Χριστούγεννα στον κόσμο: Σκούπες, φανάρια και... κάμπιες για καλή τύχη
Τα Χριστούγεννα δεν σημαίνουν μόνο μελομακάρονα και θαλπωρή δίπλα στο τζάκι, αλλά και «πάρτι» δίπλα στην παραλία με φρέσκα θαλασσινά...«κάψιμο» του διαβόλου και λιχουδιές, παραδοσιακές σε ορισμένες γωνιές του κόσμου, όπως είναι οι... κάμπιες.
Τα Χριστούγεννα ξυπνούν μνήμες από την παιδική μας ηλικία και είναι στενά συνδεδεμένα με ήθη και έθιμα που χάνονται στο χρόνο. Στην Ελλάδα, από τη Μακεδονία έως την Κρήτη, οι παραδόσεις εναλλάσσονται, «παντρεύονται» και δημιουργούν νέες συνήθειες όπως είναι το στόλισμα του καραβιού, το «χριστόψωμο» και το... τάισμα της βρύσης.
Τα Χριστούγεννα όμως γιορτάζονται σε κάθε γωνιά της Γης, με ξεχωριστή λαμπρότητα και εκατοντάδες διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με τον κάθε λαό, τη γεωγραφία του, αλλά και το κλίμα που επικρατεί σε κάθε περιοχή. Τα ήθη και έθιμα αυτών των γιορτινών ημερών ποικίλλουν από χώρα σε χώρα και από ήπειρο σε ήπειρο και πολλά έχουν γίνει πλέον διαπολιτισμικά, ωστόσο κάποια επιμένουν, διατηρώντας το «χρώμα» της τοπικής λαϊκής κουλτούρας.
Φιλιππίνες: το Φεστιβάλ των Γιγαντιαίων Φαναριών
Το «Φεστιβάλ των Γιγαντιαίων Φαναριών» πραγματοποιείται κάθε χρόνο το Σάββατο πριν από την παραμονή των Χριστουγέννων στην πόλη Σαν Φερνάντο - τη «Χριστουγεννιάτικη πρωτεύουσα των Φιλιππίνων». Προσελκύει θεατές από όλη τη χώρα, αλλά και από ολόκληρο τον κόσμο, ενώ στη «γιορτή» συμμετέχουν έντεκα χωριά και ο ανταγωνισμός είναι έντονος. Και αυτό γιατί όλοι οι παίκτες προσπαθούν να φτιάξουν το πιο περίτεχνο φανάρι.
Όταν ξεκίνησε η παράδοση, τα φανάρια ήταν απλές δημιουργίες, φτιαγμένα από ιαπωνικό χαρτί origami και φωτίζονταν από κερί. Σήμερα όμως είναι περίτεχνα, κατασκευάζονται από διάφορα υλικά και φτάνουν σε ύψος περίπου έξι μέτρων. Φωτίζονται από ηλεκτρικούς λαμπτήρες που αστράφτουν σε ένα καλειδοσκόπιο μοτίβων και για κάποιους είναι το γεγονός της χρονιάς.
Γουατεμάλα: Το κάψιμο του διαβόλου
Κάθε χρόνο το απόγευμα της 7ης Δεκεμβρίου, οι κάτοικοι της χώρας ανάβουν φωτιές για να «κάψουν τον διάβολο» και να ξεκινήσει έτσι η χριστουγεννιάτικη περίοδος. Η παράδοση έχει ιδιαίτερη σημασία στην πόλη της Γουατεμάλας, όπου σύμφωνα με το θρύλο, ο διάβολος και άλλα κακά πνεύματα... ζουν στις βρώμικες και σκοτεινές γωνιές του σπιτιού.
