Η Γαλλία «στις φλόγες»: Η μάχη για το συνταξιοδοτικό, η «πυρηνική» επιλογή Μακρόν και η λαϊκή οργή

Η προσπάθεια του Εμανουέλ Μακρόν να αυξήσει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στη Γαλλία έχει προκαλέσει πανεθνικές διαδηλώσεις και έχει οδηγήσει σε περισσότερες από 300 συλλήψεις. Δρόμοι έχουν αποκλειστεί στο Παρίσι, τη Ρεν και άλλες μεγάλες πόλεις, ενώ τα σκουπίδια συσσωρεύονται στους δρόμους καθώς οι εργαζόμενοι σε αρκετούς κλάδους απέχουν απο τα καθήκοντά τους, αντιδρώντας στις μεταρρυθμίσεις του συνταξιοδοτικού συστήματος.

Αντιμέτωπη με τη λαϊκή οργή και χωρίς πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, η κυβέρνηση επικαλέστηκε την «πυρηνική επιλογή» όπως λέγεται, το άρθρο 49.3, που της επιτρέπει να προωθήσει τις αλλαγές χωρίς ψηφοφορία. Το βρετανικό Sky News εξηγεί γιατί οι μεταρρυθμίσεις έχουν πυροδοτήσει διαδηλώσεις και εξετάζει πώς η κατάσταση στη Γαλλία συγκρίνεται με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Ποια είναι η ηλικία συνταξιοδότησης στη Γαλλία - και πώς αλλάζει;

Επί του παρόντος, η ηλικία συνταξιοδότησης της Γαλλίας είναι τα 62 χρόνια, πολύ χαμηλότερη από πολλούς από τους ευρωπαίους γείτονές της. Στο Ηνωμένο Βασίλειο το όριο είναι τα 66 χρόνια στη Γερμανία και την Ιταλία τα 67 και στην Ισπανία τα 65.

Οι Γάλλοι εργαζόμενοι μπορούν να λαμβάνουν κρατική σύνταξη από την ηλικία των 62 ετών, αλλά θα είναι μικρότερη εάν το άτομο αυτό δεν έχει καταβάλει τον απαιτούμενο αριθμό εισφορών. Σε ηλικία 67 ετών οι πολίτες δικαιούνται πλήρη κρατική σύνταξη ανεξάρτητα από τις εισφορές τους.

Ο Μακρόν θέλει να αυξήσει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στα 64 έτη. Αυτό θα γίνεται σταδιακά κατά τρεις μήνες το χρόνο από τον Σεπτέμβριο του 2023 έως τον Σεπτέμβριο του 2030. Ο αριθμός των ετών που κάποιος θα πρέπει να καταβάλει εισφορές για να λάβει την πλήρη κρατική σύνταξη θα αυξηθεί από 42 σε 43 το 2027.

Τι είναι το άρθρο 49.3 και γιατί το χρησιμοποίησε ο Μακρόν;

Το άρθρο 49.3 είναι μέρος του γαλλικού συντάγματος που επιτρέπει σε μια κυβέρνηση να εγκρίνει νόμο χωρίς ψηφοφορία από βουλευτές στην Εθνοσυνέλευση. Εισήχθη από τον Σαρλ ντε Γκωλ το 1958 για να επιφέρει μεγαλύτερη πολιτική σταθερότητα και να διευρύνει τις κυβερνητικές εξουσίες.

Έχει χρησιμοποιηθεί περισσότερες από 80 φορές. κυρίως από τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό Μισέλ Ροκάρ 28 φορές μεταξύ 1988 και 1991, υπό τον τότε πρόεδρο Φρανσουά Μιτεράν. Ο πρώην πρωθυπουργός του Μακρόν, Εντουάρ Φιλίπ, προσπάθησε να το χρησιμοποιήσει για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος τον Μάρτιο του 2020, αλλά απέτυχε όταν ξέσπασε η πανδημία.

Η σημερινή πρωθυπουργός του Γάλλου προέδρου, Ελιζαμπέτ Μπορν, ανακοίνωσε τις προτεινόμενες αλλαγές στις συντάξεις στις 10 Ιανουαρίου. Λίγα λεπτά πριν από την ψήφισή τους στην Εθνοσυνέλευση αυτό το μήνα, ανακοίνωσε ότι θα αναγκαστούν να περάσουν με το Άρθρο 49.3, προκαλώντας οργή.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ίδια και το κόμμα του Μακρόν έχασαν την απόλυτη πλειοψηφία τους στις περσινές εκλογές και δεν είχαν καμία εγγύηση ότι θα περάσει το νομοσχέδιο, παρά το γεγονός ότι πέρασε από τη Γερουσία. Η προσπάθειά του το 2020 να αλλάξει το συνταξιοδοτικό σύστημα είχε ήδη αποτύχει και είχε ως αποτέλεσμα τις μεγαλύτερες απεργίες στη γαλλική ιστορία.

Ποιο είναι το επιχείρημα του Μακρόν;

Το γενναιόδωρο κράτος πρόνοιας της Γαλλίας επιβαρύνει εδώ και καιρό την οικονομία και το εργατικό δυναμικό. Το τρίτο τρίμηνο του 2022, το εθνικό χρέος διαμορφώθηκε στο 113,4% του ΑΕΠ - περισσότερο από ό,τι στο Ηνωμένο Βασίλειο (100,2%), τη Γερμανία (66,6%), στο ίδιο μήκος κύματος με οικονομίες που αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως η Ισπανία (115,6%) και η Πορτογαλία (120,1%).

