Κίνα: Η επιστροφή του «εφιάλτη» της πανδημίας και το νέο χάος στην ΕΕ

Η πολιτική της πανδημίας επέστρεψε. Τρία χρόνια μετά την κρίση της COVID-19, η οποία ανέτρεψε ζωές σε ολόκληρο τον κόσμο και οδήγησε την ΕΕ να υποσχεθεί ότι θα συνεργαστεί καλύτερα όταν εμφανιστεί η επόμενη κρίση υγείας, οι χώρες έχουν και πάλι εμπλακεί σε μια πολιτική διελκυστίνδα, αναφέρει το Politico.

Η απόφαση της Κίνας να άρει την πολιτική μηδενικής ανοχής απέναντι στον κορονοϊό οδήγησε σε αύξηση των κρουσμάτων που έχει προκαλέσει ανησυχία στον κόσμο. Αλλά οι πρώτες προσπάθειες για κοινή απάντηση της ΕΕ κατέρρευσαν όταν η Ιταλία ανακοίνωσε τα δικά της μέτρα συνοριακού ελέγχου στις αφίξεις από την Κίνα.

Ενώ η ΕΕ οδεύει τώρα προς μια συντονισμένη προσέγγιση στα ταξιδιωτικά μέτρα για τις αφίξεις από την Κίνα - συμπεριλαμβανομένων των τεστ πριν από την αναχώρηση, της μάσκας σε πτήσεις και της δοκιμής των λυμάτων για πιθανές νέες παραλλαγές - και συγκαλεί σήμερα (4/1) συνεδρίαση του οργάνου της για την αντιμετώπιση κρίσεων, οι χώρες μία προς μία ανακοίνωσαν μονομερή μέτρα για τους ταξιδιώτες που φτάνουν από την Κίνα.

«Είναι απογοητευτικό για μένα ότι - παρά τα τρία χρόνια πανδημίας - δεν υπάρχει ακόμη μια συντονισμένη ενωμένη απάντηση της ΕΕ», δήλωσε η Marion Koopmans, επικεφαλής του τμήματος ιολογίας του Erasmus MC. Γιατί λοιπόν η ευρωπαϊκή ενότητα σκόνταψε και πάλι στο πρώτο εμπόδιο;

Ποια μέτρα ισχύουν για τις αφίξεις από την Κίνα;

Οι περισσότερες χώρες έχουν ανακοινώσει κάποια μορφή τεστ, με την Ιταλία να υποβάλλει σε τεστ τους ταξιδιώτες που φτάνουν από την Κίνα και να απομονώνει όσους είναι θετικοί. Η Ισπανία κάνει τεστ και πραγματοποιεί ελέγχους θερμοκρασίας και από την Τρίτη (3/1), επιβάλλει πιστοποιητικά COVID, ενώ η Γαλλία απαιτεί αρνητικά τεστ, μάσκες σε αεροπλάνα και μοριακά τεστ κατά την άφιξη για όλους τους επιβάτες.

Η Σουηδία έγινε η τελευταία χώρα της ΕΕ που ανακοίνωσε σχέδια για εφαρμογή περιορισμών, λέγοντας την Τρίτη ότι «προετοιμάζεται να εισαγάγει ταξιδιωτικούς περιορισμούς που απαιτούν αρνητικό τεστ COVID-19 για την είσοδο επισκεπτών από την Κίνα».

Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι θα απαιτεί αρνητικό τεστ πριν από το ταξίδι και θα λαμβάνει επίσης δείγματα από τις αφίξεις. Το Βέλγιο, ωστόσο, ακολούθησε διαφορετική πολιτική, δοκιμάζοντας τα λύματα από τα αεροπλάνα δύο φορές την εβδομάδα και ακολουθώντας τα δείγματα για αναζήτηση νέων πιθανών αραλλαγών. Όλα αυτά θα μπορούσαν να αλλάξουν σήμερα ωστόσο, με τη συνεδρίαση του οργάνου αντιμετώπισης κρίσεων της ΕΕ για να συζητηθεί (επιτέλους) μια συντονισμένη απάντηση.

