Σχίσμα στον κορμό της ΕΕ - Φον ντερ Λάιεν και Σαρλ Μισέλ στα μαχαίρια

Για προβληματικές σχέσεις που προκαλούν δυσλειτουργία, στους μηχανισμούς της ΕΕ, κάνει λόγο το αμερικανικό Politico, σχολιάζοντας την συνεργασία της πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ.

Το αμερικανικό μέσο μιλά για «ψυχρό» κλίμα ανάμεσα στους δυο κορυφαίους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο έγινε ακόμα πιο εμφανές κατά την διάρκεια της ενεργειακής κρίσης και των αποφάσεων που ελήφθησαν. Σημειώνεται μάλιστα, ότι ο Σαρλ Μισέλ είχε επικριτική στάση απέναντι στην Κομισιόν κάνοντας λόγο για έλλειψη δράσης στο θέμα των τιμών ενέργειας.

«Όταν οι ηγέτες των πιο ισχυρών χωρών του κόσμου θα συναντώνται στη σύνοδο κορυφής της G20 στο Μπαλί την επόμενη εβδομάδα, μην περιμένετε από την Ευρωπαϊκή Ένωση να παρουσιάσει ένα ενιαίο μέτωπο», αναφέρει χαρακτηριστικά το Poltico θέλοντας να τονίσει το σχίσμα που υπάρχει στον κορμό του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος

«Στα σχεδόν τρία χρόνια από την έναρξη της θητείας τους, οι σχέσεις μεταξύ του Μισέλ και της φον ντερ Λάιεν έχουν υποστεί μια πρωτοφανή κατάρρευση, με το προσωπικό των δύο θεσμών να αποθαρρύνεται από την αμοιβαία επικοινωνία, και τους δύο ηγέτες να… αλληλομπλοκάρονται από συναντήσεις με ξένους αξιωματούχους. Η δυσλειτουργική σχέση δεν επηρεάζει μόνο τη νομοθετική και πολιτική ατζέντα της ΕΕ, η οποία εξαρτάται από μια λεπτή πράξη εσωτερικής εξισορρόπησης. Απειλεί επίσης να υπονομεύσει τη θέση της ΕΕ στον κόσμο» συνεχίζει τονίζοντας το δημοσίευμα.

Η σύγκρουση προσωπικότητας μεταξύ των σημερινών κατεστημένων στελεχών έχει οδηγήσει τη διοργανική ανταγωνιστικότητα σε άλλο επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εργάζονταν υπό προηγούμενες κυβερνήσεις όταν ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ ήταν επικεφαλής της Επιτροπής και ο Ντόναλντ Τουσκ ήταν πρόεδρος του Συμβουλίου.

Οι συναντήσεις μεταξύ της φον ντερ Λάιεν και του Μισέλ είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες, ακόμη και ενόψει των συνόδων κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, συνήθως το φόρουμ όπου η ΕΕ σημειώνει πρόοδο στις μεγάλες στρατηγικές και άμεσες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το μπλοκ.

Αξιωματούχοι από άλλες χώρες και διεθνείς φορείς συχνά μπερδεύονται ως προς το ποιος πρέπει να είναι ο συνομιλητής τους. Τα στελέχη των δύο θεσμικών οργάνων αναφέρουν τη στάση της Επιτροπής και του Συμβουλίου ως προς τη συμμετοχή σε συναντήσεις με τρίτα μέρη. Κατά τη διάρκεια των κυλιόμενων συζητήσεων για την παγκόσμια επισιτιστική κρίση, οι εκπρόσωποι των Ηνωμένων Εθνών εξεπλάγησαν όταν ένα ανώτερο στέλεχος της ΕΕ που συμμετείχε στο παρελθόν στις συνομιλίες ξαφνικά αποκόπηκε από τις επόμενες συναντήσεις.

«Η επικοινωνία έχει διαλυθεί εντελώς», είπε ένας αξιωματούχος που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.

Ο Φον ντερ Λάιεν στον καναπέ

Όταν ο von der Leyen και ο Michel επιλέχθηκαν για να ηγηθούν των δύο πιο ισχυρών θεσμικών οργάνων της ΕΕ το 2019, έκαναν ένα απίθανο ζευγάρι. Η Von der Leyen, υπουργός Άμυνας στην κυβέρνηση της Γερμανίδας Καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, είχε περάσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας της στην εσωτερική πολιτική. Ο Μισέλ, πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου από εξέχουσα πολιτική οικογένεια, είχε περισσότερη εμπειρία στην ΕΕ, έχοντας καθίσει γύρω από το τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ως ηγέτης της χώρας του.

