Έρευνα: Ολόκληρη η Ευρώπη αναπνέει τοξικό αέρα - Η ρύπανση σκοτώνει 400.000 ανθρώπους τον χρόνο

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια «σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας», με σχεδόν όλους τους κατοίκους της ηπείρου να ζουν σε περιοχές με επικίνδυνα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, σύμφωνα με έρευνα του Guardian.

Η ανάλυση των δεδομένων που συγκεντρώθηκαν-μεταξύ άλλων από δορυφορικές εικόνες και μετρήσεις από περισσότερους από 1.400 σταθμούς παρακολούθησης εδάφους - αποκαλύπτει μια τρομερή εικόνα του μολυσμένου αέρα, με το 98% των ανθρώπων να ζουν σε περιοχές με εξαιρετικά επιβλαβή ρύπανση λεπτών σωματιδίων που υπερβαίνουν τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Σχεδόν τα δύο τρίτα ζουν σε περιοχές όπου η ποιότητα του αέρα είναι δύο φορές πιο τοξική από το όριο του ΠΟΥ.

Τα Σκόπια έχουν πληγεί περισσότερο από τη μόλυνση στην Ευρώπη. Σχεδόν τα δύο τρίτα των ανθρώπων σε ολόκληρη τη χώρα ζουν σε περιοχές με επίπεδα τέσσερις φορές πάνω από τις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για τα PM2,5, ενώ τέσσερις περιοχές βρέθηκαν να έχουν σχεδόν εξαπλάσια ατμοσφαιρική ρύπανση, μεταξύ των οποίων και η πρωτεύουσα.

Η Ανατολική Ευρώπη είναι σημαντικά χειρότερη από τη δυτική Ευρώπη, εκτός από την Ιταλία, όπου περισσότερο από το ένα τρίτο των ανθρώπων που ζουν στην κοιλάδα του Πάδου και τις γύρω περιοχές στα βόρεια της χώρας αναπνέουν αέρα που είναι τέσσερις φορές πάνω από τον αριθμό του ΠΟΥ για τα πιο επικίνδυνα αιωρούμενα σωματίδια.

Ο Guardian συνεργάστηκε με ειδικούς σε θέματα ρύπανσης για να δημιουργήσει έναν διαδραστικό χάρτη που αποκαλύπτει τις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο στην ήπειρο. Οι μετρήσεις αναφέρονται στα PM2,5 – μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια που παράγονται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων, μερικά από τα οποία μπορούν να περάσουν μέσω των πνευμόνων και στην κυκλοφορία του αίματος, επηρεάζοντας σχεδόν κάθε όργανο του σώματος.

Οι τρέχουσες κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ αναφέρουν ότι οι μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις PM2,5 δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο (μg/m3). Η νέα ανάλυση διαπίστωσε ότι μόνο το 2% του πληθυσμού της Ευρώπης ζει σε περιοχές εντός αυτού του ορίου. Οι ειδικοί λένε ότι η ρύπανση από PM2,5 προκαλεί περίπου 400.000 θανάτους ετησίως σε ολόκληρη την ήπειρο.

«Πρόκειται για μια σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας», δήλωσε ο Roel Vermeulen, καθηγητής περιβαλλοντικής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, ο οποίος ηγήθηκε της ομάδας ερευνητών σε όλη την ήπειρο που συγκέντρωσε τα δεδομένα. «Αυτό που βλέπουμε ξεκάθαρα είναι ότι σχεδόν όλοι στην Ευρώπη αναπνέουν ανθυγιεινό αέρα».

Τα στοιχεία αποκάλυψαν επίσης:

Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι σε επτά χώρες της ανατολικής Ευρώπης –Σερβία, Ρουμανία, Αλβανία, Σκόπια, Πολωνία, Σλοβακία και Ουγγαρία– έχουν επίπεδα σωματιδίων δύο φορές πάνω από τα επίπεδα του ΠΟΥ.

Πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού των Σκοπίων και της Σερβίας ζει σε περιοχές με σωματίδια τετραπλάσια από το όριο του ΠΟΥ.

