Πόλεμος στην Ουκρανία: Ποιος κερδίζει και τι θα συμβεί στη συνέχεια;

Καθώς πλησιάζει η επέτειος ενός χρόνου από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία (24/1), η εικόνα μοιάζει πολύ διαφορετική από τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, όταν εκατοντάδες ρωσικά άρματα μάχης ξεχύθηκαν από τα σύνορα και οι αερομεταφερόμενες δυνάμεις προσπάθησαν να καταλάβουν το αεροδρόμιο Hostomel, έξω από το Κίεβο. O Guardian εξετάζει την κατάσταση της σύγκρουσης και τι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια.

Η Ρωσία διεξάγει ήδη νέα επίθεση;

Υπήρξαν αντιφατικές εκτιμήσεις για την ικανότητα της Ρωσίας να διεξάγει μια σημαντική νέα επίθεση. Αν και ανώτεροι Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει επανειλημμένα από πριν από τα Χριστούγεννα ότι η Ρωσία σχεδίαζε μια νέα μεγάλη επιχείρηση φέτος, τα στοιχεία για την προετοιμασία μίας επίθεσης παρόμοιας με αυτή του Φεβρουαρίου του 2022, παραμένουν ελάχιστα.

Πρόσφατοι ισχυρισμοί, που προέρχονται από αξιωματούχους του ΝΑΤΟ, ότι η Ρωσία συγκεντρώνει αεροσκάφη, απορρίφθηκαν επίσης σε μεγάλο βαθμό από το Υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου. Και ενώ η Ρωσία αύξησε σημαντικά τον αριθμό του πεζικού κάποιες εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι περισσότεροι από 300.000 στρατιώτες βρίσκονται στην Ουκρανία, δεν υπάρχουν στοιχεία για εκατοντάδες τανκς να συγκεντρώνονται σε μια περιοχή που παρακολουθείται έντονα από κατασκοπευτικούς δορυφόρους.

Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, έχει επισημάνει τις αυξημένες ρωσικές προσπάθειες στα ανατολικά ως απόδειξη ότι έχει ξεκινήσει μια «νέα επίθεση», αλλά άλλοι τη βλέπουν ως συνέχεια των προσπαθειών που συνεχίζονται εδώ και μήνες. Οι ρωσικοί βομβαρδισμοί είναι λιγότερο έντονοι από ό,τι ήταν το καλοκαίρι γύρω από το Σιεβιεροντόνετσκ, όταν η Μόσχα ξόδευε 60.000 οβίδες την ημέρα. Παρά την περσινή κινητοποίηση, αναλυτές όπως ο Phillips O'Brien του Πανεπιστημίου St Andrews πιστεύουν ότι οι ρωσικές δυνατότητες υποβαθμίζονται από τον πόλεμο και ότι όσοι αναμένουν επανάληψη της αρχικής εισβολής πέρυσι κάνουν λάθος.

«Αυτό που συνέβη από τις 24 Φεβρουαρίου είναι ότι η Ουκρανία έχει γίνει ισχυρότερη και έχει αποκτήσει καλύτερα συστήματα και πρόκειται να αποκτήσει περισσότερα», λέει ο O'Brien. «Οι Ρώσοι έχουν γίνει πιο αδύναμοι. Έχουν περισσότερους στρατιώτες, αλλά ο εξοπλισμός τους είναι χειρότερος, οι στρατιώτες τους είναι λιγότερο καλά εκπαιδευμένοι από ό,τι ήταν και οι προμήθειες πυρομαχικών τους μειώνονται».

Ο ίδιος και άλλοι αναλυτές λένε ότι υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι η Ρωσία είναι πιο ικανή να διεξάγει σύνθετες επιχειρήσεις συνδυασμένων όπλων, να ενσωματώνει αεροπορική δύναμη, τεθωρακισμένα και άλλα στοιχεία, από ό,τι πριν από ένα χρόνο.

Τι συμβαίνει στα ανατολικά;

Μια άποψη για τις μάχες στα ανατολικά, τον πιο καυτό τομέα της σύγκρουσης, είναι ότι οι αυξημένες ρωσικές προσπάθειες γύρω από την πόλη Μπαχμούτ ισοδυναμούν με επιχειρήσεις προετοιμασίας για μια μελλοντική επίθεση, ίσως την άνοιξη. Μία άλλη είναι ότι η Ρωσία φοβάται μια νέα μεγάλη ουκρανική επίθεση και έχει αυξήσει τον ρυθμό των επιθέσεων, με εξαιρετικά υψηλό κόστος, για να δεσμεύσει τις ουκρανικές δυνάμεις. Μια τρίτη άποψη είναι ότι η Ρωσία θα ήθελε να καταλάβει τη Μπαχμούτ πριν από την επέτειο της 24ης Φεβρουαρίου για λόγους προπαγάνδας και όχι για λόγους ουσιαστικούς.

Μάλλον υπάρχει λίγη αλήθεια σε όλες αυτές τις απόψεις. Ορισμένοι προειδοποιούν οτι οι ρωσικές προσπάθειες δεν επικεντρώνονται μόνο στη Μπαχμούτ αλλά σε σημεία κατά μήκος του ανατολικού μετώπου, από τα σύνορα με την περιοχή του Χαρκόβου, μέχρι τον κατεχόμενο νότο, ίσως για να διερευνήσουν αδυναμίες.

Ο Μάικλ Κόφμαν, επικεφαλής των μελετών για τη Ρωσία στο Κέντρο Ναυτικών Αναλύσεων, στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ, υπογράμμισε πρόσφατα αυτό το σημείο γράφοντας στο Twitter: «Η ρωσική επίθεση αποτελείται από περίπου 5-6 άξονες επίθεσης που επικεντρώνονται στο Ντονμπάς. Αντί για μια σημαντική ώθηση κατά μήκος ενός τμήματος του μετώπου, πρόκειται αντίθετα για μια σειρά από μάχες από το βορρά έως το νότο από το Λουγκνσκ, μέχρι το Μπαχμούτ και το νότιο Ντόνετσκ.