Οι δυο τους είχαν κάποιες βιογραφικές ομοιότητες. Και οι δύο προέρχονταν από οικογένειες βουτηγμένες στην πολιτική. Ο πατέρας του Von der Leyen ήταν γενικός διευθυντής του τμήματος ανταγωνισμού της ΕΕ τη δεκαετία του 1970 και αργότερα απόλαυσε μια επιτυχημένη καριέρα στη γερμανική πολιτική σε κρατικό επίπεδο. Ο πατέρας του Μισέλ ήταν γνωστός Βέλγος Υπουργός Εξωτερικών, Επίτροπος της ΕΕ και μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Όμως, όσον αφορά την προσωπικότητα, τα δύο είναι πολύ διαφορετικά. Η Von der Leyen, γιατρός και μητέρα επτά παιδιών, έχει αναλυτικό μυαλό και ελέγχεται προσεκτικά. Ο Μισέλ είναι ένας ήπιος ηγέτης που φοράει ζιβάγκο και έχει τάση για ποίηση. Όταν παντρεύτηκε τη μακροχρόνια σύντροφό του πέρυσι, κάλεσε τις συζύγους των ηγετών της ΕΕ σε δείπνο και ειδική θέαση μιας έκθεσης έργων του Βρετανού καλλιτέχνη Ντέιβιντ Χόκνεϊ στο κέντρο καλών τεχνών Bozar των Βρυξελλών.

Σύμφωνα με αξιωματούχους, η σχέση ξεκίνησε ήρεμα. «Υπήρξαν κάποιοι μικροί λόξυγκας, αλλά τίποτα απροσδόκητο», είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ. Τους πρώτους μήνες, η γραμματεία του Συμβουλίου προγραμμάτισε μια εβδομαδιαία απογευματινή συνάντηση μεταξύ του Michel και της von der Leyen κάθε Δευτέρα.

Ωστόσο, παρόλο που οι συναντήσεις τελείωσαν σύντομα, τα πράγματα διαλύθηκαν εντελώς μέχρι τον Απρίλιο του 2021, αφού οι δύο ηγέτες ταξίδεψαν στην Τουρκία για να συναντηθούν με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Οι κάμερες κατέγραψαν τη συγκλονιστική αντίδραση της φον ντερ Λάιεν όταν ο Μισέλ άρπαξε γρήγορα τη μοναδική καρέκλα δίπλα στον Τούρκο πρόεδρο, αφήνοντάς την να καθίσει σε έναν καναπέ απέναντι από τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών. Η πρόεδρος της Κομισιόν, η πρώτη γυναίκα που κατέλαβε τη θέση, είπε αργότερα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι «πληγώθηκε» από το περιστατικό, κατηγορώντας για το σεξισμό.

Με το όνομα «Sofagate», το περιστατικό έγινε viral παγκοσμίως, με τις αμοιβαίες (αν όχι πάντα δημόσιες) αλληλοκατηγορίες να οδηγούν σε μια καθοδική πορεία στις σχέσεις που μόνο επιδεινώθηκαν από τότε.

Στο αποκορύφωμα της αναταραχής, αναφέρθηκε ευρέως ότι ο Μισέλ προσέβαλε τον τραυματισμό ακυρώνοντας ένα κανονικό γεύμα της Δευτέρας με τη φον ντερ Λάιεν λόγω σύγκρουσης με μια επίσκεψη αφρικανικού αρχηγού κράτους. Σήμερα, αξιωματούχοι του Συμβουλίου λένε ότι η φον ντερ Λάιεν είχε επανειλημμένα ακυρώσει τις μεσημεριανές συναντήσεις, ακόμη και πριν από το Sofagate. «Στην πραγματικότητα, δεν γινόταν ποτέ εβδομαδιαία». Αξιωματούχοι της Κομισιόν λένε ότι οι δυο τους συναντώνται «σχεδόν» κάθε εβδομάδα σε διάφορα φόρουμ, αν και ο προγραμματισμένος ένας προς έναν έχει εγκαταλειφθεί.