Στη Γερμανία, τα 3/4 του πληθυσμού ζουν σε περιοχές όπου η μόλυνση ειναι δύο φορές μεγαλύτερη απο τα επιτρεπόμενα επίπεδα. Στην Ισπανία το ποσοστό αυτό είναι 49%, και στη Γαλλία είναι 37%.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα τρία τέταρτα του πληθυσμού ζουν σε περιοχές όπου η έκθεση είναι από μία έως δύο φορές μεγαλύτερη από την καθοδήγηση του ΠΟΥ, με σχεδόν το ένα τέταρτο πάνω από αυτήν.

Σχεδόν 30 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ζουν σε περιοχές με μικρές συγκεντρώσεις σωματιδίων που είναι τουλάχιστον τετραπλάσιες από τις οδηγίες του ΠΟΥ. Στη Σουηδία, αντίθετα, δεν υπάρχει περιοχή όπου τα PM2,5 φθάνουν περισσότερο από το διπλάσιο του αριθμού του ΠΟΥ, και ορισμένες περιοχές στη βόρεια Σκωτία είναι από τις λίγες σε όλη την Ευρώπη που πέφτουν κάτω από αυτό.

Η κυκλοφορία, η βιομηχανία, η οικιακή θέρμανση και η γεωργία είναι οι κύριες πηγές μόλυνσης και ο αντίκτυπος γίνεται συχνά δυσανάλογα αισθητός στις φτωχότερες κοινότητες.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει γίνει βασικό ζήτημα στην Ευρώπη, με την ΕΕ να δέχεται πιέσεις να κάνει περισσότερα για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη κρίση δημόσιας υγείας. Την περασμένη εβδομάδα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της έγκρισης των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ για τα PM2,5 έως το 2035. Ο νόμος, ο οποίος πρέπει ακόμη να οριστικοποιηθεί στις διαπραγματεύσεις με το συμβούλιο, θα θέσει ένα νομικά δεσμευτικό όριο για τις ετήσιες συγκεντρώσεις PM2,5 στα 5 μg/m3 από τα 25 μg/m3 που είναι σήμερα.

Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι πρέπει να ληφθούν επείγοντα μέτρα τώρα. Επισημαίνουν έναν αυξανόμενο αριθμό στοιχείων που δείχνουν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει σχεδόν κάθε όργανο του σώματος και συνδέεται με μια τεράστια γκάμα προβλημάτων υγείας από καρδιακές και πνευμονικές παθήσεις έως καρκίνο και διαβήτη, κατάθλιψη και ψυχικές ασθένειες έως γνωστικές διαταραχές και χαμηλό βάρος γέννησης .

Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για 1 εκατομμύριο θνησιγένειες ετησίως, ενώ μια άλλη ότι οι νέοι που ζουν στις πόλεις έχουν ήδη δισεκατομμύρια τοξικά σωματίδια ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην καρδιά τους.

Ορισμένες πόλεις σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένου του Λονδίνου και του Μιλάνου, κάνουν βήματα για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, από την εισαγωγή ζωνών εξαιρετικά χαμηλών εκπομπών έως τα προγράμματα μείωσης της κυκλοφορίας και τις πρωτοβουλίες για περπάτημα και ποδήλατο. Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι οι πολιτικοί πρέπει να ενεργήσουν πιο γρήγορα και πιο δραστικά.

Η έρευνα έδειξε επίσης ότι εντός των χωρών, οι φτωχότερες κοινότητες είναι πιο πιθανό να ζουν σε περιοχές με τη χειρότερη ατμοσφαιρική ρύπανση. Τα δεδομένα συγκεντρώθηκαν από ακαδημαϊκούς του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης στην Ολλανδία και του Ελβετικού Ινστιτούτου Τροπικής και Δημόσιας Υγείας ως μέρος του χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ έργου Expanse. Χρησιμοποίησαν έναν συνδυασμό πηγών, από δορυφορικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης έως σταθμούς παρακολούθησης της ρύπανσης και πληροφορίες σχετικά με τη χρήση γης, για να μοντελοποιήσουν τα μέσα ετήσια επίπεδα PM2,5 σε ολόκληρη την Ευρώπη το 2019.