Ελαιόλαδο: «Θα γίνει σύντομα είδος πολυτελείας» - Η δραματική πρόβλεψη και οι αδίστακτες σπείρες

Εγκληματίες σε ολοκληρη τη Μεσόγειο κλέβουν ελιές, κλαδιά ακόμη και δέντρα για να αποκτήσουν τους πολύτιμους καρπούς που έχουν τριπλασιαστεί σε τιμή από το 2019. Μερικά από τα δέντρα που καταστρέφονται είναι υπεραιωνόβια. Οι διαρρήξεις σε αποθήκες, οι λογιστικές απάτες και η νόθευση λαδιού αυξάνονται στις ελαιοπαραγωγούς χώρες της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Ιταλίας. Και οι εγκληματικές συμμορίες με αυξανόμενη συχνότητα χρησιμοποιούν ακόμη και αλυσοπρίονα για να κόψουν κλαδιά, ακόμη και ολόκληρα δέντρα σε αφύλακτους ελαιώνες.

Τα εγκλήματα επιδεινώνουν την αγωνία μεταξύ των καλλιεργητών που ήδη μάχονται με το υψηλό κόστος παραγωγής και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής: ζεστοί χειμώνες, μεγάλες πλημμύρες και πιο έντονες δασικές πυρκαγιές. Η ακραία ζέστη, οι πυρκαγιές και η ξηρασία μειώνουν τις σοδειές για τους παραγωγούς, προκαλώντας ελλείψεις και υψηλότερες τιμές.

Μετά από δεκαετίες ανάπτυξης, η παγκόσμια αγορά ελαιολάδου έχει διαταραχθεί από μία διετία ξηρασίας στη νότια Ισπανία, μια χώρα που καλύπτει συνήθως το 40% της παγκόσμιας προσφοράς. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ισπανική ύφεση θα συμβάλει στη μείωση της παγκόσμιας παραγωγής σε 2,5 εκατομμύρια μετρικούς τόνους το καλλιεργητικό έτος 2022-23, από 3,4 εκατομμύρια τον προηγούμενο ετήσιο κύκλο.

Οι τιμές του ελαιολάδου «σπάνε» διαρκώς νέα ρεκόρ. Τον Μάιο, η παγκόσμια τιμή του ελαιολάδου έφτασε σε υψηλό 26 ετών. Έκτοτε ανέβηκαν κατά 32%, καταγράφοντας ρεκόρ όλων των εποχών με σχεδόν 6.000 δολάρια ανά μετρικό τόνο. Η παγκόσμια τιμή ξεπερνά τώρα τα 9.000 δολάρια.

Υψηλές τιμές λιπασμάτων, έλλειψη εργατικού δυναμικού

Η άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει την ανθοφορία, προειδοποιούν αγρότες και ειδικοί, ενώ οι υψηλότερες τιμές των λιπασμάτων και οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού πλήττουν επίσης το κόστος. Με την παγκόσμια ζήτηση να παραμένει υψηλή, οι διεθνείς εισαγωγείς είναι συχνά πρόθυμοι να προσφέρουν τιμές πάνω από τις εγχώριες τιμές. Οι εξαγωγές από την Ελλάδα υπερδιπλασιάστηκαν σε ετήσια βάση τους πρώτους πέντε μήνες του 2023, ενώ η Τουρκία τον Αύγουστο ανέστειλε τις εξαγωγές για να προστατεύσει την εγχώρια αγορά της.

Οι τιμές αναφοράς στην Ισπανία, την Ελλάδα και την Ιταλία παρακολουθούνται για την υψηλότερη ποιότητα ελαιολάδου, γνωστό ως εξαιρετικό παρθένο, από το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου, έναν διακυβερνητικό οργανισμό με έδρα τη Μαδρίτη. Στο τέλος του 2019, οι τιμές χονδρικής έπεσαν κάτω από τα 3 ευρώ το κιλό. Τον περασμένο Σεπτέμβριο είχαν φτάσει τα 9 ευρώ το κιλό.

Η ισπανική αστυνομία τον περασμένο μήνα ανακοίνωσε ότι είχε ανακτήσει 91 τόνους κλεμμένες ελιές τις τελευταίες εβδομάδες. Τον Φεβρουάριο, έξι άτομα συνελήφθησαν στη νότια Ελλάδα για κλοπή οκτώ τόνων ελαιολάδου σε μια σειρά διαρρήξεων που αναφέρονταν για αρκετές εβδομάδες.

Η Ισπανία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας και εισαγωγέας ελαιολάδου στον κόσμο, έχει αποδώσει μόνο τη μισή παραγωγή από ό,τι συνήθως φέτος, χάρη στην υπερβολική ζέστη και την ξηρασία. Η ετήσια παραγωγή της χώρας είναι συνήθως πάνω από ένα εκατομμύριο τόνους. Αλλά η έλλειψη βροχόπτωσης τον περασμένο χρόνο -όταν η Ισπανία σημείωσε μόνο το ένα πέμπτο της τυπικής βροχόπτωσης- οδήγησε στις πιο ξηρές και θερμότερες συνθήκες στην ιστορία του έθνους για τους ελαιοκαλλιεργητές, μειώνοντας την παραγωγή.

Ισπανός υπουργός Γεωργίας: «Προϊόν πολυτελείας το ελαιόλαδο»

Η μικρή προσφορά αυξάνει τις τιμές. Τον Αύγουστο, η ισπανική κυβέρνηση ανέφερε μείωση των προμηθειών ελαιολάδου, εντείνοντας τις ανησυχίες και ωθώντας τις τιμές υψηλότερα φέτος το φθινόπωρο. Η κυβέρνηση προβλέπει ότι η Ισπανία θα παράξει περίπου 680.000 τόνους ελαιόλαδου μέχρι το τέλος του 2023, μια τεράστια πτώση από περίπου 1,5 εκατομμύριο τόνους το προηγούμενο έτος.

Σε συνέντευξή του στον ισπανικό ραδιοφωνικό σταθμό Onda Cero, ο υπουργός Γεωργίας Λουίς Πλανάς είπε ότι το ελαιόλαδο θα γίνει «προϊόν πολυτελείας». Η πρόβλεψη της κυβέρνησής του κάνει τις προοπτικές της προσφοράς να φαίνονται ζοφερές, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον Σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, τα καιρικά προβλήματα έχουν κάνει τον τελευταίο καιρό τις συνθήκες καλλιέργειας λιγότερο από ιδανικές. Η Ιταλία, η Νο. 2 παραγωγός ελαιολάδου, υπέστη τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 70 ετών το 2022 και εξακολουθεί να ανακάμπτει.

Οι αγρότες που εδρεύουν γύρω από το Μπάρι, στη νοτιοδυτική Ιταλία, λένε ότι οι ληστές στην περιοχή γίνονται όλο και πιο θρασύδειλοι, αρπάζοντας τρακτέρ και ακριβό εξοπλισμό μαζί με ελιές. Ο περιφερειακός αγροτικός σύλλογος έκανε έκκληση για αστυνομική βοήθεια μετά από αναφορές ότι 100 ελαιόδεντρα καταστράφηκαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές σε ένα μόνο περιστατικό τον περασμένο μήνα.