Κλιματική αλλαγή: Τα video games μπορούν να εκπαιδεύσουν τους παίκτες να αναλάβουν δράση

Ο Σαμ Άλφρεντ, επικεφαλής σχεδιαστής στο στούντιο βιντεοπαιχνιδιών Free Lives με έδρα το Κέιπ Τάουν στη Ν. Αφρική, θυμάται την εκτεταμένη περίοδο ξηρασίας που βίωσε η πόλη του το 2018. Το νερό στα φράγματα είχε σχεδόν εξαντληθεί. Το νερό διατίθονταν με δελτίο. Πολλές επιχειρήσεις έκλεισαν.

«Ήταν τρομακτικό. Συνειδητοποιoύσες πώς παρ’ όλη την πολυπλοκότητα της σύγχρονης κοινωνίας, εξακολουθούμε να εξαρτόμαστε από το νερό που πέφτει από τον ουρανό», είπε χαρακτηριστικά.

Το Terra Nil, το βιντεοπαιχνίδι που αναπτύσσει ο Άλφρεντ από το 2019, δίνει μια απάντηση σε αυτά τα τρομακτικά γεγονότα. Σε αντίθεση με τα βιντεοπαιχνίδια όπως το Civilisation και το SimCity που ενθαρρύνουν την κατανάλωση και την επέκταση, το Terra Nil εστιάζει στην περιβαλλοντική αποκατάσταση.

Στο Terra Nil οι παίκτες καλούνται να ξαναζωντανέψουν μια άνυδρη έρημο χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνολογίες – έναν καθαριστή τοξινών, για παράδειγμα, ή μια κυψέλη μελισσών. Η απλότητα του Terra Nil είναι τόσο όμορφη όσο και τα γραφικά του, ενώ παράλληλα ασκεί μια ξεκάθαρη κριτική στις εξορύξεις που καταστρέφουν το περιβάλλον.

Ο Άλφρεντ είναι ένας από τους νέους δημιουργούς βιντεοπαιχνιδιών που θέλουν να εκπαιδεύσουν τους παίκτες σχετικά με τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, ενώ ταυτόχρονα διευρύνουν τις αντιλήψεις σχετικά με το τι είναι δυνατό να γίνει για την αντιμετώπισή της. Μια έρευνα του 2022 για τις απόψεις των παικτών σχετικά με την υπερθέρμανση του πλανήτη, διαπίστωσε ότι οι περισσότεροι παίκτες βιντεοπαιχνιδιών στις Η.Π.Α. ανησυχούν για την κλιματική αλλαγή και πιστεύουν ότι η βιομηχανία βιντεοπαιχνιδιών έχει την ευθύνη να δράσει για την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Η Niantic, η κατασκευάστρια εταιρεία του Pokémon GO, χρησιμοποίησε το πραγματικό περιβάλλον του παιχνιδιού επαυξημένης πραγματικότητας για να πρωτοστατήσει σε μια πρωτοβουλία φύτευσης δέντρων. Η Ubisoft, διοργάνωσε μια εικονική πορεία για το κλίμα για τους παίκτες του Riders Republic και πρόκειται να δημιουργήσει μια εικονική πυρκαγιά για να αναδείξει τις καταστροφικές επιπτώσεις στον πραγματικό κόσμο από την καταστροφή των δέντρων. Η ιδέα σε κάθε ένα από αυτά τα εγχειρήματα είναι τα βιντεοπαιχνίδια να χρησιμοποιηθούν ως παιδαγωγικά εργαλεία.

Τα τελευταία τρία χρόνια, ένα πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών με την ονομασία Playing for the Planet (Παίζοντας για τον πλανήτη) έχει δώσει ώθηση σε αυτές τις προσπάθειες με το ετήσιο Green Game Jam. Η Ντέμπορα Μένσα- Μπόνσου, ιδρύτρια του οργανισμού Games for Good πιστεύει ότι τα βιντεοπαιχνίδια είναι ιδανικά για να ενθαρρύνουν αλλαγές στη νοοτροπία και τη συμπεριφορά.

