Ανάλυση: Πώς η Χαμάς επιχειρεί να επιβληθεί με τη βία στη διπλωματία της Μέσης Ανατολής

Αμέσως μετά την αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ ανέκυψαν δύο ερωτήματα: Τι θέλει να πετύχει και γιατί τώρα; Ακόμη και όταν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ βρισκόταν σε πόλεμο με τη Χαμάς και τις άλλες φατρίες της Γάζας, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τι δεν περιελάμβαναν οι στρατιωτικοί στόχοι της Χαμάς. Η Χαμάς συγκρούεται παροδικά για πολιτικούς λόγους, για να στηρίξει την παρουσία της στη Γάζα και αλλού και να εξασφαλίσει την ισχύ της.

Η στρατιωτική ηγεσία της Χαμάς έχει επίγνωση των δυνατοτήτων της. Το να κατακτήσει και να κρατήσει έδαφος στο Ισραήλ είναι πολύ πιο πέρα από τις δυνατότητές της. Όπως καθιστά σαφές η απαγωγή και η δολοφονία Ισραηλινών αμάχων, πρόκειται για μια επιχείρηση που σχεδιάστηκε τόσο για να τρομοκρατήσει όσο και για να έχει όσο το δυνατόν ευρύτερο διεθνές κοινό.

Και ενώ οι άμεσες αιτίες της ισραηλο-παλαιστινιακής βίας είναι πάντα επείγουσες και σημαντικές, τουλάχιστον μετά από δεκαετίες κατοχής, αυτό που προβάλλει ως κλειδί για το χρονοδιάγραμμααυτής της επίθεσης είναι το ευρύτερο πλαίσιο στην περιοχή, κυρίως η συνεχιζόμενη εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ που κερδίζει έδαφος τον τελευταίο καιρό.

Ο ρόλος των ΗΠΑ

Εν μέσω της συνεχιζόμενης ανικανότητας και αδράνειας της Παλαιστινιακής Αρχής υπό τον Πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς στη Ραμάλα, οι προσπάθειες της Ουάσιγκτον πρώτα υπό τον Ντόναλντ Τραμπ (με τις Ειρηνευτικές Συμφωνίες του Αβραάμ) και πιο πρόσφατα υπό τον Τζο Μπάιντεν να αποκτήσουν έρεισμα σε μεγάλα τμήματα της Μέσης Ανατολής σε παράπλευρες συμφωνίες με τα βασίλεια του Κόλπου ήταν πάντα απρόβλεπτες.

Ενώ οι ΗΠΑ και η Σαουδική Αραβία έχουν εδώ και καιρό κατανοήσει ότι οποιαδήποτε πρόοδος στην εξομάλυνση εξαρτάται από την κίνηση προς μια λύση δύο κρατών, τα δύο εμπόδια θεωρούνταν πάντα η ακροδεξιά ισραηλινή κυβέρνηση που πολλοί θεωρούσαν ότι δεν μπορούσε να συμβιβαστεί και το κίνημα της Χαμάς στη Γάζα που δεν συμμετείχε σε συνομιλίες και μπορεί να λειτουργήσει εις βάρος των διαπραγματεύσεων.

Ενώ υπάρχουν εδώ και καιρό ορισμένοι στην ισραηλινή πολιτική, με τον Νετανιάχου ανάμεσά τους, που πίεσαν για μια ειρηνευτική διαδικασία που αντιμετωπίζει το Παλαιστινιακό ζήτημα ως κλειδί στην ευρύτερη διαδικασία με την ελπίδα να παρουσιάσει αυτή την ειρήνη στους Παλαιστίνιους ως γεγονός τετελεσμένο, η Χαμάς ήταν πάντα ξεκάθαρη σχετικά με το τι μπορεί να σημαίνει για αυτήν αυτή η προσέγγιση.

Αυτό που προκαλεί έκπληξη είναι ότι ακόμη και νωρίτερα φέτος η περίπλοκη και συχνά διχασμένη σχέση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και της Χαμάς φάνηκε να θερμαίνεται, με μια αντιπροσωπεία της Χαμάς να επισκέπτεται το Ριάντ για πρώτη φορά μετά από επτά χρόνια. Αυτό συνέβη με φόντο τη στροφή του ίδιου του Ριάντ προς την Κίνα και των καλύτερων σχέσεων με τον Μπασάρ αλ Άσαντ της Συρίας, κάτι που θεωρήθηκε ότι έδωσε παράθυρο στη Χαμάς.

