Πρωτομαγιά: Ποια μεγάλα πολιτικά γεγονότα έχουν σημαδέψει τη σημερινή μέρα
Η πρώτη μέρα του Μαΐου έχει ταυτιστεί με τους αγώνες για τα εργασιακά δικαιώματα. Η ταύτιση δεν είναι άδικη αλλά ούτε και αναίμακτη: η γενική απεργία που κήρυξαν την 1η Μαΐου του 1886 οι εργάτες στο Σικάγο, καρδιά τότε της βιομηχανικής Αμερικής, στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 16 διαδηλωτές και 7 αστυνομικούς. Στις συλλήψεις και τις δίκες που ακολούθησαν, τέσσερις εργάτες καταδικάστηκαν σε θάνατο, ενώ ένας αφαίρεσε τη ζωή του στη φυλακή.
Η εργατική Πρωτομαγιά καθιερώθηκε ως ημέρα γενικής απεργίας τρία χρόνια αργότερα - το 1889. Η «γιορτή» επικαιροποιείται με νέα αιτήματα και νέες διεκδικήσεις, χωρίς να λείπουν εκείνες οι φορές που ο κύκλος του αίματος ανοίγει ξανά.
Με αίμα βάφτηκε η ελληνική Πρωτομαγιά το 1924 όταν από τις συγκρούσεις στη συγκέντρωση που διοργάνωσε μεσούντος του στρατιωτικού νόμου το Εργατικό Κέντρο Αθήνας στην πλατεία του Δημοτικού Θεάτρου (σημερινή πλατεία Κοτζιά) έχασε τη ζωή του ο εργάτης Σωκράτης Παρασκευαΐδης και τραυματίστηκαν 17 άτομα. Εξίσου αιματηρή ήταν η Πρωτομαγιά του 1936 στη Θεσσαλονίκη όπου στη μεγάλη διαδήλωση των καπνεργατών έχασαν τη ζωή τους 12 άτομα.
Ανάμεσα στα θύματα ήταν ο Τάσος Τούσης. Ο θρήνος της μητέρας του πάνω από τη σορό του ενέπνευσε τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου, ο οποίος, αξίζει να σημειωθεί είχε γεννηθεί την Πρωτομαγιά του 1909.
Ο πολιτικός χαρακτήρας της 1ης Μαΐου ωστόσο δεν συνδέεται μόνο με τις εργατικές διεκδικήσεις. Όπως δεν συνδέεται ο αγωνιστικός που επίσης, βάφεται πολλές φορές με αίμα.
Η μαζική εκτέλεση στην Καισαριανή
Ήταν Πρωτομαγιά του 1944 όταν οι ναζί κατακτητές εκτέλεσαν 200 Έλληνες, πολιτικούς κρατούμενους, στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής σε αντίποινα για τον φόνο ενός Γερμανού υποστράτηγου από άνδρες της ΕΛΑΣ στους Μολάους της Λακωνίας.
Η διαταγή της εκτέλεσης δημοσιεύθηκε στον Τύπο στις 30 Απριλίου του 1944. «Την 27ην Απριλίου του 1944 κομμουνιστικαί συμμορίαι παρά τους Μολάους Λακωνίας, κατόπιν μιας εξ ενέδρας επιθέσεως εδολοφόνησαν ανάνδρως έναν Γερμανόν στρατηγό και τρεις συνοδούς του. Πολλοί Γερμανοί στρατιώται ετραυματίστησαν. Ως αντίποινα διατάχθηκε: 1. Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών την 1.5.1944» ανέφερε η διαταγή μεταξύ άλλων.
Ο θάνατος του Αλέκου Παναγούλη
Είναι ξημερώματα της 1ης Μαΐου του 1976 όταν το αυτοκίνητο που οδηγεί ο Αλέκος Παναγούλης, κορυφαία φυσιογνωμία της αντίστασης κατά της Χούντας, ξεφεύγει από την πορεία του και καταλήγει σε κατάστημα. Βαριά τραυματισμένος, ο Αλέκος Παναγούλης θα αφήσει την τελευταία του πνοή λίγες ώρες αργότερα, δυο μήνες πριν συμπληρώσει τα 37 του χρόνια.
