Politico: «Αν η βαρετή Ελβετία δεν μπορεί να σώσει τις τράπεζές της, ποιος μπορεί;»

Στην Ελβετία, αυτή την όμορφη χώρα της οικονομικής σταθερότητας και της αξιοπιστίας, όλα είναι λίγο βαρετά. Οχι πια. Καθώς η Credit Suisse, ο 19ος μεγαλύτερος δανειστής της Ευρώπης, καταρρέει, καθιστώντας το πιο δραματικό τραπεζικό θύμα από την οικονομική κρίση του 2008, η ανησυχία τώρα είναι ότι αποδεικνύεται ότι θα γίνει το επόμενο ντόμινο σε μια αλυσίδα που απλώνεται σε όλο τον κόσμο.

Άλλωστε, έχουμε ξαναπάει σε αυτό το σημείο και δεν ήταν όμορφα. Και αν η βαρετή, ασφαλής Ελβετία δεν μπορεί να σώσει τις τράπεζές της, τότε, λοιπόν, ποιος στο καλό μπορεί; Για να καταλάβετε τι συνέβη, σκεφτείτε έναν γάμο υπό την απειλή όπλου.

Την Κυριακή, ο πληγωμένος δανειστής με έδρα τη Ζυρίχη αναγκάστηκε από τις ελβετικές αρχές να καταλήξει στο κρεβάτι με την μακροχρόνια εγχώρια αντίπαλό του UBS. Ήταν ιστορικό. Μια συμφωνία 3 δισεκατομμυρίων ελβετικών φράγκων που - για λίγες ώρες τουλάχιστον - επέτρεψε σε όλους να αναπνεύσουν ανακούφιση.

Στόχος ήταν η προστασία των επενδυτών και των καταθετών και η αναχαίτιση μιας πλήρους τραπεζικής κρίσης. Προσωρινά τουλάχιστον, αυτό επιτεύχθηκε. Αλλά ως συνήθως, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Καθώς οι αγορές μάζεψαν το πτώμα της Credit Suisse, ο κώδωνας του κινδύνου άρχισε να χτυπάει.

«Μην τα κάνεις αυτά τα πράγματα»

Ο τρόπος με τον οποίο οι Ελβετοί χειρίστηκαν τη διάσωση μπορεί να έκανε τα πράγματα χειρότερα. Από την κρίση πριν από μιάμιση δεκαετία, οι ρυθμιστικές αρχές προσπάθησαν να αποτρέψουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που βρίσκονται σε κίνδυνο να μολύνουν το ένα το άλλο με τα προβλήματά τους επιβάλλοντας ζημίες στους κατόχους ομολόγων (και όχι στους καταθέτες και τελικά στον φορολογούμενο).

Αλλά ακόμη και εκείνοι που κατείχαν τον πιο επικίνδυνο τύπο ομολόγων ήταν σίγουροι ότι δεν θα επηρεάζονταν μέχρι να πληρώσουν πρώτοι οι μέτοχοι. Στην περίπτωση της Credit Suisse, οι ελβετικές ρυθμιστικές αρχές ανέτρεψαν αυτόν τον κανονικό τρόπο να γίνονται τα πράγματα, εξαλείφοντας πρώτα τους κατόχους ομολόγων - και αυτό έχει προκαλέσει οικονομικό πανικό σε ολόκληρο το σύστημα.

«Λίγοι που είχαν γραμμές στις ρυθμιστικές αρχές προσπάθησαν να τους σταματήσουν να κάνουν αυτό το πράγμα, ακριβώς για αυτόν τον λόγο», δήλωσε στο POLITICO ένας ειδικός σε θέματα τραπεζικής ρευστότητας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω της ευαισθησίας της κατάστασης.