Αντίθετα, οι προκάτοχοι του von der Leyen και του Michel, Juncker και Tusk, συναντήθηκαν τις περισσότερες εβδομάδες και είχαν καλή εργασιακή σχέση, βοηθούμενοι από την προηγούμενη γνωριμία τους ως πρωθυπουργοί και παρά τις διαφορές σε θέματα πολιτικής όπως η μετανάστευση.

Όταν πρόκειται για το Sofagate, ο Michel φαίνεται να άργησε να μάθει το μάθημά του.

Τον Φεβρουάριο του 2022, μετά από μήνες που έπεσε στα χέρια του στον Τύπο, στάθηκε βουβός κατά τη διάρκεια μιας χειραψίας με Αφρικανούς αξιωματούχους, όταν ο υπουργός Εξωτερικών της Ουγκάντα ​​πέρασε πέρα ​​από τον φον ντερ Λάιεν για να πιάσει το χέρι του και μετά του Εμμανουέλ Μακρόν. (Ο Γάλλος πρόεδρος πρότεινε ευγενικά στον Αφρικανό αξιωματούχο ότι ίσως ήθελε να αναγνωρίσει τον πρόεδρο της Επιτροπής.)

Δημόσιες εντάσεις

Η κατάρρευση των σχέσεων έχει αρχίσει να επηρεάζει τη λειτουργία της ΕΕ, σύμφωνα με αξιωματούχους και των δύο θεσμικών οργάνων.

Αν και οι δύο ηγέτες εμφανίζονται ο ένας δίπλα στον άλλο στις συνεντεύξεις τύπου μετά τη σύνοδο κορυφής, ο διάλογος για καθημερινά θέματα μεταξύ των ηγετών και του στενού τους προσωπικού είναι σχεδόν ανύπαρκτος.

Κατά τη διάρκεια των ετών Γιούνκερ-Τουσκ, οι ηγέτες του Συμβουλίου και της Επιτροπής συναντήθηκαν τακτικά πριν από τις συνόδους κορυφής του ευρώ με τους προέδρους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Eurogroup, του άτυπου σώματος των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης. Από το 2019, ωστόσο, η συγκέντρωση δεν έχει πραγματοποιηθεί — παρόλο που οι οικονομικές δυσκολίες του μπλοκ έχουν αυξηθεί.

Το προσωπικό του Συμβουλίου αναγκάζεται να «κυνηγήσει πληροφορίες σαν δημοσιογράφοι», είπε ένας αξιωματούχος στα κεντρικά γραφεία του ιδρύματος Europa, παραπονούμενος ότι η Επιτροπή δεν ενημερώνει τον Michel για τις επερχόμενες προτάσεις της, παρόλο που αυτές οι πρωτοβουλίες θα χρειαστούν τελικά την υποστήριξη των εθνικών κυβερνήσεων. δουλεύει με.

Το υπουργικό συμβούλιο Michel συνήθως μαθαίνει για τις προτάσεις της Επιτροπής ταυτόχρονα με τους «σέρπα» ή τους εκπροσώπους των χωρών μελών. «Είναι ένας συνεχής αγώνας για να πείσουμε και τις δύο πλευρές να μοιραστούν πληροφορίες», είπε ένας αξιωματούχος του Συμβουλίου. (Αξιωματούχοι της Επιτροπής επισημαίνουν ότι είναι προνόμιο της Επιτροπής να προτείνει νομοθεσία χωρίς τη συμβολή του Συμβουλίου.)

Η διακοπή της επικοινωνίας ώθησε ορισμένους Επιτρόπους της ΕΕ να προσφύγουν απευθείας στο προσωπικό του Συμβουλίου για να διασφαλίσουν ότι ο φάκελος ή το χαρτοφυλάκιό τους θα δοθεί έμφαση στα συμπεράσματα του Συμβουλίου, τα επίσημα έγγραφα που αντικατοπτρίζουν αποφάσεις που ελήφθησαν από εθνικούς ηγέτες κατά τη διάρκεια συνόδων κορυφής της ΕΕ.