Η λεπτομερής ανάλυση των διεργασιών πίσω από την έναρξη αυτής της επίθεσης της Χαμάς είναι πιθανό να είναι μια μακροχρόνια διαδικασία, κυρίως επειδή το Ισραήλ, η χώρα με τη μεγαλύτερη διορατικότητα, δεν είχε ιδέα από αυτές τις προθέσεις.

Η Χαμάς θέλει να γίνει υπολογίσιμος «παίκτης»

Η πραγματικότητα είναι ότι ενώ η Χαμάς έχει προβάλλει την επίθεση ως απάντηση στις ισραηλινές εισβολές γύρω από το τέμενος αλ Άκσα στην Ιερουσαλήμ, επέλεξε να πυροδοτήσει αυτή τη σύγκρουση - αυτή τη στιγμή και με τον τρόπο που το έκανε - ως τρόπο να επιβάλλει τον εαυτό της στην ευρύτερη διπλωματία.

Ένα από τα παλαιότερα σημεία αναφοράς και ανάλυσης στη Μέση Ανατολή είναι το αντιληπτό χάσμα μεταξύ της στάσης των ελίτ στους κύκλους διακυβέρνησης στα αραβικά κράτη και των απόψεων του ευρύτερου πληθυσμού στις χώρες της περιοχής.

Είναι ένα χάσμα που έχουν αποκαλύψει οι ισραηλοπαλαιστινιακές συγκρούσεις στο παρελθόν και που ανάγκασε τις αραβικές χώρες -ακόμη και εκείνες που έχουν κρύψει ελάχιστα την απογοήτευσή τους με την παλαιστινιακή ηγεσία υπό τον Αμπάς- να ακολουθήσουν ένα τεντωμένο σχοινί δημόσιων δηλώσεων και ενεργειών.

Πράγματι, η γλώσσα του στρατιωτικού διοικητή της Χαμάς Μοχάμεντ Ντέιφ κατά την ανακοίνωση της επίθεσης ήταν διδακτική. «Σήμερα ο λαός ανακτά την επανάστασή του», είπε ο Ντέιφ σε ηχογραφημένο μήνυμα, καθώς κάλεσε τους Παλαιστίνιους από την Ανατολική Ιερουσαλήμ μέχρι το βόρειο Ισραήλ να συμμετάσχουν στον αγώνα, προτείνοντας ότι η Χαμάς θεωρεί την επίθεση ως μια προσπάθεια να ανακτήσει τον έλεγχο του παλαιστινιακού αφηγήματος.

Και ενώ η αναφορά στο αλ Άκσα είναι δημοφιλής και υπογραμμίζεται από τις αυξανόμενες εντάσεις γύρω από την ιερή τοποθεσία, η βαρύτητα της επίθεσης της Χαμάς φαίνεται σκόπιμα σχεδιασμένη για να προκαλέσει μια πολύ σημαντική ισραηλινή επίθεση κατά της Γάζας, με όλες τις αναπόφευκτες απώλειες αμάχων. Η ευρύτερη έκκληση του Ντέιφ στην «Ισλαμική αντίσταση στον Λίβανο, το Ιράκ, τη Συρία και τον Λίβανο» στόχευε επίσης ειδικά σε χώρες που έχουν μαχητικά κινήματα που υποστηρίζονται από το Ιράν, ιδίως τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο.

Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η σύγκρουση έχει δικαιούχους εκτός της Χαμάς. Ενώ μικρής κλίμακας διεισδύσεις από τη Γάζα έχουν συμβεί στο παρελθόν, η κλίμακα αυτής της επίθεσης δείχνει ότι οι Ισραηλινοί, έχοντας δαπανήσει δισεκατομμύρια στην ασφάλεια δεν είναι τόσο ασφαλείς εντός των συνόρων τους. Αυτή είναι μια πραγματικότητα που θα γίνει αντιληπτή από τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο και τις μαχητικές ομάδες στη Συρία.

Guardian