Γι' αυτό λοιπόν, την εβδομάδα πριν από τα Χριστούγεννα, μαζεύουν όλα τα σκουπίδια και στη συνέχεια τα στοιβάζουν σε έναν σωρό έξω από το σπίτι. Στην κορυφή τοποθετείται το ομοίωμα του διαβόλου που λίγο μετά γίνεται παρανάλωμα του πυρός. Το έθιμο συμβολίζει την καταστροφή όλων των δεινών του προηγούμενου έτους. Η παράδοση ξεκίνησε όταν η Γουατεμάλα ήταν ισπανική αποικία και οι άνθρωποι τοποθετούσαν φανάρια στο μπροστινό μέρος των σπιτιών τους.
Νότια Αφρική: Κάμπιες... για καλοτυχία
Στη Νότια Αφρική, οι κάμπιες τρώγονται παραδοσιακά αυτή την εποχή του χρόνου... για καλή τύχη! Ενώ οι κιμαδόπιτες, η γαλοπούλα και η χριστουγεννιάτικη πουτίγκα θα είναι στα τραπέζια των περισσότερων Βρετανών αυτά τα Χριστούγεννα και εμείς οι Έλληνες θα τιμήσουμε δεόντως -μεταξύ άλλων- τα μελομακάρονα, στη Νότια Αφρική, το μενού θέλει… κάμπιες.
Οι Νοτιοαφρικανοί συνηθίζουν να τρώνε... τηγανητές κάμπιες για να σηματοδοτήσουν την εορταστική περίοδο, αλλά δεν πρόκειται για την πιο συνηθισμένη ποικιλία που βρίσκει κανείς στον κήπο του. Οι κάμπιες «Pine Tree Emperor Moth» συλλέγονται την περίοδο των Χριστουγέννων και συντηρούνται ώστε να μπορούν να καταναλωθούν καθ' όλη τη διάρκεια του χειμώνα. Η παράδοση λέει ότι κάθε μπουκιά προσφέρει τύχη για τον επόμενο χρόνο.
Γροιλανδία: Δείπνο με το λίπος φάλαινας
Παρά το γεγονός ότι σε όλο τον κόσμο οι γυναίκες είναι εκείνες που ετοιμάζουν παραδοσιακά το γεύμα των Χριστουγέννων, στη Γροιλανδία συμβαίνει το αντίθετο, οι άνδρες ετοιμάζουν το τραπέζι για τις γυναίκες. Το κυρίως πιάτο είναι το «mattak» δηλαδή ένα πιάτο με λίπος φάλαινας και το «kiviak», το κρέας από το θαλάσσιο αρκτικό πτηνό «αουκ» τυλιγμένο σε δέρμα φώκιας το οποίο σερβίρεται μόλις αρχίζει να αποσυντίθεται. Αν και ακούγεται περίεργο, είναι μια λιχουδιά στη Γροιλανδία.
Το επιδόρπιο είναι λίγο πιο οικείο: χυλός γαρνιρισμένος με βούτυρο, κανέλα και ζάχαρη. Οι κάτοικοι του νησιού ισχυρίζονται επίσης ότι είναι το μέρος όπου ζει ο Άγιος Βασίλης ή τουλάχιστον πηγαίνει... για τις καλοκαιρινές του διακοπές! Λέγεται ότι έχει ένα σπίτι στα βόρεια της χώρας, κοντά στην πόλη Uummannaq!
Ισπανία, το «κούτσουρο» που γεννάει δώρα
Στην Ισπανία κάθε χρόνο διοργανώνεται την παραμονή των Χριστουγέννων η μεγαλύτερη κλήρωση λαχείων της χρονιάς. Η συγκεκριμένη παράδοση υπάρχει από το 1812 και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, με τους νικητές να λαμβάνουν υπέρογκα ποσά. Στην Καταλονία, οι οικογένειες εν όψει των Χριστουγέννων «ταΐζουν» υπολείμματα φαγητού... ένα ξύλινο κούτσουρο (Caga Tió ή Tió de Nadal) και το φροντίζουν σαν μωρό.