Γιατί ισχύουν διαφορετικές πολιτικές;

Η μη συντονισμένη απάντηση οφείλεται σε πολλούς παράγοντες- πικρή εμπειρία, φόβο για νέες παραλλαγές, ανησυχίες για τη μυστικότητα της Κίνας και φυσικά τα παλιά καλά οικονομικά δεδομένα. Η Ιταλία, η πρώτη που επέβαλλε μέτρα μόνη της, έχει πει ότι οι κανόνες της θα διασφαλίζουν «την επιτήρηση και τον εντοπισμό οποιωνδήποτε παραλλαγών του ιού προκειμένου να προστατευθεί ο ιταλικός πληθυσμός».

Αυτή η απόφαση φαίνεται να οφείλεται στην «ψυχολογία» ότι η Ιταλία επλήγη απίστευτα σκληρά από τον κορονοϊό το 2020, δήλωσε η Elizabeth Kuiper, αναπληρώτρια διευθύντρια και επικεφαλής του προγράμματος κοινωνικής Ευρώπης και ευημερίας στο think tank European Policy Center.

Η Γαλλία δικαιολόγησε την απόφασή της λέγοντας ότι η κυβέρνηση έχει λάβει «μέτρα ελέγχου της υγείας προκειμένου να διασφαλίσει την προστασία του γαλλικού πληθυσμού». Εκτός από τα τεστ θα ακολουθήσουν επίσης τα θετικά αποτελέσματα των δοκιμών για να ελέγξει νέες παραλλαγές, σύμφωνα με την πρωθυπουργό, Eλιζαμπέτ Μπορν, διαψεύδοντας πιθανώς μια δυσπιστία στις πληροφορίες που προέρχονται από την Κίνα.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κυβέρνηση δεν διστάζει να πει ότι η απόφασή της οφείλεται στην «έλλειψη ολοκληρωμένων πληροφοριών υγείας που μοιράζεται η Κίνα». Το υπουργείο Υγείας είπε ότι εάν υπάρξει βελτίωση στην ανταλλαγή πληροφοριών και μεγαλύτερη διαφάνεια «τότε θα επανεξεταστούν τα προσωρινά μέτρα».

Άλλοι ,εμφανίστηκαν πιο συγκρατημένοι. Για την Αυστρία, η οποία μέχρι στιγμής έχει αντισταθεί στην πίεση από χώρες όπως η Ιταλία που ζητά ταξιδιωτικά μέτρα σε όλο το μπλοκ, οποιοσδήποτε περιορισμός στις αφίξεις από την Κίνα θα ήταν τεράστιο πλήγμα. Η αυστριακή κυβέρνηση είπε ότι το άνοιγμα της Κίνας «προαναγγέλλει την επιστροφή της πιο σημαντικής ασιατικής αγοράς για τις επόμενες τουριστικές περιόδους».

Αυτό είναι «ένα ξεκάθαρο παράδειγμα του πώς οι χώρες προσπαθούν να εξισορροπήσουν τις οικονομικές συνέπειες του κορονοϊού και τις ανησυχίες για τη δημόσια υγεία», είπε ο Κάιπερ.

Δεν συμφώνησαν οι χώρες της ΕΕ να συνεργαστούν;

Ένα από τα βασικά μαθήματα της Ευρώπης από την πανδημία υποτίθεται ότι ήταν η συλλογική ανταπόκριση στις απειλές για την υγεία. Ήταν σημαντικό για τις χώρες που ιδρύθηκε η Έυρωπαϊκή «Ένωση Υγείας». Αλλά οι διαφωνίες σχετικά με την Κίνα δείχνουν ότι «η προεπιλογή για τις εθνικές αντιδράσεις δεν έχει εξαφανιστεί εντελώς», δήλωσε ο Paul Belcher, σύμβουλος ευρωπαϊκής δημόσιας υγείας και σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Δημόσιας Υγείας.

Αυτή η άτακτη απάντηση έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με το εάν ο συντονισμός της ΕΕ έχει λάβει τη σωστή μορφή. Κεντρικό τμήμα της Ένωσης Υγείας της ΕΕ είναι η Αρχή Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης Υγείας (HERA), η οποία ιδρύθηκε ακριβώς για να μπορέσει η Ευρώπη να ανταποκριθεί γρήγορα και κατάλληλα κατά τη διάρκεια μιας υγειονομικής κρίσης. Αλλά βρίσκεται εντός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δεν δρα ανεξάρτητα, η οποία έχει κάπως δεμένα τα χέρια της, υποστήριξε ο Kuiper του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πολιτικής.

