Ανάλυση Al Jazeera: Θα είναι η Γάζα το Στάλινγκραντ του Ισραήλ; Τα υπόγεια τούνελ της Χαμάς

Η θανατηφόρα βομβιστική επίθεση στο Αραβικό Νοσοκομείο Al-Ahli στην πόλη της Γάζας το βράδυ της Τρίτης (17/10) η οποία σκότωσε τουλάχιστον 500 ανθρώπους σύμφωνα με υγειονομικούς αξιωματούχους, έχει πυροδοτήσει παγκόσμια οργή και ένα νέο γύρο αλληλοκατηγοριών.

Η παλαιστινιακή πλευρά είναι πεπεισμένη ότι η έκρηξη προκλήθηκε από μια ακόμη έξυπνη βόμβα που έπεσε από αεροσκάφος της ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά το Ισραήλ έσπευσε να επιρρίψει την ευθύνη στους Παλαιστινίους μαχητές, υποστηρίζοντας ότι η έκρηξη προκλήθηκε από πύραυλο που εκτοξεύτηκε από τη Γάζα στο Ισραήλ και δεν εκπλήρωσε το στόχο του

Τα ελάχιστα διαθέσιμα στοιχεία αμέσως μετά το συμβάν είναι ανεπαρκή για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Μόνο μια προσεκτική ανάλυση από τα συντρίμμια που έχουν απομείνει στο νοσοκομείο θα μπορούσε να αποκαλύψει θραύσματα του εξωτερικού κελύφους της συσκευής που εξερράγη.

Ωστόσο, ακόμη και πριν από αυτή την τελευταία επίθεση, υπήρχε ένας αυξανόμενος όγκος στοιχείων που έδειχναν ότι οι αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ εναντίον Παλαιστινίων στη Γάζα ήταν σε μεγάλο βαθμό αδιάκριτες. Οι πιο προσεκτικές αναλύσεις στόχων αποτυγχάνουν να αποκαλύψουν ένα σαφές στρατιωτικό μοτίβο στο ανελέητο εναέριο σφυροκόπημα, οδηγώντας στο ερώτημα: Ποια λογική ώθησε στην έκκληση του Ισραήλ προς τους Παλαιστίνιους να εκκενώσουν τη βόρεια Γάζα την περασμένη εβδομάδα;

Από την άποψη της στρατιωτικής στρατηγικής, υπάρχουν δύο πιθανές απαντήσεις. Για το Ισραήλ, και οι δύο θα ήταν λανθασμένες. Η πρώτη πιθανότητα θα μπορούσε να είναι η επιθυμία να δημιουργηθεί τέτοιο χάος στους δρόμους της Λωρίδας της Γάζας που η μετακίνηση των μαχητών της Χαμάς θα γινόταν δύσκολη ή σχεδόν αδύνατη. Αυτή η λογική θα ακολουθούσε την κλασική στρατιωτική σκέψη, αποδεδειγμένη πολλές φορές σε διαφορετικούς πολέμους. Αλλά δεν πρόκειται για έναν κλασικό πόλεμο με δύο ισες πλευρές, ούτε οι μαχητές της Χαμάς είναι ένας κλασικός στρατιωτικός σχηματισμός. Οποιαδήποτε ισραηλινή προσέγγιση δεν το αναγνωρίζει αυτό, δεν μπορεί να εγγυηθεί έστω και περιορισμένη επιτυχία.

Τα μυστηριώδη τούνελ της Χαμάς

Κατά τη διάρκεια των ετών του αποκλεισμού του θύλακα από το Ισραήλ, τα μέλη της Χαμάς δημιούργησαν έναν ιστό αράχνης από τούνελ σκαμμένα κάτω από τη Λωρίδα της Γάζας. Για προφανείς στρατιωτικούς λόγους, η ίδια η ύπαρξή τους ήταν ένα στενά φυλαγμένο παλαιστινιακό στρατιωτικό μυστικό και ακόμη και όταν η παρουσία τους δεν μπορούσε πλέον να αμφισβητηθεί, μόνο οι πιο αόριστες πληροφορίες επιτρεπόταν να διαρρεύσουν, οπότε εξακολουθούν να καλύπτονται από μυστήριο.