Στη συνέχεια, οι οικογένειες χτυπάνε το κούτσουρο με ένα ραβδί ενώ τραγουδάνε ένα παραδοσιακό τραγούδι με την ελπίδα ότι θα «γεννήσει» δώρα. Τα παιδιά κοιτάζουν μέσα στην κουβέρτα που το διατηρούσε ζεστό τις τελευταίες εβδομάδες, για να βρουν τα χριστουγεννιάτικα δώρα τους. Όσο περισσότερο το έχουν ταΐσει, τόσο περισσότερα δώρα θα «προσφέρει». Το έθιμο έχει αγροτική και πιθανώς παγανιστική καταγωγή που σχετίζεται με τους εορτασμούς του χειμερινού ηλιοστασίου και τις προ-χριστουγεννιάτικες παραδόσεις.
Ιαπωνία: Ουρές στα KFC
Στην Ιαπωνία, αντί για γαλοπούλα, προτιμούν για το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι μία «γαβάθα KFC», το διάσημο τηγανητό κοτόπουλο που προσφέρεται για γρήγορα γεύματα. Όλα ξεκίνησαν με μια εκστρατεία μάρκετινγκ του 1974 και έκτοτε το έθιμο καλά κρατεί.
Μία παρέα τουριστών δεν μπορούσε να βρει γαλοπούλα για τα Χριστούγεννα και επέλεξε την αλυσίδα KFC. Η εταιρεία «είδε» μια υπέροχη ευκαιρία μάρκετινγκ και διαφήμισε το πρώτο της χριστουγεννιάτικο γεύμα: κοτόπουλο. Σήμερα πολλοί Ιάπωνες παραγγέλνουν τα γεύματά τους πολύ νωρίτερα για να αποφύγουν τις τεράστιες ουρές έξω από τα εστιατόρια του KFC.
Για τους Ιάπωνες, η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου είναι στις 24 Δεκεμβρίου, μέρα που γιορτάζουν οι ερωτευμένοι ταυτόχρονα με τα Χριστούγεννα. Η ιαπωνική χριστουγεννιάτικη τούρτα είναι παρούσα σε κάθε γωνιά της χώρας αφού αποτελεί μακροχρόνια παράδοση. Η τούρτα αυτή, συμβολίζει την άνθιση της Ιαπωνίας μετά από την καταστροφή της λόγω του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Νορβηγία: Το κρύψιμο της σκούπας
Ένα ακόμη παράδοξο χριστουγεννιάτικο έθιμο εντοπίζεται στη Νορβηγία, όπου την παραμονή Χριστουγέννων οι κάτοικοι σπεύδουν να εξαφανίσουν τις σκούπες του σπιτιού. Η παράδοση αυτή λέγεται πως έχει τις ρίζες της στην εποχή που οι άνθρωποι πίστευαν στις μάγισσες και τα κακά πνεύματα.
Σύμφωνα με το μύθο, μάγισσες και πνεύματα εμφανίζονταν την παραμονή των Χριστουγέννων, ψάχνοντας να βρουν μια σκούπα για να πετάξουν. Μέχρι σήμερα πολλοί Νορβηγοί κρύβουν τις σκούπες τους σε ασφαλή μέρη, που ούτε η πιο πονηρή μάγισσα να μην μπορεί να υποψιαστεί.
Αυστρία: Ο δαίμονας «Κράμπους»
Ο Κράμπους, ο κακός συνεργός του Αγίου Νικολάου, ένα δαιμονικό πλάσμα σαν θηρίο, περιφέρεται στους δρόμους της πόλης, φοβίζει τα παιδιά και τιμωρεί τους κακούς. Σύμφωνα με την αυστριακή παράδοση, ο Άγιος Νικόλαος ανταμείβει τα καλά αγόρια και κορίτσια, ενώ ο «Κράμπους» λέγεται ότι αιχμαλωτίζει τα πιο άτακτα παιδιά και τα φυλακίζει στο σάκο του.
Την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου, νεαροί άντρες ντύνονται σαν τον «Κράμπους» τρομάζοντας τα παιδιά με αλυσίδες και κουδούνια που χτυπάνε. Στη λαογραφία της κεντρικής Ευρώπης, ο «Κράμπους» είναι κερατοφόρο, ανθρωπόμορφο ον που περιγράφεται ως «μισός τράγος και μισός δαίμονας». Η ιστορία του σύμφωνα με ειδικούς, έχει πιθανώς καταγωγή στις προχριστιανικές παραδόσεις των Άλπεων.
