλείπουν την κυβέρνηση.

Υπενθυμίζεται ότι η Τρας είχε αναλάβει την πρωθυπουργία πριν από μόλις 44 ημέρες και αποτελεί πλέον την πρωθυπουργό με τη μικρότερη θητεία στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου.

Όπως είπε η ίδια κατά τη δήλωσή της, θα παραμείνει στα καθήκοντά της έως ότου αναδειχθεί ο διάδοχός της.

Οι θυελλώδεις 44 ημέρες στην πρωθυπουργία

Η παραίτηση της Τρας έρχεται να δώσει τέλος σε μια σύντομη, αλλά γεμάτη εντάσεις θητεία. Οι σημαντικότεροι σταθμοί της:

• 6 Σεπτεμβρίου

Η Τρας έγινε επισήμως πρωθυπουργός αφού συνάντησε τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’, η οποία της ζήτησε να σχηματίσει νέα κυβέρνηση.

• 8 Σεπτεμβρίου

Απέναντι στην εκτόξευση του κόστους ενέργειας, η Λιζ Τρας ανακοινώνει στο Κοινοβούλιο το «πάγωμα» των τιμών για τους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις. Η ανακοίνωσή της επισκιάστηκε από τον θάνατο της Ελισάβετ, με την πολιτική ζωή να σταματά για τις 10 ημέρες εθνικού πένθους.

• 23 Σεπτεμβρίου

Ο υπουργός Οικονομικών Κουάζι Κουάρτερνγκ ανακοινώνει έναν «μίνι προϋπολογισμό» για την ενίσχυση της ανάπτυξης, βασιζόμενο σε μειώσεις φόρων δεκάδων δισεκατομμυρίων λιρών, χρηματοδοτούμενες από το χρέος.

Στις χρηματοοικονομικές αγορές επικρατεί πανικός. Στις 26 του μήνα, όταν άνοιξαν και πάλι οι αγορές, η λίρα κατακρημνίστηκε σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο.

• 28 Σεπτεμβρίου

Μπροστά στον πανικό των αγορών, η Τράπεζα της Αγγλίας ανακοινώνει ότι παρεμβαίνει επειγόντως στην αγορά ομολόγων απέναντι σε έναν «σημαντικό κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα του Ηνωμένου Βασιλείου».

• 29 Σεπτεμβρίου

Το ινστιτούτο ερευνών YouGov ανακοινώνει προβάδισμα 33 μονάδων για τους αντιπολιτευόμενους Εργατικούς, κάτι που έχει να καταγραφεί από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, δύο χρόνια πριν τις βουλευτικές εκλογές.

• 3 Οκτωβρίου

Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου του Συντηρητικού κόμματος, που σημαδεύτηκε από διαφωνίες και εντάσεις, η Λιζ Τρας και ο Κουάζι Κουάρτενγκ εξαναγκάζονται στην πρώτη τους αναδίπλωση: ανακαλούν την κατάργηση του υψηλότερου φορολογικού συντελεστή για τα εισοδήματα.

• 5 Οκτωβρίου

«Το κατάλαβα, σας άκουσα», δήλωσε η Τρας στο συνέδριο του κόμματος. «Ανάπτυξη, ανάπτυξη, ανάπτυξη», επαναλαμβάνει χωρίς να καθησυχάζει τους σκεπτικιστές στο κόμμα της ούτε τις νευρικές αγορές.

• 12 Οκτωβρίου

Η Τρας αποκλείει, ενώπιον των βουλευτών της, κάθε μείωση των δημόσιων δαπανών, υποσχόμενη παράλληλα να διατηρήσει τις μειώσεις φόρων, εντείνοντας τις αμφιβολίες για την πολιτική της.

• 13 Οκτωβρίου

Μέλη του Συντηρητικού κόμματος αναφέρουν μια λίστα με ονόματα που κυκλοφορεί για την αντικατάσταση της Τρας στη Ντάουνινγκ Στριτ.

Από την Ουάσινγκτον, όπου συμμετέχει στις ετήσιες συνεδριάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο Κουάζι Κουάρτενγκ εμφανίζεται σίγουρος ότι και οι δύο τους θα είναι στη θέση τους σε ένα μήνα.