Ο θάνατός του συγκλονίζει το πανελλήνιο, ενώ αφήνει χώρο στην υπόθεση πως δεν επρόκειτο για δυστύχημα αλλά για δολοφονία, πίσω από την οποία βρίσκονταν νοσταλγοί της δικτατορίας ή πρόσωπα που σχετίζονταν ποικιλοτρόπως με το καθεστώς. Ο θάνατός του εξάλλου σημειώθηκε λίγες ημέρες αφότου ο Παναγούλης, ως βουλευτής της Ένωσης Κέντρου, είχε δηλώσει πως είχε στην κατοχή του στοιχεία από τα αρχεία της ΕΣΑ που αποκάλυπταν την ταυτότητα συνεργατών της Χούντας.
Το μανιφέστο κατά του φασισμού
Την 1η Μαΐου του 1925 δημοσιεύεται στις εφημερίδες Il Mondo και Il Popolo το «Μανιφέστο των Αντιφασιστών Διανοούμενων» στην Ιταλία. Συντάκτης του ήταν ο σημαντικός φιλόσοφος, κριτικός λογοτεχνίας και πολιτικός Μπενεντέτο Κρότσε.
Η εργατική Πρωτομαγιά δεν είχε επιλεγεί τυχαία. Το λεγόμενο και «αντιμανιφέστο» ήταν η απάντηση στο «Μανιφέστο των Φασιστών Διανοούμενων», που είχε δημοσιευθεί την ημέρα των Χριστουγέννων το 1924.
Η ανακήρυξη της Κούβας ως «σοσιαλιστικού κράτους»
Την 1η Μαΐου του 1961 και με μια ομιλία περίπου 10.000 λέξεων, ο Φιντέλ Κάστρο ανακηρύσσει την Κούβα «σοσιαλιστικό κράτος» και μαζί την αναστολή των εκλογών. «Έχει ο λαός χρόνο για εκλογές τώρα; Όχι! Τι ήταν τα πολιτικά κόμματα; Μόνο έκφραση της σύγκρουσης των τάξεων. Εδώ όμως υπάρχει μόνο μία τάξη (…) Η επανάσταση δεν έχει χρόνο να χάσει σε τέτοιες τρέλες» θα διακηρύξει μεταξύ άλλων.
Ο μακροβιότερος ηγέτης της Κούβας είχε αναλάβει την εξουσία δυο χρόνια νωρίτερα, ενώ θα την παρέδιδε στον αδελφό του προσωρινά το 2006 και οριστικά το 2008.
«Αποστολή εξετελέσθη» στο Ιράκ
1η Μαΐου του 2003 ο αμερικανός τότε πρόεδρος Τζορτζ Μπους εμφανίζεται στο αεροπλανοφόρο «Αβραάμ Λίνκολν» για να διακηρύξει πως «οι μείζονες επιχειρήσεις μάχης στο Ιράκ ολοκληρώθηκαν».
Η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ είχε ξεκινήσει έξι εβδομάδες νωρίτερα. Στην ίδια ομιλία, που έμεινε γνωστή ως «Αποστολή εξετελέσθη», ο Μπους δήλωσε πάντως πως «έχουν να γίνουν ακόμη πολλά στο Ιράκ».
Από την αραβική χώρα, η αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων δεν διατάχθηκε παρά τον Αύγουστο του 2021 από τον αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και τον Ιρακινό πρωθυπουργό Καντίμι.
Η διεύρυνση της ΕΕ
Εννέα χώρες γίνονται μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης την 1η Μαΐου του 2004, μεταξύ των οποίων η Κύπρος. Οι υπόλοιπες είναι η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Σλοβενία και η Ουγγαρία.