Σημαίνει επίσης ότι το εργατικό δυναμικό συρρικνώνεται. Υπάρχουν μόνο 1,7 εργαζόμενοι για κάθε συνταξιούχο στη Γαλλία, από 2,1 το 2000. «Αυτή είναι η εμβληματική πολιτική του Μακρόν», λέει στο Sky News ο Ντέιβιντ Μπελ, ομότιμος καθηγητής γαλλικής κυβέρνησης και πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Λιντς.

«Θέλει να το προωθήσει πριν παραιτηθεί στο τέλος αυτής της θητείας. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι μια άμεση κρίση, είναι ένα μελλοντικό βάρος που βασίζεται σε οικονομικές προβλέψεις. Είναι το αντίθετο με τον τρόπο που λειτουργεί η πολιτική, που σημαίνει να εστιάζεις στα άμεσα ζητήματα που προκαλούν πονοκέφαλο.

Το επιχείρημά του είναι ότι αν δεν γίνουν αυτές οι μεταρρυθμίσεις και δεν επιμηκυνθεί ο εργασιακός βίος της Γαλλίας, η χώρα δεν θα μπορεί να το αντέξει οικονομικά».

Ζήτημα που προκαλεί εντάσεις

Στη Γαλλία η ηλικία συνταξιοδότησης είναι χαμηλότερη από το μέσο όρο ηλικίας στην ΕΕ, μετά την προεδρία Μιτεράν τη δεκαετία του 1980, ο οποίος μείωσε το όριο στα 60. Έκτοτε, μαζί με τα ευνοϊκά επιδόματα ανεργίας και το 35ωρο, έχει γίνει ένα «δικαίωμα» το οποίο υπερασπίζονται σθεναρά οι πολίτες.

Ο καθηγητής Μπελ λέει: «Οι προσδοκίες από το γαλλικό κράτος είναι διαφορετικές από εκείνες του Ηνωμένου Βασιλείου. Αναμένεται ότι το κράτος έχει ορισμένες λειτουργίες και καθήκοντα και όταν τραβάει το χαλί από κάτω, οι πολίτες αναρωτιουνται γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο»

Υπάρχει επίσης ένας βαθμός αμφιβολίας για την αξιοπιστία των οικονομικών προβλέψεων, προσθέτει. Για χρόνια, οι πολιτικοί προσπάθησαν και απέτυχαν να ολοκληρώσουν τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος με την ελπίδα να βελτιώσουν τα δημόσια οικονομικά. Το 1995, ο Ζακ Σιράκ αντιμετώπισε μαζικές απεργίες και τελικά απέτυχε. Ενώ ο διάδοχός του Νικολά Σαρκοζί ο οποίος κατάφερε να αυξήσει την ηλικία συνταξιοδότησης από τα 60 στα 62 το 2010, αντιμετώπισε επίσης μια τεράστια αντίδραση.

Η Γαλλίδα αναλύτρια Aνιές Πουαριέ λέει: «Οι Γάλλοι είναι πολύ τυχεροί και μάλλον δεν συνειδητοποιούν πόσο τυχεροί είναι. Αυτό απλώς θα έφερνε τη Γαλλία πιο κοντά στους ευρωπαίους γείτονές της. Αλλά η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι ένα πολύ έντονο και παθιασμένο θέμα στη Γαλλία, πιθανώς επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι εδώ -εκτός από τους πολύ, πολύ πλούσιους- βασίζονται στις κρατικές συντάξεις. Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως τα ατομικά ιδιωτικά προγράμματα που λαμβάνει κανείς στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στις ΗΠΑ»

Τι μέλλει γενέσθαι;

Το άρθρο 49.3 προκάλεσε δύο προτάσεις δυσπιστίας ενάντια στην κυβέρνηση του Μακρόν, μία από το κόμμα «Rassemblement National» της Μαρίν Λεπέν, υπογεγραμμένο από 88 διακομματικούς βουλευτές και μία δεύτερη από ομάδα ανεξάρτητων πολιτικών που υποστηρίζεται από 91 βουλευτές.

Τόσο ο καθηγητής Μπελ όσο και η Πουαριέ λένε ότι η αναγκαιότητα για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος δεν έχει «περάσει» αποτελεσματικά στο κοινό ή στους βουλευτές από τον Μακρόν και την ομάδα του.

«Η ενασχόληση με το συνταξιοδοτικό σύστημα απαιτεί έναν βαθμό πειθούς που η κυβέρνηση δεν έχει επιδείξει ακόμη», λέει ο καθηγητής Μπελ. «Και το αν ο Μακρόν θα επιβιώσει της ψήφου δυσπιστίας εξαρτάται από το επίπεδο τακτ της ομάδας του, το οποίο και πάλι δεν έχουν δείξει μέχρι στιγμής».

«Ο πραγματικός λόγος για όλα αυτά είναι ότι δημιουργούνται μεγάλα ελλείμματα. Αλλά αντί να έχει μια ρεαλιστική άποψη και να μιλήσει στους Γάλλους για δημογραφικές αποτυχίες, η κυβέρνηση είπε απλά ότι είναι «πιο δίκαιο», κάτι που μάλλον δεν ισχύει».