ΝΑΤΟ: Μετά τον Στόλτενμπεργκ τι; Τα φαβορί, τα αουτσάιντερ και το μέλλον της Συμμαχίας

Ο Γενς Στόλτενμπεργκ ενέπνεε ασφάλεια καθώς οι δυτικές πρωτεύουσες έσπευσαν να βοηθήσουν την Ουκρανία να απωθήσει τα ρωσικά στρατεύματα. Καθώς όμως η θητεία του λήγει τον Σεπτέμβριο, αυξάνονται οι εικασίες για το ποιος θα μπορούσε να τον διαδεχθεί. Θα μπορούσε να είναι γυναίκα; Κάποιος από την Ανατολική Ευρώπη;

Ο πόλεμος της Μόσχας περιπλέκει πολύ την απόφαση, η οποία απαιτεί συναίνεση μεταξύ των ηγετών των 30 χωρών μελών του ΝΑΤΟ. Ο επόμενος γενικός γραμματέας καλείται να ισορροπήσει σε λεπτή γραμμή, ενθαρρύνοντας τις πρωτεύουσες να συνεχίσουν να προμηθεύουν όπλα στην Ουκρανία και να χτίσουν την άμυνα του ίδιου του ΝΑΤΟ, όλα αυτά ενώ η Συμμαχία θα μείνει επίσημα εκτός της σύγκρουσης. Ελάχιστοι μπορούν να αναλάβουν αυτόν τον εξαιρετικά ευαίσθητο ρόλο.

Η γενική αίσθηση, είπε ένας ανώτερος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ, είναι πως ήρθε η «ώρα για καθαρό αέρα». Αλλά οι σύμμαχοι μπορεί να επιλέξουν την ασφάλεια και να διατηρήσουν τον Στόλτενμπεργκ.

Το «χαρτί» του Στόλτενμπεργκ

Ένας ανώτερος ευρωπαίος διπλωμάτης συνόψισε το θόρυβο γύρω από τα ονόματα σε τρεις βαθμίδες, με βάση την ένταση...της φλυαρίας. Η παράταση της θητείας του Στόλτενμπεργκ είναι η πιο συχνά αναφερόμενη επιλογή.

Η δεύτερη βαθμίδα περιλαμβάνει τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε, την πρωθυπουργό της Εσθονίας Κάγια Κάλλας και τον Βρετανό Υπουργό Άμυνας Μπεν Γουάλας.

Μια τρίτη ομάδα ονομάτων που αναφέρονται λιγότερο συχνά, είπε ο διπλωμάτης, αποτελείται από την πρωθυπουργό της Λιθουανίας Iνγκρίντα Σιμονίτε, την Πρόεδρο της Σλοβακίας Ζουζάνα Τσαπούτοβα και την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν από τη Γερμανία. Δεδομένου ότι όλοι οι γενικοί γραμματείς του ΝΑΤΟ ήταν μέχρι στιγμής άνδρες, υπάρχει πίεση στις τάξεις να διοριστεί μια γυναίκα.

«Ώρα για μια γυναίκα στρατηγό», είπε ο ανώτερος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ. «Αν οι άνδρες προσπαθούν να κρατήσουν τις θέσεις τους για πάντα, δεν θα δοθεί ποτέ ευκαιρία στη δίκαιη εκπροσώπηση των γυναικών». Ορισμένοι σύμμαχοι πιέζουν επίσης για περισσότερη τοπική ποικιλομορφία. Ο Στόλτενμπεργκ, ο οποίος κατέχει τη θέση του από το 2014, είναι πρώην πρωθυπουργός της Νορβηγίας. Οι πιο πρόσφατοι προκάτοχοί του ήταν Δανοί, Ολλανδοί και Βρετανοί.

Η θητεία του σημερινού γενικού γραμματέα παρατάθηκε γρήγορα τον περασμένο Μάρτιο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Πολλοί αξιωματούχοι πιστεύουν πλέον ότι μια άλλη παράταση για τον Στόλτενμπεργκ, έστω και σύντομη, είναι μια σοβαρή πιθανότητα.

