Ναγκόρνο Καραμπάχ: Οι λόγοι πίσω από τη στρατιωτική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν
Το Ναγκόρνο Καραμπάχ, βρίσκεται ξανά σε πολεμικό συναγερμό, έπειτα από επίθεση του αζέρικου στρατού.
Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, οι δύο χώρες του Νοτίου Καυκάσου –πρώην σοβιετικές δημοκρατίες– έχουν έλθει πολυάριθμες φορές σε σύγκρουση, τα τελευταία 35 χρόνια, για τον έλεγχο του θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, που αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, αλλά φιλοξενεί –κατά πλειοψηφία– αρμενικό πληθυσμό.
Πριν από ένα εικοσιτετράωρο (19/09), η ένταση επέστρεψε στην περιοχή, με τους Αζέρους να «εξαπολύουν» στρατιωτικές επιθέσεις, «αντιτρομοκρατικές» όπως τις χαρακτήρισαν, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, κατά τη διάρκεια των οποίων σκοτώθηκαν δεκάδες άτομα, όπως καταγγέλλεται.
Αποφασισμένο να πάρει πλήρως τον έλεγχο του Ναγκόρνο Καραμπάχ, το Αζερμπαϊτζάν εκκίνησε χθες στρατιωτική επιχείρηση εναντίον των αυτονομιστών του θύλακα, εκμεταλλευόμενο μία σειρά παραγόντων: Μία αποδυναμωμένη και απομονωμένη Αρμενία, μία Δύση με στραμμένη αλλού την προσοχή της και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η στρατιωτική επιχείρηση, η οποία διήρκησε περίπου 24 ώρες, φαίνεται ότι στέφθηκε με επιτυχία για το Μπακού. Οι Αρμένιοι αυτονομιστές συνθηκολόγησαν και συμφώνησαν να καταθέσουν τα όπλα και να διαπραγματευθούν, με αποτέλεσμα να κηρυχθεί εκεχειρία. Ωστόσο, πολλά παραμένουν άγνωστα σχετικά με τους στόχους του Αζερμπαϊτζάν, την εσωτερική κατάσταση στην Αρμενία, τον ρόλο και τις επιδιώξεις περιφερειακών και διεθνών δυνάμεων.
Οι λόγοι της επίθεσης
Από το τέλος του πολέμου του 2020, ο οποίος κατέληξε με ήττα για την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν είχε ανακτήσει τον έλεγχο των περιοχών γύρω από το Ναγκόρνο Καραμπάχ, αλλά όχι και των εδαφών του θύλακα.
«Το Αζερμπαϊτζάν έχει στόχο με πολύ ξεκάθαρο τρόπο να βάλει τέλος στην τρέχουσα κατάσταση. Προφανώς, το Μπακού δεν ήταν έτοιμο να διαπραγματευθεί για αυτό το θέμα, το οποίο κρίνει ως εσωτερικό ζήτημα. Από την άποψη του Αζερμπαϊτζάν, αυτή είναι μία ακόμη περιοχή της χώρας και ο πληθυσμός εκεί, δεν πρέπει να επωφελείται από διαφορετικά δικαιώματα», τόνισε η Μαρί Ντιμουλάν του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR).
Αυτός ο θύλακας στο Αζερμπαϊτζάν, που κατοικείται κυρίως από Αρμένιους, βρίσκεται στο επίκεντρο μίας μακράς σύγκρουσης μεταξύ Μπακού και Γερεβάν, οι οποίοι έχουν πολεμήσει δύο πολέμους από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, ο πρώτος πόλεμος μεταξύ 1988 – 1994 και ο δεύτερος, το φθινόπωρο του 2020.
«Υπάρχει η πρόθεση να πραγματοποιηθεί μία εθνοκάθαρση», υποστήριξε ο Τιγκράν Γεγκαβιάν, ερευνητής στο Χριστιανικό Ινστιτούτο της Ανατολής, διατυπώνοντας την κατηγορία Αρμενίων. «Δεν θα υπάρξει ένα καθεστώς πολιτιστικής αυτονομίας» για το Ναγκόρνο Καραμπάχ και οι Αρμένιοι κάτοικοι θα έχουν τώρα «την επιλογή μεταξύ βαλίτσας και φέρετρου (σ.σ. ή να φύγουν ή να σκοτωθούν)», υπογράμμισε.