«Εάν η HERA ήταν ανεξάρτητη υπηρεσία, θα μπορούσε να έχει λάβει μια ισχυρότερη θέση της ΕΕ σχετικά με την ανάγκη επιβολής ταξιδιωτικών περιορισμών για επιβάτες που προέρχονται από την Κίνα», είπε ο Κάιπερ. Χωρίς αυτή την ηγεσία, οι χώρες έχουν λάβει μέτρα με βάση τα εθνικά κίνητρα, είπε. Οι ανησυχίες για τη διαφάνεια της Κίνας δεν είναι κάτι νέο, αλλά καθώς η χώρα ανοίγει τα σύνορά της, ακόμη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο οποίος συνήθως αρνείται να κουνήσει το δάχτυλο σε συγκεκριμένες χώρες, ζήτησε περισσότερες πληροφορίες.

Ο επικεφαλής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, δήλωσε ότι για να γίνει μια συνολική εκτίμηση κινδύνου της κατάστασης επί τόπου, ο ΠΟΥ «χρειάζεται πιο λεπτομερείς πληροφορίες». Αυτό που κάνει η Κίνα είναι να μοιράζεται δεδομένα γενετικής αλληλουχίας στη διεθνή βάση δεδομένων GISAID, «το οποίο είναι αξιέπαινο», δήλωσε ο David Heymann, καθηγητής επιδημιολογίας μολυσματικών ασθενειών στο London School of Hygiene and Tropical Medicine.

«Αλλά δεν μοιράζεται τα επιδημιολογικά δεδομένα που θα βοηθήσουν στην κατανόηση της μεταδοτικότητας και της λοιμογόνου δράσης που συνοδεύει κάθε πληροφορία αλληλουχίας και έτσι αφήνει ένα κενό στην κατανόησή μας», είπε.

Τι λέει η επιστήμη;

«Δεν υπάρχει επιστημονική συναίνεση για το τι πρέπει να κάνουμε, αν έχει νόημα να κάνουμε τεστ σε όλους κατά την άφιξη ή όχι», δήλωσε ο Steven Van Gucht, επικεφαλής της επιστημονικής υπηρεσίας ιογενών ασθενειών στο βελγικό εθνικό ινστιτούτο για τη δημόσια υγεία και την υγεία των ζώων. «Η τρέχουσα συζήτηση είναι ένα μείγμα της επιστημονικής συζήτησης, αλλά είναι και πολιτική».

Μία από τις σημαντικότερες ανησυχίες είναι ότι θα μπορούσαν να εμφανιστούν νέες παραλλαγές από την Κίνα. Μερικοί επιστήμονες λένε ότι αυτό είναι απίθανο, καθώς η Κίνα βρίσκεται πίσω από την καμπύλη σε νέες παραλλαγές. «Επειδή οι παραλλαγές της Κίνας κυκλοφόρησαν και εξαφανίστηκαν στον υπόλοιπο κόσμο, η απειλή αυτών των ιών να επιστρέψουν από την Κίνα και να προκαλέσουν κύματα είναι μάλλον απίθανη», δήλωσε ο ιολόγος Tom Peacock από το Imperial College του Λονδίνου. Η αρχική αλληλουχία εκτός Ιταλίας έδειξε ότι δεν υπήρχαν νέες παραλλαγές COVID μεταξύ των Κινέζων επισκεπτών.

Ο Koopmans είπε ότι —με βάση όσα έχουν κοινοποιηθεί μέχρι στιγμής— οι παραλλαγές που κυκλοφορούν στην Κίνα δεν διαφέρουν τόσο από αυτό που παρατηρείται σε άλλα μέρη του κόσμου, αλλά «δεν υπάρχουν λόγοι να υποθέσουμε ότι είναι «λιγότερο επικίνδυνες». Ωστόσο, εάν εμφανιστεί μια νέα παραλλαγή, είναι απίθανο οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί να σταματήσουν εντελώς την εξάπλωση. Για την Koopmans, οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί «στο παρελθόν έχουν δείξει ότι δεν είναι πολύ αποτελεσματικοί στην καθυστέρηση της μετάδοσης των παραλλαγών».