Ο μακροχρόνιος ηγέτης θεωρείται ένα «ασφαλές ζευγάρι χέρια». Παρά το γεγονός ότι ορισμένες αντιπροσωπείες προτιμούν να δουν σύντομα ένα νέο πρόσωπο, ο Στόλτενμπεργκ εξακολουθεί να θεωρείται ως ένας σπάνιος ανώτερος αξιωματούχος που μπορεί να διατηρήσει την ψυχραιμία του και να τηρήσει το σενάριο, ακόμη και στις πιο σοβαρές κρίσεις. «Ο Στόλτενμπεργκ θέλει να μείνει», λέει ο ανώτερος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ.

Ωστόσο, η σύντομη παράταση της θητείας Στόλτενμπεργκ θα μπορούσε να παρατείνει τη μελλοντική απόφαση αντικατάστασης με αποτέλεσμα να συμπέσει με τον ανταγωνισμό για τις κορυφαίες θέσεις εργασίας της ΕΕ το 2024, ακόμη και τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, ένα σενάριο που ορισμένοι σύμμαχοι θα προτιμούσαν να αποφύγουν.

Εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ αρνήθηκε να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις μελλοντικές φιλοδοξίες του Στόλτενμπεργκ. Ερωτηθείς τον Δεκέμβριο για το θέμα, ο σημερινός γενικός γραμματέας είπε στο BBC: «Η προτεραιότητά μου τώρα είναι οι ευθύνες μου» «Δεν κάνω εικασίες», πρόσθεσε, «για το τι θα συμβεί μετά τη θητεία μου».

Το ανατολικό μέτωπο

Ορισμένοι θεωρούν τους υποψηφίους από την Ανατολική Ευρώπη ως ιδιαίτερα κατάλληλους. Ήδη πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, υπήρχε πίεση για να επιλέξει η συμμαχία έναν γενικό γραμματέα από την ανατολική Ευρώπη. Ορισμένοι αξιωματούχοι στην περιοχή υποστηρίζουν ότι ο πόλεμος έκτοτε ενίσχυσε την υπόθεση για τους πιθανούς υποψηφίους από χώρες όπως η Εσθονία ή η Λιθουανία.

Η Ζουζάνα Τσαπούτοβα της Σλοβακίας πληροί και τα δύο κριτήρια ως γυναίκα και από την ανατολική Ευρώπη, αν και το όνομά της αναφέρεται λιγότερο συχνά στους κύκλους της συμμαχίας. «Επί χρόνια, οι χώρες της ανατολικής πλευράς προειδοποιούσαν για την απειλή της Ρωσίας», δήλωσε ένας αξιωματούχος από τη Βαλτική.

Οι χώρες της περιοχής, είπε, ήταν πρωτοπόρες στην ενίσχυση των στρατιωτικών δαπανών και στην ώθηση της συμμαχίας να βελτιώσει την άμυνά της. «Θα ήταν πολύ λογικό», συνέχισε ο αξιωματούχος, «να ηγηθεί της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας κάποιος που έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση της Ρωσίας και που κατανοεί τη λογική και τη νοοτροπία της Ρωσίας».

Ένας εκπρόσωπος της Τσαπούτοβα είπε ότι είναι επικεντρωμένη στον τρέχοντα ρόλο της, αλλά ότι η πιθανότητα να αναλάβει ένας Σλοβάκος την ηγεσία του ΝΑΤΟ αποτελεί «μια ισχυρή αντανάκλαση των εξωτερικών αποφάσεών μας και των αποφάσεών μας για την ασφάλεια».

Μια άλλη φιγούρα που πιθανώς θα είναι υποψήφιος είναι ο Kλάους Γιοχάνις, πρόεδρος της Ρουμανίας. Αλλά θα μπορούσε να αντιμετωπίσει εμπόδια από τη γειτονική Ουγγαρία και αντίθεση από εκείνους που θα προτιμούσαν μια γυναίκα υποψήφια.