Φαίνεται ότι η πρακτική να σκάβουν περάσματα κάτω από το έδαφος ξεκίνησε αρχικά με την ανάγκη να ξεπεραστεί η ισραηλινή κατοχή που διήρκεσε μέχρι το 2005. Οι πρώτες εικασίες ότι οι Παλαιστίνιοι της Γάζας μπορεί να διακινούν λαθραία αγαθά και στρατιωτικές προμήθειες εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1990, εποχή που η λωρίδα βρισκόταν ακόμη υπό τον πολιτικό έλεγχο της Φατάχ.

Αρχικά, αυτές οι σήραγγες θεωρούνταν πολύ υποτυπώδεις, αρκεί να περνούσαν κάτω από τους φράχτες των συνόρων με την Αίγυπτο με εισόδους και στις δύο πλευρές κρυμμένες κάτω από σπίτια. Είχαν μήκος μερικών εκατοντάδων μέτρων και ήταν τόσο μικρές που οι άνθρωποι έπρεπε να σκύψουν για να τα χρησιμοποιήσουν. Όποιος επισκέφτηκε τη σήραγγα του Σεράγεβο, μια κατασκευή που έσκαψε βιαστικά ο στρατός της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στα μέσα του 1993 για να ανακουφίσει την πολιορκία της πόλης, μπορεί να φανταστεί πώς έμοιαζαν πιθανώς οι πρώτες σήραγγες Αιγύπτου-Γάζας: ένας στενός σωλήνας, σκαμμένος στο χέρι, με ένα χαμηλό ταβάνι να συγκρατείται από δοκάρια και κοντάρια.

Με τον καιρό, οι διασυνοριακές σήραγγες έγιναν πολύ αποτελεσματικά μέσα για το λαθρεμπόριο προμηθειών στη Γάζα. Το δίκτυο επεκτάθηκε και εντός του παλαιστινιακού εδάφους, επιτρέποντας την ελεύθερη μετακίνηση μακριά από αδιάκριτους αμάχους που θα μπορούσαν να είναι πληροφοριοδότες του εχθρού και τον ισραηλινό εξοπλισμό επιτήρησης, από δορυφόρους, αεροπλάνα και ελικόπτερα μέχρι drones χωρίς πιλότους. Στην πορεία, οι εκσκαφείς κατέκτησαν υψηλή εξειδίκευση και βελτίωσαν την ποιότητα των υπόγειων εγκαταστάσεων.

Βίντεο της Χαμάς που κυκλοφόρησαν την περασμένη εβδομάδα δείχνουν σήραγγες εκπληκτικού μεγέθους και πολυπλοκότητας, κατασκευασμένες από κατάλληλα προκατασκευασμένα στοιχεία σκυροδέματος, αρκετά ψηλά και φαρδιά ώστε να επιτρέπουν όχι μόνο ύψος και αρκετό πλάτος στους μαχητές να κινούνται με γρήγορο ρυθμό, αλλά και αρκετό χώρο για να λειτουργεί ως καλά προστατευμένη αποθήκευση όπλων και πυρομαχικών, συμπεριλαμβανομένων των πυραύλων.

Δεν είναι γνωστή η έκταση και η ακριβής θέση των σηράγγων, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το δίκτυο είναι εκτεταμένο και ότι επιτρέπει την αποτελεσματική μετακίνηση στρατευμάτων και πυρομαχικών υπόγεια. Για όλους τους πρακτικούς σκοπούς, η σχετικά μικρή μαχητική δύναμη της Χαμάς θα μπορούσε να επανατοποθετηθεί από τη μια μάχη στην άλλη μέσα από τις σήραγγες, τόσο σε αμυντικές όσο και σε επιθετικές επιχειρήσεις.

Έτσι, αν η εντολή του Ισραήλ να μετακινηθούν οι άνθρωποι στη βόρεια Γάζα είχε στόχο να επιβραδύνει την ανάπτυξη στρατευμάτων από τη Χαμάς, είναι μια εσφαλμένη ανάγνωση της επίγειας -ή μάλλον υπόγειας- πραγματικότητας.

Η δεύτερη πιθανή γραμμή σκέψης από τους Ισραηλινούς στρατιωτικούς διοικητές για τη διαταγή θα μπορούσε να είναι η επιθυμία να αδειάσουν την περιοχή από μη μάχιμους και να κάνουν την επίθεση απλούστερη και ευκολότερη στη διεξαγωγή.

