Εκλογές στην Τουρκία: Έκλεισαν οι κάλπες του δεύτερου γύρου - Φαβορί ο Ερντογάν
Οι Τούρκοι ψήφισαν την Κυριακή στο δεύτερο γύρο μίας αναμέτρησης που θα μπορούσε να οδηγήσει τον Ταγίπ Ερντογάν να επεκτείνει την κυριαρχία του σε μία τρίτη δεκαετία και να επιμείνει στην ολοένα και πιο αυταρχική πορεία της Τουρκίας, την επιθετική εξωτερική πολιτική και την ανορθόδοξη οικονομική του διακυβέρνηση.
Ο 69χρονος Ερντογάν αψήφησε τις δημοσκοπήσεις και προηγήθηκε με διαφορά σχεδόν πέντε μονάδων έναντι του αντιπάλου του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στον πρώτο γύρο της 14ης Μαΐου. Ωστόσο, «έπεσε» λίγο κάτω από το 50% που χρειαζόταν για να αποφύγει τον δεύτερο γύρο, σε μία αναμέτρηση με βαθιές συνέπειες για την ίδια την Τουρκία και την παγκόσμια γεωπολιτική. Στον πρώτο γύρο, ο Ερντογάν κέρδισε το 49,52% των ψήφων ενώ ο Κιλιτσντάρογλου σχεδόν το 45%.
Η συμμετοχή αναμένεται να είναι καθοριστική στον δεύτερο γύρο, ενώ και οι δύο υποψήφιοι ζήτησαν επανειλημμένα από τους οπαδούς τους να πάνε να ψηφίσουν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Στην Τουρκία, η συμμετοχή στις εκλογές ήταν γενικά υψηλή στο παρελθόν, αγγίζοντας το 88,92% στον πρώτο γύρο.
Οι υποψήφιοι προσπάθησαν να πείσουν περίπου 8 εκατομμύρια ψηφοφόρους που δεν προσήλθαν στις κάλπες στον προηγούμενο γύρο. Ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης για την προεδρία Kεμάλ Κιλιτσντάρογλου έγραψε στο Twitter δύο ώρες πριν κλείσουν οι κάλπες: «Αδέρφια και αδερφές μου που δεν έχετε ψηφίσει ακόμα, πηγαίνετε στην κάλπη, μην τεμπελιάζετε, ψηφίστε! Το μέλλον σας είναι σε απόσταση βαδίσματος».
Η απροσδόκητα ισχυρή εμφάνιση του «σουλτάνου» εν μέσω μιας βαθιάς κρίσης κόστους ζωής και η νίκη στις κοινοβουλευτικές εκλογές ενός συνασπισμού υπό το συντηρητικό ισλαμικόριζοσπαστικού Κόμματός του AKP, του εθνικιστικού MHP και άλλων, έδωσε «πόντους» στον βετεράνο πολιτικό που υποσχέθηκε στους Τούρκους οτι αν τον ψηφίσουν επιλέγουν σταθερότητα.
Η ψηφοφορία ξεκίνησε στις 8 π.μ και ολοκληρήθηκε πριν απο λίγη ώρα, ενώ το αποτέλεσμα αναμένεται να γίνει γνωστό νωρίς το απόγευμα. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα εκλογικά τμήματα ήταν πολύ πιο ήσυχα σε πολλά μέρη της χώρας, από ό,τι πριν από δύο εβδομάδες.
Οι πιο κρίσιμες κάλπες των τελευταίων ετών
Οι εκλογές θα κρίνουν όχι μόνο ποιος θα ηγηθεί της Τουρκίας, μιας χώρας μέλους του ΝΑΤΟ με 85 εκατομμύρια κατοίκους, αλλά και πώς θα κυβερνηθεί, πού θα οδηγηθεί η οικονομία της , καθώς το νόμισμά της έχασε το ένα δέκατο της αξίας του έναντι του δολαρίου μέσα σε μια δεκαετία, και τη μορφή της εξωτερικής της πολιτικής, καθώς η Άγκυρα εξόργισε τη Δύση καλλιεργώντας δεσμούς με τη Ρωσία και τα κράτη του Κόλπου.
Υποστηρικτές του απερχόμενου προέδρου Ερντογάν συγκεντρώθηκαν σε ένα σχολείο κοντά στο σπίτι του στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης, όπου ψήφισε ο ίδιος, πριν δώσει τα χέρια και μιλήσει με το πλήθος. «Με την άδεια του Θεού θα κερδίσει. Η χώρα έχει πολλά προβλήματα, αλλά αν κάποιος μπορεί να τα λύσει, μπορεί αυτός», είπε η Νουράν, που ήρθε να ψηφίσει με την τρίχρονη κόρη της.
Στην Άγκυρα, η 32χρονη Γκιουλτσάν Ντεμιρόζ είπε ότι ήλπιζε πως η ψηφοφορία θα έφερνε αλλαγές και ότι οι φίλοι της διαφορετικά θα πήγαιναν στο εξωτερικό, όπως σκέφτηκε να κάνει και η ίδια, για μια καλύτερη ζωή. «Αυτή η χώρα αξίζει καλύτερα. Χρειαζόμαστε μια συλλογικότητα όχι έναν ισχυρό, ψυχρό, απόμακρο άνθρωπο που να κυβερνά μόνος του«, είπε η Γκιουλτζάν, η οποία εργάζεται στην κλωστοϋφαντουργία και ψήφισε υπέρ του Κιλιτσντάρογλου.