Είναι το κλασικό παράδειγμα του πώς η μετάδοση μπορεί να εξαπλωθεί σε όλο το σύστημα. Εάν ξαφνικά οι επενδυτές πιστεύουν ότι τα ομόλογά τους είναι πιο επικίνδυνα από πριν, μπορεί να οδηγήσει σε ξεπούλημα, πιέζοντας τις τιμές προς τα κάτω και υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη σε ολόκληρο το σύστημα.

Εάν η απροσδόκητη εξάλειψη αυτών των κατόχων ομολόγων οδηγήσει σε ευρεία ανατίμησή τους, οι τράπεζες θα μπορούσαν να δουν το κόστος της χρηματοδότησής τους να αυξάνεται σημαντικά, επιτείνοντας τα προβλήματά τους, προειδοποίησαν τραπεζικοί αναλυτές της JP Morgan.

Σε μια προσπάθεια να ηρεμήσουν τα νεύρα μετά την ελβετική απόφαση, μια τριάδα ευρωπαϊκών εποπτικών οργάνων —το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης, η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών και ο εποπτικός βραχίονας της ΕΚΤ— εξέδωσε κοινή δήλωση για να καθησυχάσει τους επενδυτές ότι σε περίπτωση κατάρρευσης τράπεζας στην Ε.Ε. , οι μέτοχοι θα υπέφεραν πρώτοι.

Και η Τράπεζα της Αγγλίας υπερθεμάτισε. «Οι κάτοχοι τέτοιων μέσων θα πρέπει να αναμένουν ότι θα εκτεθούν σε απώλειες εξυγίανσης ή αφερεγγυότητας με τη σειρά των θέσεων τους σε αυτήν την ιεραρχία», ανέφερε. Με άλλα λόγια: Παρακαλούμε μην αρχίσετε να πανικοβάλλεστε.

Tα μαθήματα απο την κρίση του 2008

Αλλά η κατάρρευση της Credit Suisse εγείρει επίσης σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το εάν το σύστημα ήταν τόσο σταθερό όσο η τραπεζικοί παράγοντες πίστευαν ότι ήταν αρχικά. Σύμφωνα με όλα τα ρυθμιστικά μέτρα, η τράπεζα ήταν καλά κεφαλαιοποιημένη και είχε πολλά περιουσιακά στοιχεία που μπορούσε να εισπράξει σε μετρητά. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι κανόνες που θεσπίστηκαν στον απόηχο της κρίσης του 2008 δεν είναι τόσο αυστηροί όσο πιστεύαμε. Και αν συμβαίνει αυτό, θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε σε πραγματικό πρόβλημα.

Αν υπάρχει παρηγοριά που μπορεί να βρεθεί οπουδήποτε, είναι η μοναδικότητα της περίπτωσης της Credit Suisse. Τα προβλήματά της ξεκίνησαν εδώ και πολύ καιρό και έχουν ελάχιστη ομοιότητα με τα ζητήματα που οδήγησαν στην κατάρρευση την τράπεζα Silicon Valley Bank (SVB) της Καλιφόρνια πριν από δύο εβδομάδες.

Οι ελβετικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι η τράπεζα δεν ήταν εκτεθειμένη σε υψηλότερα επιτόκια όπως ήταν η SVB όταν αποφάσισαν το backstop στην τράπεζα με διευκόλυνση 50 δισεκατομμυρίων ελβετικών φράγκων την περασμένη Πέμπτη. Όταν αυτή η διαβεβαίωση απέτυχε να συγκρατήσει τον πανικό στην τιμή της μετοχής της τράπεζας, οι αγορές στράφηκαν στα ευρύτερα ζητήματα φήμης, κουλτούρας και κερδοφορίας της τράπεζας.

Τα πράγματα ξέφυγαν την περασμένη εβδομάδα όταν η Saudi National Bank, ένας από τους πιο πρόσφατους επενδυτές της Credit Suisse που ανήκει εν μέρει στο σαουδαραβικό κρατικό επενδυτικό ταμείο, τόνισε ότι δεν ήταν διατεθειμένη να διοχετεύσει περισσότερα κεφάλαια στον όμιλο.