• 14 Οκτωβρίου

Ο Κουάρτενγκ, που επέστρεψε εσπευσμένα στο Λονδίνο, αποπέμφθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Τζέρεμι Χαντ, πρώην υποψήφιο στην κούρσα διαδοχής για την Ντάουνινγκ Στριτ.

Η Λιζ Τρας συγκαλεί συνέντευξη Τύπου όπου επαναλαμβάνει μηχανικά ότι θέλει να ολοκληρώσει την αποστολή της, δέχεται τέσσερις ερωτήσεις και αναχωρεί βιαστικά μετά από οκτώ λεπτά.

Εκεί ανακοινώνει μια νέα ανατροπή, εγκαταλείποντας τη διατήρηση στο 19% του φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις που θα αυξηθεί στο 25% όπως προέβλεπε η προηγούμενη κυβέρνηση.

• 17 Οκτωβρίου

Ο Τζέρεμι Χαντ, ο τέταρτος κατά σειρά υπουργός Οικονομικών από την αρχή της χρονιάς, ανακοινώνει την ακύρωση σχεδόν του συνόλου των μέτρων του οικονομικού προγράμματος της Λιζ Τρας.

Η ίδια εκπροσωπείται στο Κοινοβούλιο για να απαντήσει σε ερωτήσεις της αντιπολίτευσης γι’ αυτή την πολιτική. «Όχι δεν κρύβεται πίσω από ένα γραφείο», δήλωσε η Πένι Μόρντοντ, η υπουργός που την εκπροσώπησε, ενώ ορισμένοι βουλευτές φώναζαν «παραίτηση».

Η ίδια η Τρας αναγνώρισε «λάθη» σε συνέντευξή της αργά το βράδυ στο BBC και ζήτησε «συγγνώμη» αλλά απέκλεισε την περίπτωση να παραιτηθεί, επικαλούμενη το «εθνικό συμφέρον».

• 19 Οκτωβρίου

«Είμαι μαχήτρια όχι ρίψασπις», δήλωσε η Λιζ Τρας σε συνεδρίαση του Κοινοβουλίου.

Η υπουργός της επί των Εσωτερικών Σουέλα Μπάβερμαν παραιτείται. Εξηγεί ότι απέστειλε από το προσωπικό της e-mail ένα επίσημο έγγραφο για τη μεταναστευτική πολιτική σε συνάδελφό της στο Κοινοβούλιο. «Έκανα λάθος, αποδέχομαι την ευθύνη και παραιτούμαι», έγραψε η ίδια στην επιστολή παραίτησή της, ένα σαφές μήνυμα προς την Τρας, που παραμένει στη θέση της.

Το βράδυ, επικράτησε χάος στο Κοινοβούλιο με αφορμή την ψηφοφορία για το fracking, που η κυβέρνηση ήθελε να μετατρέψει σε ψήφο εμπιστοσύνης.

Ο θάνατος της Ελισάβετ και οι προκλήσεις που έχει μπροστά του ο Κάρολος

Ο θάνατος της Βασίλισσας Ελισάβετ σήμανε για τους περισσότερους το τέλος μιας εποχής για την Βρετανία αφού η μονάρχης είχε αναλάβει τον δύσκολο ρόλο της υπενθύμισης της «βρετανικότητας», της υπενθύμισης, δηλαδή, ότι ακόμα και ο τελευταίος Εγγλέζος είναι μέρος της Αυτοκρατορίας, μιας άλλοτε δυνατής χώρας με αποικίες σε όλο τον κόσμο και συνεπής στους θεσμούς και τις άγραφες αξίες.

Επίσης ο θάνατός της σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας εποχής για το Ηνωμένο Βασίλειο γεμάτης «αβεβαιότητας» και αστάθειας, δεδομένων των τελευταίων εξελίξεων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας. Σύμφωνα με δημοσίευμα του CNBC, o θάνατος της πολυαγαπημένης βασίλισσας του Ηνωμένου Βασιλείου συμπίπτει σε μία εποχή σημαντικών οικονομικών δυσκολιών που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα, ο λαός της οποίας αρχίζει να νιώθει έντονη αβεβαιότητα, καθώς η εβδομηντάχρονη βασιλεία της Ελισάβετ Β’ έδινε στους πολίτες μία σημαντική αίσθηση σταθερότητας.