Με τα ιδιωτικά κανάλια που δεν χρησιμοποιούνται, οι εντάσεις έχουν ξεχυθεί και στα δημόσια, ειδικά για τον χειρισμό της ενεργειακής κρίσης. Αυτή την εβδομάδα, σε μια επιστολή που είδε το POLITICO, ο Μισέλ κατηγόρησε τη φον ντερ Λάιεν επειδή δεν υπέβαλε πρόταση για ανώτατο όριο τιμής στο φυσικό αέριο, αφού οι εθνικοί ηγέτες ζήτησαν κάτι τέτοιο κατά τη σύνοδο κορυφής του Οκτωβρίου.

Η δυσπιστία έχει επίσης διαχυθεί σε θέματα ασφάλειας. Κάποτε, κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID, όταν ο επικεφαλής του προσωπικού της von der Leyen, Bjoern Seibert και ένας Επίτροπος της ΕΕ θέλησαν να μιλήσουν με έναν υψηλόβαθμο ομόλογό τους στην κυβέρνηση των ΗΠΑ, η αντιπροσωπεία αποφάσισε να ταξιδέψει στα περίχωρα των Βρυξελλών για να χρησιμοποιήσει τη γραμμή ασφαλείας στο Το αρχηγείο του ΝΑΤΟ αντί να κάνει χρήση των εγκαταστάσεων του Συμβουλίου απέναντι.

Μόνο φέτος η Επιτροπή απέκτησε το δικό της ασφαλές δωμάτιο για να πραγματοποιεί κλήσεις προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.

«Και οι δύο υπεύθυνοι»

Στη διαμάχη μεταξύ των δύο ηγετών, η φον ντερ Λάιεν θεωρείται ότι έχει το πάνω χέρι. Αν και ο Μισέλ εκπροσωπεί επίσημα την ΕΕ σε εξωτερικές εκδηλώσεις, ο πρόεδρος της Επιτροπής έχει αναδειχθεί ως ο πιο εξέχων ηγέτης της ΕΕ, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για σχέσεις με την Ουάσιγκτον.

Από την ολοκληρωτική επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, η κυβέρνηση του Προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχει καλλιεργήσει μια στενή σχέση συνεργασίας με την ομάδα της φον ντερ Λάιεν, συνεργαζόμενη στενά ιδίως στον τομέα των κυρώσεων.

Ο Μισέλ, αντίθετα, παλεύει να ξεπεράσει. Όταν ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό επισκέφθηκε τις Βρυξέλλες τον Μάρτιο, το πρωτόκολλο υπαγόρευσε να συναντηθεί με τον πρόεδρο του Συμβουλίου. Αλλά η καναδική αντιπροσωπεία επέμεινε να συναντηθεί επίσης με τη φον ντερ Λάιεν, ένδειξη της διεθνούς της θέσης.

«Ειλικρινά, η άποψη είναι ότι ο Μισέλ απογοήτευσε, αλλά η φον ντερ Λάιεν ξεπέρασε τις προσδοκίες στον ρόλο της», δήλωσε ένας επί μακρόν αξιωματούχος της Επιτροπής.

Αλλά όταν πρόκειται για την κατάρρευση των σχέσεων, οι αξιωματούχοι συμφωνούν γενικά ότι και οι δύο ηγέτες φταίνε - ο Μισέλ για την κακή διαχείριση περιστατικών όπως ο Σοφαγκέιτ και η φον ντερ Λάιεν για την τάση της να διατηρεί στενό έλεγχο σε βάρος της συνεργασίας.

«Ειλικρινά, είναι και οι δύο υπεύθυνοι», είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ. «Είχες εντάσεις και στο παρελθόν, αλλά τελικά πάντα κατέληγε σε προσωπικότητες. Οι προκάτοχοί τους συνειδητοποίησαν ότι ήταν προς το συμφέρον και των δύο να βρουν μια σταθερή σχέση εργασίας».

Ένας άλλος επί μακρόν αξιωματούχος της ΕΕ είπε ότι η διοργανική σχέση δεν ήταν ποτέ τόσο χαμηλή.

«Δεν έχει νόημα να τσακώνονται ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου», είπε ο αξιωματούχος.

«Σε μια κρίση η ΕΕ υποτίθεται ότι θα ενωθεί», πρόσθεσε ο αξιωματούχος. «Ναι, δομικά τα δύο θεσμικά όργανα βρίσκονται σε σύγκρουση. Μερικές φορές δεν υπάρχει ξεκάθαρος καταμερισμός εργασίας. Αλλά χρειαζόμαστε ενήλικες στο δωμάτιο».