Ένας τρόπος για να εντοπίσουμε γρήγορα την άφιξη νέων παραλλαγών χωρίς να στοχεύουμε μεμονωμένους επιβάτες είναι να ελέγχουμε τα λύματα από τουαλέτες σε αεροπλάνα ή αεροδρόμια, κάτι που ζήτησε η Ευρωπαία Επίτροπος Υγείας Στέλλα Κυριακίδου — και βρίσκεται στο τραπέζι της κρίσιμης σημερινής συνάντησης.

Η απάντηση της Κίνας

Εν τω μεταξύ, η Κίνα είναι δυσαρεστημένη με την παγκόσμια απάντηση. «Ορισμένες χώρες έχουν εφαρμόσει περιορισμούς εισόδου που στοχεύουν μόνο Κινέζους ταξιδιώτες. Αυτό δεν έχει επιστημονική βάση και ορισμένες πρακτικές είναι απαράδεκτες», είπε εκπρόσωπος της κυβέρνησης.

Το Πεκίνο λέει ότι οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί που έχουν επιβληθεί από πολλές χώρες στις αφίξεις Κινέζων έχουν πολιτικά κίνητρα και προειδοποιεί ότι θα απαντήσει με «αντίμετρα». Η τελευταία ημερήσια ενημέρωση για τον κορονοϊό στην Κίνα, στις 24 Δεκεμβρίου, ανέφερε λιγότερα από 5.000 κρούσματα - αλλά ορισμένοι αναλυτές ισχυρίζονται ότι ο ημερήσιος φόρτος κρουσμάτων είναι ήδη πάνω από δύο εκατομμύρια και θα μπορούσε να κορυφωθεί σε σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια αυτόν τον μήνα.

Η έλλειψη δεδομένων - και η ανακοίνωση της Κίνας ότι χαλαρώνει τους περιορισμούς στα ταξίδια από τις 8 Ιανουαρίου - οδήγησε περισσότερες από δώδεκα χώρες να ανακοινώσουν τεστ Covid στις αφίξεις από την Κίνα.

Τα σύνορα της Κίνας είναι σε μεγάλο βαθμό κλειστά από τον Μάρτιο του 2020 - που σημαίνει ότι ελάχιστοι ξένοι μπόρεσαν να εισέλθουν και όσοι το έκαναν έπρεπε να υποβληθούν σε αυστηρούς ελέγχους και καραντίνα. Ο οργανισμός πρόληψης ασθενειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποστήριξε ότι τα υψηλά επίπεδα εμβολιασμού και ανοσίας μειώνουν την απειλή που δημιουργεί η Covid-19.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δήλωσε ότι ένας συντριπτικός αριθμός κρατών μελών τάσσεται υπέρ της θέσπισης ταξιδιωτικών περιορισμών. Η απόφαση για το αν θα επεκταθούν τα μέτρα σε όλες τις χώρες της ΕΕ αναμένεται σήμερα.

Οι ΗΠΑ υπερασπίστηκαν επίσης τα μέτρα για τεστ, λέγοντας ότι η προσέγγισή τους βασίζεται «αποκλειστικά στην επιστήμη». Δεν είναι η πρώτη φορά που το Πεκίνο βρίσκεται σε αντίθεση με τη διεθνή κοινότητα για τον ιό που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ουχάν της κεντρικής Κίνας στα τέλη του 2019 και η κυβέρνηση αντιστάθηκε στις προσπάθειες να διερευνήσει την προέλευση.

Εν τω μεταξύ, η Κίνα απέρριψε την Τρίτη πρόταση από την Ευρωπαϊκή Ένωση να προμηθεύσει έναν απροσδιόριστο αριθμό εμβολίων Covid-19 για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της αύξησης των κρουσμάτων, λέγοντας ότι διαθέτει «επαρκή προσφορά». Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι η Κίνα έχει δώσει περισσότερες από 3,4 δισεκατομμύρια δόσεις - η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων είναι CoronaVac.

Η κυβέρνηση έχει επιμείνει μέχρι στιγμής στη χρήση μόνο κινεζικών εμβολίων, τα οποία έχουν αποδειχθεί λιγότερο αποτελεσματικά από άλλα εμβόλια mRNA που αναπτύχθηκαν από τη Δύση κατά της παραλλαγής «Όμικρον»