Επί τη βασιλεία της Ελισάβετ Β’, το Ηνωμένο Βασίλειο κατάφερε να αντιμετωπίσει ποικίλες δυσκολίες, όπως τις συνέπειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τις δυσκολίες και τις αναταραχές που προκάλεσε το Brexit αλλά και την απειλή της πανδημίας, φτάνοντας, έτσι, σε σημείο η ίδια να συμβολίζει μία σπάνια σταθερά σε έναν κόσμο συνεχών αλλαγών.

Ο Κάρολος παίρνει τα σκήπτρα σε μία από τις χειρότερες περιόδους για τη χώρα, με σοβαρά οικονομικά προβλήματα λόγω Brexit, με την πολιτική εξουσία να αδυνατεί να διαχειριστεί τα αδιέξοδα και με τους ισχυρούς συμβολισμούς της βρετανικής ταυτότητας να μην πείθουν πια ούτε καν τους πλέον φανατικούς πατριώτες. Από την άλλη, όμως, είναι πολλοί αυτοί που επιμένουν ότι η ευαισθησία που διαθέτει ο νέος βασιλιάς σε περιβαλλοντικά ζητήματα και το μοντέρνο του βλέμμα θα εκσυγχρονίσουν τον θεσμό, κάτι που φοβόταν να κάνει η Ελισάβετ.

Εκτός από την πολιτική αστάθεια, τα οικονομικά προβλήματα, τις σχεδόν αδιέξοδες οικογενειακές σχέσεις, καθώς τα μέλη της βασιλικής οικογένειας σχεδόν δεν μιλάνε το ένα στο άλλο, ο Κάρολος θα πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να είναι ο γηραιότερος βασιλιάς στην Ιστορία, αλλά και ότι διαθέτει προοπτική και προοδευτική ματιά. Ενώ η μητέρα του Ελισάβετ είχε την τύχη μαζί και την ατυχία να αναλάβει σε μια περίοδο ιστορικής κρίσης έχοντας δίπλα της -αλλά και απέναντί της- προσωπικότητες όπως τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο Κάρολος στέφεται βασιλιάς στην πιο απομυθοποιημένη περίοδο της βρετανικής Ιστορίας.

Παρά τα προβλήματα, πάντως, ο Κάρολος είχε το πλεονέκτημα να μπορεί να αντέχει πολλά: στωικός και με περίσσιες δόσεις χιούμορ, αντιμετώπιζε τις καταστάσεις με υπομονή, όπως άλλωστε μαρτυρούν οι συνεργάτες και οι στενοί του φίλοι. Απόδειξη ότι χρειάστηκε να περιμένει πολλά χρόνια για να παντρευτεί την εκλεκτή της καρδιάς του Καμίλα και να φανεί, επιτέλους, πως μπορεί να περνάει μια ωραία ζωή ήρεμος κι ευτυχισμένος. Βέβαια όχι για πολύ, αφού το αυστηρό πρωτόκολλο απαιτεί πλέον μια σειρά από καθήκοντα, τα οποία αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας από την πρώτη μέρα: ήδη λίγες ημέρες πριν από την κηδεία υποχρεούται, παρά το πένθος του, να ξεκινήσει την επίσημη περιοδεία του στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεκινώντας από τη Σκωτία προκειμένου να παρακολουθήσει τη σχετική λειτουργία στο St Giles στο Εδιμβούργο και με τις σχέσεις ανάμεσα στη Σκωτία και τη Βρετανία να είναι ήδη τεταμένες λόγω Brexit.

Επόμενος -και ακόμα πιο δύσκολος σταθμός- η κατεχόμενη από τους Βρετανούς Βόρειος Ιρλανδία -και μάλιστα το μονίμως φλεγόμενο Μπέλφαστ-, όπου οι Ιρλανδοί δέχτηκαν μάλλον πανηγυρίζοντας τα νέα για τον θάνατο της Ελισάβετ.

Σούνακ: Οι 5 προκλήσεις της θητείας του

Πληθωρισμός σε επίπεδα ρεκόρ, απεργίες, ένα σύστημα υγείας στα πρόθυρα της κατάρρευσης: ο νέος πρωθυπουργός της Βρετανίας θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα βουνό προκλήσεων και μια κατεπείγουσα αποστολή, να επανενώσει το Συντηρητικό κόμμα.