«Σε αυτό το στάδιο δεν φαίνεται ότι η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει εφέδρους και είναι πιθανό να χρησιμοποιεί αυτές τις μονάδες για να αντικαταστήσει τα θύματα ή ίσως να περιμένει μια σημαντική ανακάλυψη για εκμετάλλευση. Τούτου λεχθέντος, δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία για πρόσθετες ρωσικές δυνάμεις που είναι στην αναμονή». Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι οι τρέχουσες ρωσικές προσπάθειες δείχνουν την κακή ηγεσία, την επιμελητεία και τις τακτικές που ήταν το χαρακτηριστικό των επιχειρήσεων της τον περασμένο χρόνο, με υψηλές απώλειες για πολύ μέτρια εδαφικά κέρδη.

Αναμένεται ουκρανική επίθεση;

Από τις επιθέσεις το περασμένο καλοκαίρι στις επαρχίες Χάρκοβο και Χερσώνα, ο ρυθμός των ουκρανικών επιχειρήσεων είναι υποτονικός, αν και η Ουκρανία συνεχίζει να προσπαθεί να σημειώσει πρόοδο στην ανατολική όχθη του ποταμού Δνείπερου απέναντι από την πόλη Χερσώνα.

Η Μόσχα περίμενε επίσης από καιρό περαιτέρω προσπάθειες της Ουκρανίας, ειδικά μια ώθηση προς τα νότια στην περιοχή της Ζαπορίζια. Η πολιτική ηγεσία της Ουκρανίας δεν έχει κρύψει τις φιλοδοξίες της να ανακαταλάβει το ουκρανικό έδαφος, συμπεριλαμβανομένης της κατεχόμενης Κριμαίας, και μεγάλο μέρος της πρόσφατης διπλωματίας της για την εξασφάλιση δυτικών όπλων στόχευε σε αυτό

«Είναι ξεκάθαρο ότι η Ουκρανία συγκεντρώνει υλικό όπως τεθωρακισμένα οχήματα, και προχωρά σε εκπαίδευση του στρατιωτικού δυναμικού της με το βλέμμα στραμμένο στις δικές τις επιχειρήσεις αναζητώντας παράλληλα σημεία να εξαπολύσει επιθέσεις» εκτιμά στην ανάλυσή της η βρετανική εφημερίδα. Αναλυτές, ωστόσο, σημειώνουν ότι «δεν είναι ρεαλιστικό να υπάρξει ταυτόχρονα υπεράσπιση του Μπαχμούτ και νέα επίθεση την άνοιξη για την ανακατάλυψη αυτών που οι ΗΠΑ θεωρούν πιο κρίσιμες περιοχές».

Ποιος κερδίζει;

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να απαντήσει κανείς σε αυτό. Ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία βρίσκονται κοντά στην επίτευξη των δηλωμένων πολεμικών στόχων της, που στην περίπτωση της Ουκρανίας περιλαμβάνει την απελευθέρωση όλων των κατεχόμενων εδαφών. Ωστόσο, κατά τους τελευταίους 12 μήνες η Μόσχα χρειάστηκε επανειλημμένα να υποχωρήσει από τις μαξιμαλιστικές της φιλοδοξίες – κυρίως καθαιρώντας την ουκρανική κυβέρνηση και επιβάλλοντας ένα καθεστώς ανδρείκελου – για να επικεντρωθεί στην κατάληψη όλου του Ντονμπάς, στα ανατολικά.

Η Ρωσία έχει μεγάλες απώλειες. Πρόσφατη εκτίμηση από το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Αναλύσεων (IISS) ανεβάζει σε 40%-50% τον αριθμό των απωλειών της Ρωσίας σε επίπεδο τεθωρακισμένων σε σχέση με τις αρχικές δυνάμεις. Σε επίπεδο ανθρώπινων απωλειών υπάρχει η εκτίμηση ότι χάνονται 2.000 Ρώσοι στρατιώτες για κάθε 100 μέτρα που κερδίζονται στην ανατολική Ουκρανία.

Ο ανώτατος στρατηγός της Αμερικής, Mαρκ Μάιλι δήλωσε πρόσφατα ότι η Ρωσία είχε ήδη χάσει τακτικά και στρατηγικά, μολονότι καμία από τις δύο χώρες δεν είναι κοντά στο να πετύχει τον στρατηγικό της στόχο.

Είναι πιο ασφαλές να πει κανείς ότι η σημερινή τροχιά των συγκρούσεων πηγαίνει καλύτερα για την Ουκρανία σε σχέση με τη Ρωσία καθώς και ότι η συνεχιζόμενη εισροή όπλων από τη Δύση θα διατηρήσει αυτή την προοπτική. Αλλά η Ουκρανία βασίζεται αρκετά στη Δυσή για τα όπλα, συμπεριλαμβανομένων των πυρομαχικών που έχουν αποδειχθεί «αχίλλειος πτέρνα» για το Κίεβο στην ανατολική Ουκρανία όπου οι μάχες δίνονται από το πεζικό. Παραμένει επίσης άγνωστο το πόσα οπλικά συστήματα, όπως τα τεθωρακισμένα, θα παραδοθούν στην Ουκρανία ή πόσο γρήγορα θα γίνει αυτό ώστε να έρθει πιο κοντά στο τέλος του ο πόλεμος. «Οπότε για την ώρα ο πόλεμος συνεχίζεται» καταλήγει ο Guardian στην ανάλυσή του