Ορισμένες δυτικές πρωτεύουσες, ωστόσο, δεν θα υποστήριζαν τέτοιους υποψηφίους αυτή τη στιγμή, καθώς βλέπουν τα ανατολικά της συμμαχίας και ιδιαίτερα τα κράτη της Βαλτικής ως πολύ επιθετικά όταν ο πόλεμος μαίνεται δίπλα. Η ίδια η Kάλας της Εσθονίας υποβάθμισε τις προσδοκίες, λέγοντας στα τοπικά μέσα ενημέρωσης τον Νοέμβριο ότι «η πιθανότητα να γίνει μια προσφορά σαν αυτή» είναι «εξαιρετικά χαμηλή».

Η δυτική επιλογή

Οι δυτικές χώρες του ΝΑΤΟ είναι για ορισμένους συμμάχους μια αξιόπιστη εναλλακτική πηγή για πιθανή ηγεσία. Ο Γουάλας, ο υπουργός Άμυνας της Βρετανίας εμπνέει σεβασμό και έχει πει στο παρελθόν ότι το ΝΑΤΟ θα ήταν «καλή δουλειά». Ωστόσο, πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ιδιαίτερα το Παρίσι, αναμένεται να αντιταχθούν σε έναν υποψήφιο από το Λονδίνο και να επιμείνουν σε έναν υποψήφιο της ΕΕ.

Ένας πιθανός συμβιβασμός που κυκλοφορεί στις Βρυξέλλες είναι ένας ακόμη γενικός γραμματέας από την Ολλανδία. Οι Ολλανδοί πολιτικοί ήταν παραδοσιακά μια δημοφιλής επιλογή για τον ρόλο, καθώς κατείχαν τη θέση για τρεις θητείες που κάλυπταν 21 χρόνια τις τελευταίες έξι δεκαετίες.

Οι Ολλανδοί θεωρούνται σοβαροί στην άμυνα, αλλά όχι τόσο «σκληροπυρηνικοί» όσο οι εκπρόσωποι της Βαλτικής και τα ονόματα του σημερινού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε, του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Οικονομικών Σίγκριντ Κάαγκ και του υπουργού Άμυνας Κάισα Όλονγκρεν κυκλοφορούν στη λίστα των πιθανών υποψηφίων. Ερωτηθείς για τις εικασίες, ο Ρούτε είπε ότι ήθελε «να αφήσει εντελώς την πολιτική και να κάνει κάτι εντελώς διαφορετικό». Οι δύο Ολλανδοί υπουργοί δεν εκδήλωσαν ενδιαφέρον για τη δουλειά.

Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, είναι μια γυναίκα υποψήφια που θα μπορούσε να κερδίσει υποστήριξη από τις δυτικές πρωτεύουσες που αγχώνονται στην προοπτική ενός ηγέτη από την ανατολική Ευρώπη, αλλά δεν είναι σαφές εάν την ενδιαφέρει ο ρόλος. «Δεν σχολιάζουμε ποτέ τέτοιες εικασίες», δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής.

Αν και η φήμη της στους κύκλους ασφαλείας είναι μικτή, η φον ντερ Λάιεν θεωρείται ισχυρή υποψήφια, ανεξάρτητα από το εάν θα ευθυγραμμιστεί το χρονοδιάγραμμα και δεν διεκδικήσει δεύτερη θητεία ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Άλλες γυναίκες πολιτικοί είναι η ευρέως αξιοσέβαστη αντιπρόεδρος της κυβέρνησης του Καναδά Κρίστια Φρίλαντ και η υπουργός Εξωτερικών Mέλανι Τζόλι. Ωστόσο, λένε αξιωματούχοι, καθώς η συμμαχία επικεντρώνεται στην ενίσχυση της άμυνάς της, οι χαμηλές αμυντικές δαπάνες της Οττάβα και το γεγονός ότι δεν είναι Ευρωπαίος σημαίνουν ότι ένας Καναδός δύσκολα θα αναλάβει το πόστο.

Μέσα σε όλες τις εικασίες, κάποιοι εντός της συμμαχίας απορρίπτουν το παιχνίδι των ονομάτων και τις φήμες για το μέλλον της Συμμαχίας. «Αυτό είναι περισσότερο ένα καλάθι ονομάτων που υπάρχει στο μυαλό οποιουδήποτε», είπε ένας ανώτερος ευρωπαίος διπλωμάτης, προσθέτοντας: «Η δική μου εκτίμηση; Στόλτενμπεργκ».

Πηγή: Politico