«Η ιδέα της δράσης των παικτών είναι ένα πραγματικά μεγάλο κομμάτι της εικόνας», λέει. «Σε άλλα μέσα, είναι περισσότερο μια παθητική εμπειρία. Στα παιχνίδια μπορείς να γίνεις μέρος μιας ιστορίας – έχεις λόγο στην έκβασή της».

Θεωρεί ότι το «πράσινο περιεχόμενο» βοηθά τους παίκτες να κατανοήσουν αυτά τα πολύπλοκα θέματα και τους δίνει τη δυνατότητα να αναλάβουν δράση.

Στο παιχνίδι κρυμμένων αντικειμένων June’s Journey και στο Arcade fighter Brawlhalla, τα έσοδα από τις αγορές αντικειμένων εντός του παιχνιδιού δίνονται σε περιβαλλοντικές φιλανθρωπικές οργανώσεις όπως η Ecologi.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει η «Guardian» στο άρθρο της, υπάρχει και μια σκοτεινή αντίφαση στο επίκεντρο αυτών των δημοφιλών βιντεοπαιχνιδιών: η ίδια η εξόρυξη κατά της οποίας συσπειρώνεται το Terra Nil, συντηρεί την ζήτηση για ολοένα και πιο πιστά γραφικά. Κάθε κορυφαία κονσόλα, κάρτα γραφικών και επεξεργαστής είναι προϊόν πολλών διεργασιών έντασης άνθρακα, συμπεριλαμβανομένης της εξόρυξης σπάνιων ορυκτών.

Η Sony ανακοίνωσε πρόσφατα ότι επιταχύνει τις δεσμεύσεις της για μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα κατά 10 χρόνια, αλλά οι εκπομπές του 2020 που προέρχονται από τη χρήση των τηλεοράσεων και των παιχνιδομηχανών της ήταν οι υψηλότερες που έχουν υπάρξει από το 2016, σύμφωνα με την έκθεση βιωσιμότητας του 2021. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής των προϊόντων της δημιουργήθηκαν 17,1 εκατ. τόνοι άνθρακα, ενώ εκπέμφθηκαν επιπλέον 1,4 εκατ. τόνοι από τις εγκαταστάσεις της εταιρείας.

Χρειάζονται ριζοσπαστικές ιδέες για να απαλλαγεί συλλογικά η βιομηχανία βιντεοπαιχνιδιών από τον άνθρακα, και το Playing for the Planet ελπίζει να συμβουλεύσει τις εταιρείες σχετικά με το πώς θα το κάνουν αυτό τα επόμενα χρόνια.

Η Κάρα Στόουν, σχεδιάστρια βιντεοπαιχνιδιών και επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Τεχνών της Αλμπέρτα στον Καναδά, αναπτύσσει μια ριζοσπαστική εναλλακτική λύση από το μπαλκόνι του διαμερίσματός της στο Κάλγκαρι που βλέπει στο νότο: έναν διακομιστή ιστού που λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια μέσω του οποίου, οι παίκτες θα μπορούν να παίζουν τα παιχνίδια. Το πρώτο ονομάζεται Known Mysteries, ένα παιχνίδι που διαδραματίζεται σε έναν Καναδά του κοντινού μέλλοντος που κρατείται «αιχμάλωτος» από τεράστιες πετρελαϊκές εταιρείες. Η Στόουν λέει ότι είναι εν μέρει εμπνευσμένο από την πατρίδα της, το Κάλγκαρι, μια πόλη που περιγράφει ως η «πετρελαϊκή πρωτεύουσα του Καναδά».