Οικονομική και κοινωνική κρίση

Αυτή είναι η απόλυτη προτεραιότητα του Ρίσι Σούνακ. Ο πληθωρισμός ξεπερνάει το 10%, είναι δηλαδή ο υψηλότερος που καταγράφεται μεταξύ των χωρών της G7. Οι τιμές της ενέργειας έχουν εκτοξευτεί, τα τρόφιμα ακολουθούν την ίδια τάση. Ο κίνδυνος ύφεσης επικρέμεται. Θα χρειαστεί επίσης να καθησυχάσει τις αγορές, που κλονίστηκαν από τις δημοσιονομικές ανακοινώσεις της κυβέρνησης της Λιζ Τρας, τον Σεπτέμβριο.

Ο Ρίσι Σούνακ «θα πρέπει να καθησυχάσει τους ανθρώπους πριν φτάσει ο χειμώνας, απέναντι στον φόβο της γενικευμένης φτώχειας, της οικονομικής αβεβαιότητας», εξήγησε ο Άναντ Μίνον, ειδικός πολιτολόγος στο King’s College του Λονδίνου.

Με την αγοραστική δύναμη σε ελεύθερη πτώση, οι απεργίες διαδέχονται η μία την άλλη. Σύντομα, οι νοσηλευτές πρόκειται να αποφασίσουν ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις τους. Το σύστημα δημόσιας υγείας «έχει γονατίσει», σχολίασε η Πίπα Κάτερολ, καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Γουεστμίνστερ, που φοβάται ότι τα νοσοκομεία δεν θα καταφέρουν να βγάλουν τον χειμώνα.

Νωρίτερα, περίπου 30 ακτιβιστές της περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace μπήκαν σε έναν κοινόχρηστο χώρο του βρετανικού κοινοβουλίου για να διαμαρτυρηθούν. Οι διαδηλωτές, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters φώναζαν συνθήματα ζητώντας από την κυβέρνηση να κάνει περισσότερα για να μειωθούν οι φουσκωμένοι λογαριασμοί της ενέργειας.

Στην προηγούμενη προσπάθειά του να αναδειχθεί πρωθυπουργός, το καλοκαίρι, ο Σούνακ επέμενε ότι είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός. «Αλλά δεν διευκρίνισε πώς σκοπεύει να το κάνει αυτό», σχολίασε η Κάτερολ.

Ο Ντάνι Χιούσον, αναλυτής στην AJ Bell, είπε ωστόσο ότι ο Σούνακ «έχει τις αγορές στο πλευρό του» επειδή «ελπίζουν ότι θα σταθεροποιήσει την οικονομία και την πολιτική κατάσταση».

Είναι γεγονός ότι όταν ο Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει την προσπάθεια να επιστρέψει στην Ντάουνινγκ Στριτ, κάτι που σήμαινε ότι ο Σούνακ ήταν πλέον το απόλυτο φαβορί, το Σίτι ανάσανε με ανακούφιση. Οι αποδόσεις των 30ετών βρετανικών ομολόγων έπεσαν σήμερα στο 3,886%, από 4.06% την Παρασκευή. Παραμένουν πάντως πολύ υψηλότερες από τα τέλη του 2021, όταν κυμαίνονταν γύρω στο 1%.

Η ισοτιμία της στερλίνας ήταν σταθερή, στο 1,1301 δολάριο γύρω στις 16.00 (ώρα Ελλάδας).

Στον τομέα αυτόν, η δουλειά που έχει να κάνει ο Σούνακ προαναγγέλλεται ήδη εξαιρετικά δύσκολη, είπε η Σουζάνα Στρίτερ, αναλύτρια στο Hargreaves Lansdown.

Η επανένωση των Συντηρητικών

Έπειτα από 12 χρόνια στην εξουσία, το Συντηρητικό κόμμα μοιάζει πιο διχασμένο από ποτέ. Ο Τζόνσον έπεσε τον Ιούλιο, αφού απώλεσε την εμπιστοσύνη 60 μελών της κυβέρνησής του. Η Λιζ Τρας έμεινε στο αξίωμα μόνο για 44 ημέρες, χωρίς ποτέ να καταφέρει να πείσει τους συναδέλφους της.

Από το 2016 πέντε πρωθυπουργοί, όλοι προερχόμενοι από το Συντηρητικό κόμμα, διαδέχτηκαν ο ένας τον άλλον.

