Τουρκία: Ερντογάν εναντίον Κιλιτσντάρογλου στις κάλπες του Μαΐου - Η χώρα σε σταυροδρόμι

Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη δοκιμασία της 20ετούς διακυβέρνησής του στις εκλογές του Μαΐου, που θα αποφασίσουν όχι μόνο ποιος ηγείται της Τουρκίας, αλλά και πώς θα κυβερνήσει τη χώρα, πού οδεύει η οικονομία της και ποιο ρόλο μπορεί να διαδραματίσει για την άμβλυνση των συγκρούσεων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή.

Ο Ερντογάν έχει επισημάνει ότι οι προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν στις 14 Μαΐου, τρεις μήνες μετά τους ισχυρούς σεισμούς που έπληξαν τη νοτιοανατολική Τουρκία, σκοτώνοντας δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και αφήνοντας εκατομμύρια άστεγους. Η αντιπολίτευση επέλεξε ως προεδρικό υποψήφιο τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), και σχημάτισε συμμαχία με στόχο να προσελκύσει ψηφοφόρους από την αριστερά και τη δεξιά, καθώς και τους ψηφοφόρους με ισλαμιστικές ρίζες.

Η αντιπολίτευση υπόσχεται να αντιστρέψει πολλές από τις πολιτικές του Ερντογάν, ο οποίος έχει υπερασπιστεί τη θρησκευτική ευλάβεια, τη διπλωματία που υποστηρίζεται από τον στρατό και τα χαμηλά επιτόκια. Ο πιο ισχυρός ηγέτης από τότε που ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ ίδρυσε τη σύγχρονη τουρκική δημοκρατία πριν από έναν αιώνα, ο Ερντογάν και το ισλαμιστικό κόμμα του απομάκρυναν την Τουρκία από το κοσμικό σχέδιο του Ατατούρκ.

Ο Ερντογάν έχει επίσης συγκεντρώσει την εξουσία γύρω από μια εκτελεστική προεδρία, με έδρα ένα παλάτι 1.000 δωματίων στην άκρη της Άγκυρας, το οποίο καθορίζει την πολιτική για τις οικονομικές, την ασφάλεια, τις εσωτερικές και διεθνείς υποθέσεις της Τουρκίας. Οι επικριτές του λένε ότι η κυβέρνησή του έχει φιμώσει τους διαφωνούντες, έχει διαβρώσει τα δικαιώματα και έχει θέσει το δικαστικό σύστημα υπό την κυριαρχία του, μια κατηγορία που αρνούνται οι αξιωματούχοι του.

Απαντούν οτι προστατεύει τους πολίτες απέναντι σε μοναδικές απειλές για την ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της απόπειρας πραξικοπήματος το 2016. Οι οικονομολόγοι λένε ότι οι εκκλήσεις του Ερντογάν για χαμηλά επιτόκια εκτόξευσαν τον πληθωρισμό σε υψηλό 24 ετών στο 85% πέρυσι και η λίρα κατρακύλησε στο ένα δέκατο της αξίας της έναντι του δολαρίου την τελευταία δεκαετία.

Η Τουρκία στον κόσμο

Υπό τον Ερντογάν, η Τουρκία έχει αναπτύξει στρατιωτική ισχύ στη Μέση Ανατολή και πέρα από αυτήν, εξαπολύοντας τέσσερις εισβολές στη Συρία, πραγματοποιώντας μια επίθεση εναντίον Κούρδων μαχητών εντός του Ιράκ και στέλνοντας στρατιωτική υποστήριξη στη Λιβύη και το Αζερμπαϊτζάν.

Η Τουρκία πρωταγωνίστησε επίσης σε μια σειρά από διπλωματικές συγκρούσεις με περιφερειακές δυνάμεις τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ, καθώς και μια αντιπαράθεση με την Ελλάδα και την Κύπρο για τα θαλάσσια σύνορα της ανατολικής Μεσογείου, μέχρι που άλλαξε ρότα πριν από δύο χρόνια και επιδίωξε προσέγγιση με κάποιους από τους αντιπάλους της.

