Qatar Gate: Πώς το σκάνδαλο ενισχύει τον «ενεργειακό εφιάλτη» της ΕΕ

Το Κατάρ βρίσκεται στο επίκεντρο ενός σκανδάλου διαφθοράς που προκαλεί αναταράξεις στον πυρήνα της ΕΕ. Παράλληλα όμως ως σημαντικός εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), το εμιράτο της Μέσης Ανατολής είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τα σχέδια της Ευρώπης για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης.

Η σημασία του Κατάρ ως αξιόπιστης πηγής φυσικού αερίου πρόκειται να αυξηθεί μόνο τους επόμενους μήνες, προσθέτοντας ενα νέο «άγνωστο Χ» στη διπλωματική εξίσωση για τις χώρες της ΕΕ, εάν οι βελγικές αρχές εμπλέξουν επίσημα τη Ντόχα στη συνεχιζόμενη έρευνα διαφθοράς. Ειδικά για τη Γερμανία, που είναι απελπισμένη να βρει εναλλακτικούς προμηθευτές στη Ρωσία, το όλο θέμα υπογραμμίζει πώς, στον κόσμο της ενεργειακής γεωπολιτικής, σπάνια υπάρχουν εύκολες επιλογές.

Η σημασία του Κατάρ για την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ

Οι συνολικές εισαγωγές LNG του Κατάρ αντιπροσώπευαν μόλις το 5% των εισαγωγών αερίου της ΕΕ μέχρι στιγμής φέτος, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο, η σημασία του Κατάρ για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης πρόκειται να αυξηθεί χάρη στη μεγάλη επέκταση της παραγωγικής του ικανότητας LNG, με δύο μεγάλα έργα που πρόκειται να ολοκληρωθούν το 2026 και το 2027.

Η Γερμανία ήταν πρώτη στη σειρά. Το Βερολίνο είναι μεταξύ των πρωτευουσών της ΕΕ που θέλουν να εξασφαλίσουν εναλλακτικές προμήθειες φυσικού αερίου, καθώς εξαρτιόταν από τη Ρωσία για τουλάχιστον το 55% της προμήθειας της πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Τον περασμένο μήνα, γερμανικές εταιρείες υπέγραψαν 15ετές συμβόλαιο φυσικού αερίου με την κρατική QatarEnergy και την αμερικανική εταιρεία ConocoPhillips, που εγγυάται 2 εκατομμύρια μετρικούς τόνους LNG ετησίως από το 2026. Αυτό είναι το έτος κατά το οποίο θα ξεκινούσε η πρώτη φάση της επέκτασης της παραγωγικής ικανότητας του Κατάρ - ένα έργο στον Περσικό Κόλπο, γνωστό ως North Field East.

«Πολλές χώρες της ΕΕ - όπως η Ιταλία - έχουν αρχίσει να ενδιαφέρονται περισσότερο για το LNG του Κατάρ, αλλά οι περισσότερες από αυτές έχουν συζητήσει συμφωνίες αγοράς» που θα προμήθευαν αμέσως φυσικό αέριο, δήλωσε ο Cinzia Bianco, ερευνητής σε δεξαμενή σκέψης για την Ευρώπη και τον Κόλπο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Relations (ECFR). «Η Γερμανία είναι η μόνη χώρα της ΕΕ που έχει υπογράψει σημαντική μακροπρόθεσμη ενεργειακή συμφωνία με το Κατάρ».

Ο «ηθικός εφιάλτης» του Βερολίνου

Αυτή η συμφωνία, αν και καλή για την ενεργειακή ασφάλεια, κινδυνεύει να γίνει «ηθικός εφιάλτης» για το Βερολίνο. Ερωτηθείς πρόσφατα, μετά από μια συνάντηση των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις Βρυξέλλες, εάν είναι σωστό να «αγοράζει φυσικό αέριο από το Κατάρ εάν το Κατάρ εξαγοράζει ευρωπαίους βουλευτές», ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ είπε ότι τα ζητήματα πρέπει να θεωρηθούν «δύο διαφορετικά πράγματα».