Σκάνδαλο κατασκοπείας

Οι δυσκολίες της Credit Suisse πάνε ακόμη πιο πίσω. Υπό την πίεση να καταστήσει την επενδυτική της τράπεζα κερδοφόρα, καθώς η αυξημένη νομοθεσία την πίεζε, προσέλαβε το πρώην ασφαλιστικό στέλεχος Tidjane Thiam ως διευθύνοντα σύμβουλο το 2015 με εντολή να αλλάξει τα πράγματα.

Η άμεση απάντησή του ήταν να ξεκινήσει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης που περικόπτει χιλιάδες θέσεις εργασίας, μειώνει το κόστος και περιορίζει το τμήμα επενδυτικής τραπεζικής. Όμως η προσπάθεια δυσκολεύτηκε όταν το τμήμα επενδυτικής τραπεζικής πάλεψε να συμβαδίσει με τους ανταγωνιστές του και, ακόμη χειρότερα, ενεπλάκη σε μια σειρά ζημιογόνων σκανδάλων, συμπεριλαμβανομένης της ζημίας 5,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων που σχετίζεται με την κατάρρευση του hedge fund Archegos.

Ένα κατασκοπευτικό σκάνδαλο, στο οποίο η τράπεζα παρακολουθούσε τους υπαλλήλους της, ανάγκασε το στέλεχος να αποχωρήσει. Το διοικητικό συμβούλιο της Credit Suisse στράφηκε στον Thomas Gottstein για να γίνει CEO. Υποσχέθηκε να συνεχίσει τις προσπάθειες του προκατόχου του για την αναδιάρθρωση της τράπεζας, αλλά αναγνώρισε ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα για να αντιμετωπιστούν βαθιά ριζωμένα πολιτιστικά προβλήματα. Το 2021, συγκλονίστηκε από τη συμμετοχή της στην αποτυχημένη χρηματοοικονομική εταιρεία Greensill Capital. Η τράπεζα αναγκάστηκε για άλλη μια φορά να προβεί σε μαζική απομείωση και ο Gottstein έπρεπε να παραιτηθεί.

Ένα νέο σχέδιο αποκαλύφθηκε το 2022 υπό το τιμόνι του πιο πρόσφατου διευθύνοντος συμβούλου της τράπεζας, Ulrich Körner, το οποίο περιελάμβανε περαιτέρω περικοπές στο τμήμα επενδυτικής τραπεζικής, καθώς και ανανεωμένη εστίαση στη διαχείριση περιουσίας και σε άλλες βασικές επιχειρήσεις. Η τράπεζα δεσμεύτηκε επίσης να λάβει μέτρα για να αντιμετωπίσει την κουλτούρα της και τις πρακτικές διαχείρισης κινδύνου, σε μια προσπάθεια να αποτρέψει μελλοντικά σκάνδαλα. Όμως, η έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και η επιβολή κυρώσεων έπνιξαν την ικανότητά της να εξυπηρετεί τις ανάγκες διαχείρισης περιουσίας ορισμένων από τους πλουσιότερους πελάτες της.

Τα σχέδια για τη διάσπαση του επενδυτικού τμήματος του ομίλου υπό την ανανεωμένη φίρμα Credit Suisse First Boston που δραστηριοποιείται στη Νέα Υόρκη σταμάτησαν τον Φεβρουάριο, όταν έγινε σαφές ότι η τράπεζα θα δυσκολευόταν να βρει επενδυτή για να χρηματοδοτήσει τη λειτουργία λόγω ανησυχιών σχετικά με την κατάταξη των πιστωτών, σε περίπτωση αποτυχίας σε ολόκληρη την ομάδα. Χωρίς να έχει απομείνει άλλος διάδρομος προσγείωσης, μια κατάρρευση έμοιαζε απλώς θέμα χρόνου.