Το οπτικό υλικό του βιντεοπαιχνιδιού προέρχεται κυρίως από βιομηχανικές και φυσιολατρικές ταινίες της δεκαετίας του 1970. Η Στόουν συμπιέζει τις εικόνες ώστε το παιχνίδι να μπορεί να χωρέσει στον μικροσκοπικό ηλιακό διακομιστή ιστού που κατασκευάζει χρησιμοποιώντας ένα πάνελ που αγόρασε από το Craigslist, έναν μικροϋπολογιστή Raspberry Pi και μια παλιά μπαταρία αυτοκινήτου.

Το έργο της αμφισβητεί την ιδέα ότι τα γραφικά ολοένα και υψηλότερης ανάλυσης, η απόδοση των οποίων απαιτεί όλο και μεγαλύτερες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας, είναι το αδιαμφισβήτητο μέλλον των παιχνιδιών. Επιπλέον, επειδή ο διακομιστής ιστού λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια, οι παίκτες ενδέχεται να μην έχουν πρόσβαση στο παιχνίδι 24 ώρες το 24ωρο.

«Δεν χρειάζεται να είναι τα πάντα προσβάσιμα σε όλους κάθε στιγμή», λέει η δημιουργός. «Δεν με απασχολεί και πολύ αν πέφτει έστω και για λίγες ώρες την ημέρα κάθε μέρα … Η πλήρης πρόσβαση σε κάθε χρήστη είναι μια καπιταλιστική νοοτροπία», είπε η Στόουν.

Ο Τζόναθαν Χο Γιουν, καλλιτεχνικός υπεύθυνος του Terra Nil, θέλει να δείξει στους παίκτες μια εναλλακτική λύση στο υπάρχον σύστημα και να τους αφήσει να κάνουν τα υπόλοιπα. Στη συνέντευξή του στην «Guardian», αναφέρθηκε στη μελλοντολόγο Μόνικα Μπίλσκαϊτ (Monika Bielskyte), η οποία μιλά για πρωτοπία και όχι για ουτοπία– έναν κόσμο με πολλά μέλλοντα, αντί για ένα. «Η ιδέα της δημιουργίας θετικών πραγμάτων εμπνέουν τη φαντασία», είπε ο Χο Γιουν. «Πρέπει να σκεφτόμαστε με όρους δυνατοτήτων».

Το ερώτημα είναι αν όλα αυτά μπορούν να επηρεάσουν τη στάση των παικτών απέναντι στην κλιματική κρίση. Σύμφωνα με τα νέα δεδομένα που συνέλλεξε η Μένσα-Μπονσού, τα βιντεοπαιχνίδια μπορούν εν μέρει να το επιτύχουν αυτό. Από τους 389.594 ερωτηθέντες (άνδρες και γυναίκες από 21 έως 39 ετών), το 78,6% πιστεύει ότι τα παιχνίδια θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν να μάθουν για το περιβάλλον και το 35,4% θέλει να δει περισσότερο περιβαλλοντικό περιεχόμενο. Σχεδόν τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων (61,1%) δήλωσαν ότι θα είχαν κίνητρο να πληρώσουν για περιβαλλοντικό περιεχόμενο αν αυτό προσέθετε στην εμπειρία τους στο παιχνίδι, υποστήριζε έναν καλό σκοπό ή τους μάθαινε κάτι καινούργιο.

Η Μένσα-Μπονσού είπε ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα, αλλά αυτό είναι το πρώτο βήμα για την επικύρωση μελετών που, μέχρι τώρα, ήταν αναπόδεικτες. Τουλάχιστον, είπε, η έρευνα δείχνει ότι η ενασχόληση με την κλιματική κρίση δεν ξενίζει τους παίκτες.

Ανεξάρτητα από το αν τα βιντεοπαιχνίδια με οικολογικό περιεχόμενο μπορούν να αλλάξουν τη νοοτροπία ή τη συμπεριφορά, τόσο οι δημιουργοί παιχνιδιών όσο και οι παίκτες δείχνουν διατεθειμένοι να δράσουν για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Πηγή: ΕΡΤ