Οι περισσότεροι βουλευτές στήριξαν την υποψηφιότητα του Σούνακ, γεγονός που ισχυροποιεί τη θέση του.

«Αρκούν 40 βουλευτές για να χαθεί μια ψηφοφορία», προειδοποίησε ωστόσο ο Άναντ Μίνον. «Υπάρχει ακόμη ο σκληρός πυρήνας των υποστηρικτών του Τζόνσον» που είναι στα μαχαίρια εδώ και μήνες με τον Σούνακ, σχολίασε εξάλλου η Πίπα Κάτερολ.

Πρέπει «να ενωθούμε ή να πεθάνουμε», προειδοποίησε σήμερα ο νέος ηγέτης του κόμματος: οι Εργατικοί προηγούνται με συντριπτική διαφορά στις δημοσκοπήσεις, δύο χρόνια πριν από τις επόμενες εκλογές.

Και επιπλέον, θα πρέπει ο Ρίσι Σούνακ να αντέξει μέχρι τότε. Ο Άναντ Μίνον πιστεύει ότι έτσι θα γίνει αλλά «δεν υπάρχουν εγγυήσεις, επειδή η κατάσταση είναι εξαιρετικά αβέβαιη».

Η Βόρεια Ιρλανδία

Ο Ρίσι Σούνακ, που ήταν υπέρμαχος του Brexit, θα βρει στο καλάθι του και το ακανθώδες πρόβλημα του πρωτοκόλλου για τη Βόρεια Ιρλανδία. Το Λονδίνο προτείνει ένα νομοσχέδιο με το οποίο καταργούνται μονομερώς ορισμένα σημεία-κλειδιά της συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Βρυξέλλες απειλούν με εμπορικά αντίποινα.

Ο Σούνακ έχει ήδη εκφραστεί υπέρ του νομοσχεδίου.

Αυτό όμως δεν αρκεί για τους Ενωτικούς της Βόρειας Ιρλανδίας που μπλοκάρουν τη λειτουργία των θεσμών της επαρχίας (κυβέρνηση και τοπικό κοινοβούλιο). Εάν δεν βρεθεί κάποια λύση μέχρι την Παρασκευή, θα προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές.

Μετανάστευση

Μετά το Brexit, οι βρετανικές κυβερνήσεις υπόσχονται ματαίως ότι θα μειώσουν δραστικά τον αριθμό των μεταναστών. Φέτος, 37.570 άνθρωποι, αριθμός ρεκόρ, διέπλευσαν τη Μάγχη.

Ο Σούνακ στήριξε το κυβερνητικό σχέδιο περί αποστολής στη Ρουάντα των αιτούντων άσυλο που φτάνουν παράτυπα στη χώρα. Η εφαρμογή του σχεδίου αυτού πάντως έχει μπλοκάρει εδώ και μήνες λόγω προσφυγών στη δικαιοσύνη.

Από την άλλη, δεν έχει διευκρινίσει ποιες ακριβώς είναι οι προθέσεις του σε ό,τι αφορά τις βίζες εργασίας, σε μια περίοδο που το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει ελλείψεις εργατικού δυναμικού.

Εξωτερική πολιτική

Η Βρετανία έχει δεσμευτεί ότι θα παράσχει στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, ύψους 2,3 δισεκατομμυρίων λιρών – είναι η μεγαλύτερη βοήθεια από οποιαδήποτε άλλη χώρα πλην των Ηνωμένων Πολιτειών. «Πιστεύω ότι τίποτα δεν θα αλλάξει στο ουκρανικό», εξήγησε ο Άναντ Μίνον. «Τα δύο μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα συμφωνούν ότι είναι αναγκαίο να διατηρηθεί αυτή η πολιτική απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα», πρόσθεσε.

Όσο για την Κίνα, ο Ρίσι Σούνακ την έχει αποκαλέσει «τη μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια και την ευημερία του Ηνωμένου Βασιλείου και του κόσμου».

Διαβάστε επίσης:

Ρίσι Σούνακ:Οι γκάφες, οι εμμονές και τα «φάουλ» του νέου πρωθυπουργού

Ρίσι Σούνακ: «Μιλούσε σαν ρομπότ» ο Βρετανός πρωθυπουργός

Τρας σε Σούνακ: «Έχεις την πλήρη υποστήριξή μου»

Δείτε όλο το Weekend Edition εδώ