Η αγορά ρωσικής αεράμυνας από τον Ερντογάν προκάλεσε κυρώσεις από τη βιομηχανία όπλων των ΗΠΑ κατά της Άγκυρας, ενώ η εγγύτητα του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν οδήγησε τους επικριτές να αμφισβητήσουν τη δέσμευση της Τουρκίας στη δυτική αμυντική συμμαχία του ΝΑΤΟ. Οι αντιρρήσεις της Άγκυρας στις αιτήσεις ένταξης στο ΝΑΤΟ από τη Σουηδία και τη Φινλανδία αύξησαν επίσης την ένταση.

Ωστόσο, η Τουρκία μεσολάβησε επίσης σε μια συμφωνία για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών, υπογραμμίζοντας τον πιθανό ρόλο που διαδραματίζει ο Ερντογάν στις προσπάθειες τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία. Δεν είναι ξεκάθαρο ότι ένας διάδοχος θα απολάμβανε το ίδιο προφίλ που έχει δημιουργήσει στην παγκόσμια σκηνή, σημείο που είναι πιθανό να τονιστεί στην προεκλογική εκστρατεία.

Τι υπόσχεται η αντιπολίτευση;

Τα δύο κύρια κόμματα της αντιπολίτευσης, το κοσμικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και το κεντροδεξιό εθνικιστικό Κόμμα IYI, έχουν συμμαχήσει με τέσσερα μικρότερα κόμματα κάτω από μια πλατφόρμα που θα ανέτρεπε πολλές από τις πολιτικές που φέρουν την υπογραφή του Ερντογάν.

Έχουν δεσμευτεί να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας και να αντιστρέψουν τις ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές του Ερντογάν. Θα διαλύσουν επίσης την εκτελεστική προεδρία του υπέρ του προηγούμενου κοινοβουλευτικού συστήματος και θα έστελναν πίσω στη χώρα τους, τους Σύρους πρόσφυγες.

Ο Ερντογάν υποστήριξε τις αποτυχημένες προσπάθειες για την ανατροπή του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, ενώ φιλοξενούσε τουλάχιστον 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που γίνονται όλο και πιο ανεπιθύμητοι εν μέσω οικονομικών δυσκολιών στην Τουρκία. Η αντιπολίτευση έχει επαναλάβει τα σχέδια του Ερντογάν να επιστρέψει ορισμένους πρόσφυγες στη Συρία, αλλά δεν έχει καθορίσει πώς θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί με ασφάλεια.

Τι θα γίνει στη συνέχεια;

Ο Ερντογάν πρόκειται να ανακοινώσει επίσημα την εκλογική απόφαση στις 10 Μαρτίου που θα ξεκινήσει την εκστρατεία για αυτό που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι θα είναι μια σκληρή κούρσα. Ενώ η πρώτη από τις δύο δεκαετίες στην εξουσία του Ερντογάν χαρακτηρίστηκε από ραγδαία οικονομική ανάπτυξη, τα τελευταία 10 χρόνια παρατηρήθηκε μείωση της ευημερίας που έπληξε τη δημοτικότητά του στους ψηφοφόρους.

Οι αρχικές δημοσκοπήσεις μετά τους σεισμούς έδειχναν ότι ο Ερντογάν κατάφερε να διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό την υποστήριξή του παρά την καταστροφή. Αλλά η εμφάνιση μιας ενωμένης αντιπολίτευσης, ακόμη και μετά από τη μεγάλη καθυστέρηση στην επιλογή του υποψηφίου της και τις ρωγμές στη συμμαχία, θα μπορούσε να αποδειχθεί μεγαλύτερη πρόκληση για αυτόν, λένε οι αναλυτές.

Το πώς η αντιπολίτευση θα συγκεντρώσει υποστήριξη μεταξύ των Κούρδων ψηφοφόρων, που αντιπροσωπεύουν το 15% του εκλογικού σώματος, παραμένει κομβικό. Ο συμπρόεδρος του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) είπε ότι ενδέχεται να στηρίξουν τον Κιλιτσντάρογλου μετά από μια «καθαρή και ανοιχτή» συζήτηση.