Σε αντίθεση, στην αυστριακή παράδοση, ο Άγιος Νικόλαος επιβραβεύει ωραία αγόρια και κορίτσια. Έτσι, ακολουθώντας την παράδοση τον Δεκέμβριο νέοι άνδρες ντύνονται ως Κράμπους (ειδικά την παραμονή της ημέρας του Αγίου Νικολάου) και φοβίζουν τα παιδιά.
Βραζιλία, πάρτι στην παραλία
Η Βραζιλία, καθώς βρίσκεται στο νότιο ημισφαίριο της γης, γιορτάζει τα Χριστούγεννα σε καλοκαιρινό περιβάλλον, με θάλασσα, άμμο και ζέστη. Στις 25 Δεκεμβρίου, οι Βραζιλιάνοι ξεχύνονται στις παραλίες της χώρας, οργανώνουν πάρτι και περιμένουν τον Άγιο Βασίλη να τους επισκεφτεί. Μετά το μπάνιο τους στην παραλία, συνηθίζουν να τρώνε το Canjica, ένα είδος ρυζόγαλου φτιαγμένο από σπόρους καλαμποκιού αναμεμειγμένους με γάλα.
Συχνά προσθέτουν κανέλα ή ακόμη και πικάντικα μπαχαρικά.Τα χριστουγεννιάτικα έργα που ονομάζονται «Os Pastores» (Οι Ποιμένες), όπως τα έργα στο Μεξικό, είναι επίσης δημοφιλή. Στις βραζιλιάνικες εκδοχές του έργου, υπάρχει επίσης παραδοσιακά μια βοσκοπούλα και επίσης μια γυναίκα που προσπαθεί να κλέψει το μωρό Ιησού!
Γερμανία: «Ημέρα του Αγίου Νικολάου»
Κάθε χρόνο στις 6 Δεκεμβρίου, ο Άγιος Νικόλαος ταξιδεύει με ένα γαϊδουράκι στη μέση της νύχτας και αφήνει μικρές λιχουδιές όπως νομίσματα, σοκολατάκια, πορτοκάλια και παιχνίδια στα παπούτσια των «καλών παιδιών» σε όλη τη Γερμανία και ιδιαίτερα στην περιοχή της Βαυαρίας. Ο Άγιος Νικόλαος επισκέπτεται επίσης τα παιδιά στα σχολεία ή στο σπίτι και με αντάλλαγμα γλυκά ή ένα μικρό δώρο κάθε παιδί πρέπει να απαγγείλει ένα ποίημα, να τραγουδήσει ένα τραγούδι ή να ζωγραφίσει μια εικόνα.
Ο Άγιος ειναι επίσης «προστάτης των φτωχών» αλλά οι βόλτες του δεν σημαίνουν πάντα... διασκέδαση και παιχνίδια. Ο «Άγιος» συχνά φέρνει μαζί του τον Knecht Ruprecht, ένα χαρακτήρα που μοιάζει με διάβολο και είναι ντυμμένος με σκούρα ρούχα, καλυμμένα με καμπάνες και έχει μία βρώμικη γενειάδα. Κρατάει ένα ραβδί ή ένα μικρό μαστίγιο στο χέρι και τιμωρεί... κάθε παιδί που συμπεριφέρεται άσχημα.
Διαβάστε επίσης
Η ιστορία πίσω από το στόλισμα του πρώτου Χριστουγεννιάτικου Δέντρου
Παραδοσιακά Χριστουγεννιάτικα κάλαντα από κάθε γωνιά της Ελλάδας
Χριστούγεννα στην Παλιά Αθήνα - Τα γιορτινά έθιμα που έσβησε ο χρόνος
Επτά χριστουγεννιάτικα πάρκα στην Ελλάδα για μαγικές γιορτές
