Kωνσταντινούπολη: Τι φοβάται ο Ερντογάν και κράτα χαμηλούς τόνους;
H ισχυρή έκρηξη σε έναν από τους πιο πολυσύχναστους εμπορικούς δρόμους της Κωνσταντινούπολης την Κυριακή σκότωσε έξι ανθρώπους και τραυμάτισε δεκάδες άλλους, δήλωσε ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, χαρακτηρίζοντας την έκρηξη «προδοτική επίθεση».
Σε πλάνα που κοινοποιήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δείχνουν την έκρηξη στη λεωφόρο Iστικλάλ, φαίνεται μια μικρή βολίδα, ενώ τουρίστες και πελάτες ουρλιάζουν και τρέχουν πανικόβλητοι. Ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού δήλωσε σήμερα ότι το άτομο που άφησε τη βόμβα που προκάλεσε την έκρηξη συνελήφθη, σύμφωνα με τον επίσημο λογαριασμό του Anadolu.
Σε δηλώσεις του σε δημοσιογράφους λίγο πριν αναχωρήσει από την Τουρκία για τη σύνοδο κορυφής της G20 στο Μπαλί της Ινδονησίας, είπε: «Αν πούμε ότι πρόκειται για τρoμοκρατία, μπορεί να είναι λάθος, αλλά με τις αρχικές εξελίξεις και με τις πληροφορίες που ο κυβερνήτης μας έχει μεταδώσει, υπάρχει οσμή τρομοκρατίας» Πρόσθεσε ότι υπήρχαν αρχικές αναφορές ότι μια γυναίκα που διέφυγε από τη σκηνή έπαιξε κάποιο ρόλο.
Ο υπεύθυνος επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, Φαχρετίν Αλτούν λίγες ώρες μετά μίλησε πάντως για «ξένα κέντρα» . Σε ανάρτηση στον λογαριασμό του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Αλτούν δήλωσε ότι το άσχημο πρόσωπο της τρομοκρατίας φάνηκε για άλλη μια φορά στην Κωνσταντινούπολη.
«Η διεθνής κοινότητα πρέπει να γνωρίζει ότι οι τρομοκρατικές επιθέσεις κατά των πολιτών μας είναι οι άμεσες και έμμεσες συνέπειες της υποστήριξης ορισμένων χωρών σε τρομοκρατικές οργανώσεις. Εάν αυτές οι χώρες θέλουν τη φιλία της Τουρκίας, πρέπει να σταματήσουν αμέσως την άμεση και έμμεση υποστήριξή τους στην τρομοκρατία»
Τονίζοντας ότι κανείς δεν πρέπει να έχει καμία αμφιβολία ότι οι πραγματικοί δράστες θα βρεθούν πίσω από την επίθεση και ότι θα πληρώσουν βαρύ τίμημα, είπε: «Οι τρομοκράτες πιστεύουν ότι μπορούν να εκφοβίσουν το έθνος και την κυβέρνησή μας με αυτές τις αποτρόπαιες επιθέσεις και να σκορπίσουν φόβο στη χώρα μας. Νομίζουν ότι μπορούν να εκφοβίσουν το έθνος μας με τις επιθέσεις τους σε αθώους πολίτες. Αλλά δεν θα τα καταφέρουν!».
Με τη σειρά του κάλεσε τα μέσα ενημέρωσης να είναι υπεύθυνα, να μην διαδίδουν περιεχόμενο παραπληροφόρησης και να βασίζονται στις δηλώσεις των αρμόδιων κυβερνητικών αρχών.
Η Τουρκία την τελευταία δεκαετία υπήρξε συχνός στόχος επιθέσεων που πραγματοποιήθηκαν από μαχητές της εξτρεμιστικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος ή κουρδικών ομάδων, μεταξύ άλλων. Η έκρηξη σημειώθηκε μέρα μεσημέρι σε έναν πεζόδρομο γεμάτο εστιατόρια, καταστήματα και προξενεία. Χιλιάδες άνθρωποι επισκέπτονται την περιοχή κάθε μέρα.
Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που σημειώθηκε μια μεγάλη τρομοκρατική επίθεση στην Τουρκία. Το 2016, μια βομβιστική επίθεση στην Άγκυρα άφησε πίσω της 37 νεκρούς και ένας βομβιστής αυτοκτονίας έπληξε έναν κουρδικό γάμο στο Γκαζιαντέπ, σκοτώνοντας 57 ανθρώπους. Μια επίθεση από το Ισλαμικό Κράτος στόχευσε επίσης Κούρδους και αριστερούς ακτιβιστές στο Σουρούτς το 2015, σκοτώνοντας 33. Το 2013 σημειώθηκαν βομβιστικές επιθέσεις με αυτοκίνητα στο Ρεϊχανλί, στα σύνορα με τη Συρία. Το 2003, συναγωγές στην Τουρκία έγιναν στόχος.
Δεν υπήρξε άμεση ανάληψη ευθύνης για την επίθεση της Κυριακής, την πιο πολύνεκρη βομβιστική επίθεση στην Κωνσταντινούπολη από το τέλος του 2016. Κούρδοι μαχητές και αριστεροί εξτρεμιστές έχουν επίσης οργανώσει βομβιστικές επιθέσεις στη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας στο παρελθόν.
Η Τουρκία διοργανώνει προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές τον Ιούνιο του επόμενου έτους και η επίθεση θα μπορούσε να απειλήσει την οικονομία της που έχει πληγεί από την κρίση και βασίζεται στον τουρισμό για εισροές συναλλάγματος δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Επιφυλακτικά τα μέσα ενημέρωσης
Τα μέσα ενημέρωσης της Τουρκίας, τα οποία στο παρελθόν βιάζονταν να εντοπίζουν ενόχους και να υψώνουν τους τόνους, φρόντισαν να μην χαρακτηρίσουν εξ'αρχής την έκρηξη τρομοκρατία. Οι αρχές επέβαλαν περιορισμούς στην τηλεοπτική και ραδιοφωνική κάλυψη, δίνοντάς τους εντολή να αναφέρουν μόνο επίσημες δηλώσεις για να αποτρέψουν «αναταραχές στην κοινωνία που μπορεί να εξυπηρετήσουν σκοπούς τρομοκρατικών οργανώσεων».
Η πρόσβαση στο Twitter και σε άλλους ιστότοπους μέσων κοινωνικής δικτύωσης ήταν περιορισμένη και η κρατική Αρχή Τεχνολογιών Πληροφοριών και Επικοινωνιών περιόρισε το εύρος ενημέρωσης. Ο γενικός εισαγγελέας της Κωνσταντινούπολης ανέφερε ότι ξεκίνησε έρευνα για «αναρτήσεις αρνητικών ειδήσεων σε λογαριασμούς μέσων κοινωνικής δικτύωσης» σχετικά με την επίθεση και ότι η αστυνομία είπε ότι ερευνά ήδη 25 κατόχους λογαριασμών.
Η Τουρκία τον περασμένο μήνα θέσπισε «νόμο κατά της παραπληροφόρησης» που επισύρει ποινές φυλάκισης έως και τριών ετών για αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που θεωρούνται απειλή για την εθνική ασφάλεια ή τη δημόσια υγεία.
Η Τουρκία έχει κατηγορήσει συχνά το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) ή το Iσλαμικό Κράτος για τρομοκρατικές ενέργειες στο έδαφός της και έχει επίσης κατηγορήσει το PKK για δασικές πυρκαγιές. Η έλλειψη ρεπορτάζ στα τουρκικά φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης το απόγευμα της Κυριακής (13/11) δείχνει πώς η Τουρκία επεξεργάζεται με προσοχή το νέο περιστατικό.
Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης φέρονται να έχουν «περιοριστεί» στην Τουρκία μετά την έκρηξη. Επιπλέον, φαίνεται ότι οι αρχές προσπαθούν να αποτρέψουν την μη στρατιωτική τεκμηρίωση και τη διάδοση πληροφοριών. Όλα αυτά μπορεί να σημαίνουν οτι η κυβέρνηση προσπαθεί πιθανότατα να ελέγξει και να κατευθύνει την έρευνα. Ωστόσο, δεν είναι σαφές για ποιες φήμες ανησυχεί πραγματικά η κυβέρνηση. Τα δεξιά εθνικιστικά μέσα ενημέρωσης της Τουρκίας, τα οποία είναι φιλοκυβερνητικά, φάνηκαν επίσης να απέφευγαν να στοχοποιήσουν ενόχους πίσω από την επίθεση.
Το αρχικό βίντεο από το σημείο της επίθεσης φάνηκε να δείχνει μια τσάντα που είχε αφεθεί ύποπτα κοντά σε μια ζαρντινιέρα στη μέση ενός πολυσύχναστου δρόμου γεμάτου τουρίστες. Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι εντόπισαν μια ύποπτη γυναίκα σε πλάνα πριν από την επίθεση. Λεπτομέρειες μετά την έκρηξη, που κινηματογραφήθηκαν από άτομα στο σημείο και από ψηλά, καθώς και βίντεο ασφαλείας που διέρρευσαν, δείχνουν πολλά θύματα.
Τι διαφορετικό έχει αυτή η κάλυψη;
Αντί για τη συνηθισμένη κυβερνητική τακτική τπου κατηγορεί -πρώιμα πολλές φορές- είτε το Iσλαμικό Κράτος είτε το PKK, μεγάλα μέσα ενημέρωσης όπως η Yeni Safak αυτή τη φορά ήταν πολύ προσεκτικά στα ρεπορτάζ τους. Επιπλέον, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης και άλλοι επίσημοι ιστότοποι μίλησαν για «έκρηξη» και όχι για τρομοκρατική επίθεση τόσο στις αρχικές ανακοινώσεις όσο και στα συλλυπητήρια τους στη συνέχεια.
Η απειλή του τρόμου στη Μέση Ανατολή φάνηκε να μειώνεται τον περασμένο χρόνο και το νέο περιστατικό θα εγείρει ανησυχίες για την ασφάλεια στην περιοχή, σε μία περιοχή ιδιαίτερα δημοφιλή στους τουρίστες που είναι συνήθως γεμάτη με κόσμο.
Θα εγείρει επίσης ανησυχίες για την ασφάλεια σε μεγάλα γεγονότα στην περιοχή, όπως το Παγκόσμιο Κύπελλο που ξεκινάει σε λίγες ημέρες στο Κατάρ. Οι τουρκικές αρχές θα πρέπει να προσδιορίσουν τι προκάλεσε την έκρηξη και αν τη χαρακτηρίσουν «τρομοκρατικό γεγονός», τότε το ερώτημα που θα προκύψει θα είναι ποιος την πραγματοποίησε.
Ακόμα κι αν οι τουρκικές αρχές πάντως επικυρώσουν με βεβαιότητα την εκδοχή της τρομοκρατίας, δεν θα δεχτούν όλοι αναγκαστικά την εκδοχή των αρχών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Άγκυρα έχει «ιστορικό χαρακτηρισμού ενόχων» για να εκμεταλλεύεται τα περιστατικά για δικούς της σκοπούς στην περιοχή.
Η Τουρκία μπορεί να θέλει να υποβαθμίσει την έκρηξη, η οποία θα οδηγήσει σε ερωτηματικά. Το μόνο βέβαιο πάντως είναι οτι η καταστολή των ρεπορτάζ στα μέσα ενημέρωσης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα ενθαρρύνει περισσότερες φήμες από ό,τι αν δεν είχε επιβληθεί καταστολή.
Με πληροφορίες από Washington Post, Jerusalem Post