«Αρμένιοι και Αζέροι θα ζήσουν αρμονικά ο ένας δίπλα στον άλλον», ισχυρίζεται το Μπακού
Η επίθεση του Αζερμπαϊτζάν «πραγματοποιήθηκε έπειτα από τον –επί εννέα μήνες– αποκλεισμό (από το Αζερμπαϊτζάν) του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ο οποίος έχει ενταθεί από τα μέσα Ιουνίου. Ο αρμένικος πληθυσμός είναι σωματικά αποδυναμωμένος, υπάρχουν ελλείψεις σε τρόφιμα και φάρμακα», έγραψε Λοράνς Μπρουρς του Chatham House στα κοινωνικά δίκτυα.
Το Μπακού εκμεταλλεύθηκε ένα ευνοϊκό περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον, προκειμένου να εκκινήσει τη στρατιωτική του επιχείρηση. Σε περιφερειακό επίπεδο, η Τουρκία έχει αποκτήσει μεγαλύτερη στήριξη και η Ρωσία, παραδοσιακά βαρύνουσα δύναμη στον Καύκασο και σύμμαχος της Αρμενίας, είναι απασχολημένη με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Αναμφίβολα, η Μόσχα δεν είναι πλέον σε θέση να διαδραματίσει ρόλο ως διαιτητής και σήμερα χρειάζεται περισσότερο το Αζερμπαϊτζάν, ιδιαίτερα επειδή μέσω του Αζερμπαϊτζάν περνούν τα όπλα από το Ιράν προς τη Ρωσία», υπογράμμισε η Μαρί Ντιμουλάν.
«Η Ρωσία δεν έχει ούτε τη βούληση, ούτε τις δυνατότητες να υποστηρίξει την αρμενική (αποσχισθείσα) κυβέρνηση στο Καραμπάχ», σύμφωνα με τον Κίριλ Σαμίεφ από το ECFR.
Όσο για τους Ευρωπαίους, που προσπαθούν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία να μειώσουν την εξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες και υπέγραψαν με το Μπακού το 2022 μία συμφωνία για παροχή φυσικού αερίου, «χωρίς αμφιβολία ήταν διατεθειμένοι να κάνουν τα “στραβά μάτια”», προσέθεσε η Μαρί Ντιμουλάν.
Οι πιθανές συνέπειες
Προς το παρόν, το σενάριο ενός νέου πολέμου μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν φαίνεται να έχει αποκλεισθεί, με τον Πρωθυπουργό της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, να τονίζει ότι δεν εμπλέκεται ο στρατός της χώρας.
Όμως, αυτή η πολιτική αμφισβητείται έντονα στο εσωτερικό του κράτους, όπου ο Πασινιάν κατηγορείται ότι «θυσίασε» το Ναγκόρνο Καραμπάχ στο βωμό μίας απατηλής ειρήνης με τη γείτονα. Χθες (19/09) διαδηλωτές που συγκεντρώθηκαν μπροστά από τα κεντρικά γραφεία της κυβέρνησης στο Γερεβάν, φώναζαν «προδότη» τον Πασινιάν, ζητώντας από εκείνον να παραιτηθεί. Από την πλευρά του, ο Πασινιάν κατήγγειλε εκείνους που καλούν σε «πραξικόπημα» στην πατρίδα του.
Θα σταματήσουν οι πολεμικοί στόχοι του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ;
Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι το Μπακού ενδέχεται να επιδιώξει την προώθηση του πλεονεκτήματος που κέρδισε και να διατάξει την έναρξη επιχειρήσεων στη νότια Αρμενία, προκειμένου να δημιουργήσει εδαφική συνέχεια με τον θύλακα του Ναχιτσεβάν του Αζερμπαϊτζάν.
«Η Αρμενία θα αναγκαζόταν τότε να πάει σε πόλεμο», ολοκλήρωσε η Μαρί Ντιμουλάν, η οποία προειδοποίησε για «έναν πραγματικό κίνδυνο κλιμάκωσης» στη συγκεκριμένη περιοχή, η οποία συνορεύει με το Ιράν.
Υπενθυμίζεται ότι το Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι διεθνώς αναγνωρισμένο ως έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, ωστόσο, αποσχίσθηκε μετά τον πόλεμο, στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η τελευταία αντιπαράθεση μεταξύ των δύο αντιπάλων σημειώθηκε για τον έλεγχο του «Διαδρόμου του Λατσίν».
.jpg)
.jpg)