Θεωρητικά, υπάρχει ορθή λογική σε αυτό: εάν οι περισσότεροι άμαχοι απομακρυνθούν, οι επιτιθέμενοι μπορούν να υποθέσουν ότι όποιος είναι ακόμα παρών στο έδαφος είναι μαχητής, και επομένως νόμιμος στρατιωτικός στόχος. Επιπλέον, μια τέτοια εξέλιξη θα μειώσει τα παράπλευρα θύματα αμάχων και θα μειώσει τις κατηγορίες ότι οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις σκοτώνουν αδιάκριτα αμάχους.

Στην πραγματικότητα, το Ισραήλ πρέπει να γνώριζε –όπως τόνισαν τα Ηνωμένα Έθνη και πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις– ότι θα ήταν αδύνατο για 1,1 εκατομμύρια ανθρώπους σε μια ήδη πυκνοκατοικημένη περιοχή να μετακινηθούν κατά τη διάρκεια της νύχτας, ειδικά υπό συνθήκες πολιορκίας όπου τρόφιμα, νερό, φάρμακα και καύσιμα είναι σε έλλειψη.

Αλλά ακόμα κι αν όλοι οι μη μάχιμοι ακολουθούσαν την οδηγία και κατάφερναν ως εκ θαύματος να εγκαταλείψουν τις βόρειες περιοχές, μια ισραηλινή χερσαία επίθεση δεν θα ήταν σε καμία περίπτωση αποτυχία παρά το δυσανάλογο πλεονέκτημά τους σε εκπαιδευμένο, οπλισμένο και εξοπλισμένο πεζικό, τον πλήρη αδιαμφισβήτητο έλεγχο του στον αέρα και την κυριαρχία στον εξελιγμένο εξοπλισμό τελευταίας γενιάς υψηλής τεχνολογίας.

Η Γάζα και το προηγούμενο του Στάλινγκραντ

Ένα παλιό στρατιωτικό ρητό λέει ότι ένας διοικητής μπορεί να θεωρήσει ότι μια περιοχή έχει καταληφθεί μόνο όταν οι μπότες των δικών του στρατιωτών βρίσκονται στο έδαφος σε κάθε γωνιά και στο κέντρο αυτής της περιοχής. Ένα πυκνό αστικό έδαφος γεμάτο με μπάζα, όπου κτίρια έχουν ήδη καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό από εναέριους βομβαρδισμούς και προπαρασκευαστικά πυρά πυροβολικού, είναι αναμφισβήτητα ο πιο απαιτητικός τύπος εδάφους για στρατιωτική προέλαση.

Όταν ψάχνεις για προηγούμενο, έρχεται στο μυαλό το Στάλινγκραντ. Παρά την καλύτερη εκπαίδευση και τη στρατιωτική τους εμπειρία και την τεράστια τεχνική υπεροχή τους, οι γερμανικοί στρατοί εκεί πάλεψαν για οκτώ μήνες να καταλάβουν την κατεστραμμένη πόλη, για να νικηθούν από την αποφασιστικότητα και τη θυσία των Σοβιετικών.

Σε μισοκατεστραμμένες πόλεις, οι επιτιθέμενοι βρίσκονται σε πολύ πιο δύσκολη κατάσταση από οποιοδήποτε άλλο έδαφος και η κλασική αναλογία 3:1 που χρειάζεται ο επιτιθέμενος στρατός για να έχει πιθανότητες επιτυχίας δεν είναι επαρκής, με αναλογία 5:1 ή υψηλότερη πιο ρεαλιστικό.

Παραδόξως, εάν οι άμαχοι στη Γάζα λάβουν υπόψη τις ισραηλινές απαιτήσεις και εγκαταλείψουν τον βορρά, θα διευκολύνουν τα μέλη της Χαμάς να πολεμήσουν, καθώς δεν θα χρειάζεται να ανησυχούν για τις επιπτώσεις των πράξεών τους στους συμπολίτες τους. Μπορούσαν να χτυπήσουν οποιονδήποτε κινείται στο έδαφος χωρίς να το σκεφτούν, γνωρίζοντας ότι οι σύντροφοί τους θα χρησιμοποιούσαν εξίσου πρακτικά τους υπόγειους διαδρόμους για να εξαφανιστούν από ένα μέρος και να εμφανιστούν ξανά απροσδόκητα κάπου αλλού.

Το Ισραήλ σίγουρα προετοιμάζεται για το επόμενο στάδιο. Τις επόμενες ημέρες, θα φανούν οι στρατιωτικές επιλογές, οι δυνατότητες και οι πιθανές τακτικές του.

Αl Jazeera