Άνοδος του εθνικισμού
Ο Κιλιτσντάρογλου, 74 ετών, ψήφισε στην Άγκυρα. Είναι υποψήφιος μιας εξακομματικής συμμαχίας της αντιπολίτευσης και ηγείται του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) που δημιουργήθηκε από τον ιδρυτή της Τουρκίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Παρά το υψηλό ποσοστό του, το στρατόπεδό του δυσκολεύθηκε να ανακτήσει τη δυναμική μετά από το προβάδισμα του Ερντογάν στον πρώτο γύρο.
Οι αρχικές κάλπες έδειξαν μεγαλύτερη από το αναμενόμενο υποστήριξη στον εθνικισμό - μια ισχυρή δύναμη στην τουρκική πολιτική που έχει ενισχυθεί μετά από χρόνια εχθροπραξιών με Κούρδους μαχητές, μια απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 και την εισροή εκατομμυρίων προσφύγων από τη Συρία από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στη χώρα το 2011.
Η Τουρκία είναι η μεγαλύτερη χώρα υποδοχής προσφύγων στον κόσμο, με περίπου 5 εκατομμύρια μετανάστες, εκ των οποίων τα 3,3 εκατομμύρια είναι Σύροι, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών.
Ο παράγοντας Ογάν
Ο τρίτος υποψήφιος για την προεδρία και σκληροπυρηνικός εθνικιστής Σινάν Ογάν δήλωσε ότι υποστηρίζει τον Ερντογάν με βάση την αρχή του «ασταμάτητου αγώνα (εναντίον) της τρομοκρατίας», αναφερόμενος σε φιλοκουρδικές ομάδες. Κέρδισε το 5,17% των ψήφων. Ο Ουμίτ Οζντάγκ, ηγέτης του αντιμεταναστευτικού Κόμματος Νίκης (ZP), ανακοίνωσε την υποστήριξη του ZP στον Κιλιτσντάρογλου, αφού ο ηγέτης του CHP είπε ότι θα επαναπατρίσει μετανάστες. Το ZP κέρδισε το 2,2% των ψήφων στις βουλευτικές εκλογές.
Έρευνα της εταιρείας Konda έδειξε ότι η υποστήριξη του Ερντογάν στο 52,7% και του Κιλιτσντάρογλου στο 47,3% μετά τη διανομή των αναποφάσιστων ψηφοφόρων. Η έρευνα διεξήχθη στις 20-21 Μαΐου, προτού ο Ογκάν και ο Οζντάγκ αποκαλύψουν την υποστήριξή τους.
Ένα άλλο κλειδί είναι πώς ψήφισαν τελικά οι Κούρδοι της Τουρκίας, που αποτελούν περίπου το ένα πέμπτο του πληθυσμού. Το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών υποστήριξε τον Κιλιτσντάρογλου στον πρώτο γύρο, αλλά, μετά την απόπειρά του να κερδίσει ψήφους εθνικιστών, δεν τον κατονόμασε ρητά και απλώς προέτρεψε τους ψηφοφόρους να απορρίψουν το «καθεστώς ενός ανθρώπου» του Ερντογάν.
«Περισσότερο Ερντογάν»
Ο πρόεδρος της Τουρκίας κέρδισε ποσοστά από ευσεβείς Τούρκους που κάποτε ένιωθαν παραμελημένοι στην κοσμική Τουρκία και η πολιτική του καριέρα επιβίωσε από το αποτυχημένο πραξικόπημα και τα σκάνδαλα διαφθοράς.
«Η Τουρκία έχει μια μακρόχρονη δημοκρατική παράδοση και μια μακρόχρονη εθνικιστική παράδοση, και αυτή τη στιγμή είναι ξεκάθαρα η εθνικιστική που κερδίζει», δήλωσε ο Nicholas Danforth, ιστορικός , κάτοικος της Τουρκίας.
«Ο Ερντογάν συνδύασε τη θρησκευτική και την εθνική υπερηφάνεια, προσφέροντας στους ψηφοφόρους έναν επιθετικό αντιελιτισμό». «Ο κόσμος γνωρίζει ποιος είναι και ποιο είναι το όραμά του για τη χώρα, και φαίνεται ότι πολλοί από αυτούς το εγκρίνουν».
Η επόμενη ημέρα
Ο Ερντογάν έχει πάρει τον έλεγχο των περισσότερων θεσμών της Τουρκίας και έχει παραμερίσει φιλελεύθερους και επικριτές. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην Παγκόσμια Έκθεσή του για το 2022, ανέφερε ότι η κυβέρνηση του Ερντογάν έχει υποβιβάσει το ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Τουρκίας κατά δεκαετίες.
Τον Φεβρουάριο, δύο ισχυροί σεισμοί σκότωσαν περισσότερους από 50.000 ανθρώπους και κατέστρεψαν τη νότια Τουρκία και αυτό αναμενόταν να δυσκολέψει τον Ερντογάν στις εκλογές. Ωστόσο, το AKP του παρέμεινε κυρίαρχο και σε αυτήν την περιοχή στις 14 Μαΐου.
Αν χάσει ο Ερντογάν πράγμα που πλέον φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο, θα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι οι Τούρκοι έχουν δει την ευημερία, την ισότητα και την ικανότητά τους να καλύπτουν βασικές ανάγκες να μειώνονται, με τον πληθωρισμό να ξεπερνά το 85% τον περασμένο Οκτώβριο.
Ο Κιλιτσντάρογλου, πρώην δημόσιος υπάλληλος, έχει δεσμευτεί να ανακαλέσει πολλές από τις αλλαγές του Ερντογάν στην τουρκική εσωτερική, εξωτερική και οικονομική πολιτική. Θα επέστρεφε επίσης στο κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης, από το εκτελεστικό προεδρικό σύστημα του Ερντογάν, που πέρασε οριακά σε δημοψήφισμα το 2017.