«Η δωροδοκία είναι ποινικό αδίκημα», είπε. «Το εμπόριο με άλλες χώρες πρέπει πάντα να σταθμίζεται με τις ηθικές συνέπειες, αλλά και ταυτόχρονα πρέπει να εξετάζεται και η ασφάλεια του εφοδιασμού. Και σε αυτήν την περίπτωση, όπου πρόκειται για αγορές φυσικού αερίου, η Ευρώπη ή η Γερμανία έχουν συμφέρον να αντισταθμίσουν την απώλεια ρωσικού φυσικού αερίου. Οπότε νομίζω ότι πρέπει να κάνουμε διάκριση μεταξύ των δύο».

Με άλλα λόγια, η ενεργειακή ασφάλεια είναι πολύ σημαντική για να μπερδευτεί με το σκάνδαλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η κυβέρνηση του Κατάρ έχει προηγουμένως αρνηθεί οποιαδήποτε αδικοπραγία. Η Ντόχα ανταπέδωσε τους ισχυρισμούς και κατηγόρησε τις Βρυξέλλες ότι έλαβαν μέτρα «διακρίσεων» κατά του Κατάρ με βάση «ανακριβείς» πληροφορίες. Σε δήλωση που ανέφεραν τα μέσα ενημέρωσης, ένας διπλωμάτης του Κατάρ είπε ότι η απάντηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο σκάνδαλο θα μπορούσε «να επηρεάσει αρνητικά τις συνεχιζόμενες συζητήσεις γύρω από την παγκόσμια ενεργειακή φτώχεια και ασφάλεια».

Ορισμένοι αντιδρούσαν ήδη στα «ντιλ» με το Κατάρ. Ο Γερμανός Χριστιανοδημοκράτης ευρωβουλευτής Ντένις Ράντκε είχε προηγουμένως αμφισβητήσει τις συμβάσεις φυσικού αερίου με το κράτος του Κόλπου και ζήτησε αναθεώρηση των συμβάσεων προμήθειας φυσικού αερίου.

Το σκάνδαλο θα μπορούσε επίσης να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στον κυβερνών συνασπισμό της Γερμανίας, στον οποίο οι Πράσινοι έχουν βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να πρέπει να εγκρίνουν συμφωνίες για σημαντικές νέες προμήθειες ορυκτών - και την υποδομή LNG για την εισαγωγή τους. Ερωτηθείς εάν το Βερολίνο πρέπει να αναθεωρήσει τη συμφωνία του με το Κατάρ, ο Ράσμους Άντρεσεν, ευρωβουλευτής και εκπρόσωπος των Γερμανών Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, απάντησε: «Αυτή τη στιγμή εξετάζουμε οτιδήποτε σχετίζεται με το Κατάρ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και θα πρέπει να το κάνουν και άλλοι».

Ο συνάδελφος Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων Χένρικε Χαν είπε ότι το αέριο του Κατάρ δεν είναι «μια μακροπρόθεσμη λύση» για την ενεργειακή ασφάλεια της Γερμανίας, αλλά «αυτή τη στιγμή είναι το μικρότερο κακό σε σύγκριση με τη Ρωσία».

Οι ενεργειακές σχέσεις Γαλλίας, Ιταλίας με το Καταρ

Η Γερμανία δεν είναι η μόνη χώρα της ΕΕ με βαθιά ενεργειακά δεσμά με το Κατάρ. Ο γαλλικός ενεργειακός κολοσσός TotalEnergies κατέχει σημαντικά μερίδια τόσο στην ανάπτυξη του North Field East LNG, το οποίο περιγράφει ως το μεγαλύτερο έργο LNG στον κόσμο, όσο και στο αδελφό του έργο, το North Field South. Η ιταλική Eni κατέχει επίσης μερίδιο στο North Field East.

Ο Μπιάνκο του ECFR είπε ότι εάν οι βελγικές αρχές εμπλέξουν δημόσια το Κατάρ στο σκάνδαλο διαφθοράς των Βρυξελλών, πιθανότατα θα ακολουθήσουν «επίσημες διπλωματικές καταγγελίες» από χώρες της ΕΕ.

Οι ενεργειακές σχέσεις με το Κατάρ διατηρούνται σε μεγάλο βαθμό από μεμονωμένα κράτη μέλη, πρόσθεσε. Ωστόσο, προέβλεψε ότι το σκάνδαλο θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση οποιασδήποτε κίνησης προς μια μελλοντική ενεργειακή εταιρική σχέση μεταξύ της ΕΕ και του Κατάρ.