ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΒΑΣΙΚΑ ΑΓΑΘΑ, Η ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΕΠΕΚΤΕΙΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΣΕ ΑΛΛΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Συναγερμός για τη ζάχαρη: Σε υψηλό 12ετίας οι τιμές - Τα παγκόσμια αποθέματα φθάνουν για δύο μήνες
Η ζάχαρη προστίθεται στα προϊόντα που γίνονται πλέον απλησίαστα για πολλούς καταναλωτές, ιδίως στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, καθώς η τιμή της καταρρίπτει το τελευταίο διάστημα το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Μία σειρά από παράγοντες όπως το φαινόμενο «Ελ Νίνιο» που μειώνει τις αποδόσεις ζαχαροκάλαμου και η αύξηση του κόστους παραγωγής, δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ που προστίθεται στο πληθωριστικό περιβάλλον που επικρατεί παγκοσμίως.
Η αύξηση της τιμής της ζάχαρης έχει σημαντικές επιπτώσεις στη βιομηχανία τροφίμων, καθώς αποτελεί βασικό συστατικό πολλών προϊόντων, όπως οι σοκολάτες, τα μπισκότα, τα αναψυκτικά, αλλά και το ψωμί. Η αύξηση της τιμής της ζάχαρης έχει οδηγήσει σε αύξηση του κόστους παραγωγής αυτών των προϊόντων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών τους προς τους καταναλωτές.
Η «σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι»
Στην Ελλάδα, η τιμή της ζάχαρης έχει αυξηθεί κατά 8,5% τον Αύγουστο σε σχέση με πέρυσι. Ωστόσο, η σύγκριση με τα προ κρίσης επίπεδα δείχνει αύξηση 60%, λένε παράγοντες της αγοράς, ενώ η κατάσταση είναι δραματική στη «Μάυρη Ήπειρο»
Στη Νιγηρία, τη μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής, οι αστρονομικές τιμές της ζάχαρης δεν άφησαν επιλογές στον αρτοποιό Ισάκ Αμπντουλραχίμ. Αν αύξανε το κόστος του ψωμιού θα έχανε πωλήσεις, έτσι αποφάσισε να μειώσει την παραγωγή του στο μισό. Για δεκάδες άλλους αρτοποιούς που αγωνίζονται να κρατήσουν ανοικτές τις επιχειρήσεις τους, ενώ υπομένουν υψηλότερα κόστη για τα πάντα από τα καύσιμα μέχρι το αλεύρι, η άνοδος στην τιμή της ζάχαρης ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
Η ζάχαρη χρειάζεται και στην παρασκευή ψωμιού, το οποίο είναι βασικό διατροφικό είδος για τους 210 εκατομμύρια κατοίκους της Νιγηρίας, ενώ προσφέρει μια φθηνή πηγή θερμίδων για όσους αγωνίζονται να βάλουν φαγητό στο τραπέζι. Η αύξηση των τιμών της ζάχαρης κατά 55% σε δύο μήνες σημαίνει λιγότερους αρτοποιούς και λιγότερο ψωμί. «Η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή», λέει ο Aμπντουλραχίμ.
Η ζάχαρη παγκοσμίως διαπραγματεύεται στις υψηλότερες τιμές από το 2011, κυρίως λόγω των χαμηλότερων παγκόσμιων προμηθειών μετά τον ασυνήθιστα ξηρό καιρό που κατέστρεψε τις σοδειές στην Ινδία και την Ταϊλάνδη, που είναι η δεύτερη και η τρίτη μεγαλύτερη εξαγωγός στον κόσμο.
Στα ύψη ο πληθωρισμός των τροφίμων
Αυτό είναι μόνο το πιο πρόσφατο χτύπημα για τις αναπτυσσόμενες χώρες που αντιμετωπίζουν ήδη ελλείψεις σε βασικά είδη όπως το ρύζι και οι απαγορεύσεις στο εμπόριο τροφίμων που έχουν αυξήσει τον πληθωρισμό των τροφίμων. Όλα αυτά συμβάλλουν στην επισιτιστική ανασφάλεια λόγω των συνδυασμένων επιπτώσεων του φυσικού κλιματικού φαινομένου Ελ Νίνιο, του πολέμου στην Ουκρανία και των ασθενέστερων νομισμάτων. Τα πλουσιότερα δυτικά έθνη μπορούν να απορροφήσουν το υψηλότερο κόστος, αλλά τα φτωχότερα έθνη αγωνίζονται.
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών προβλέπει μείωση 2% της παγκόσμιας παραγωγής ζάχαρης την περίοδο 2023-24, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, που μεταφράζεται σε απώλεια περίπου 3,5 εκατομμυρίων μετρικών τόνων, δήλωσε ο Φάμπιο Παλμιέρι, ερευνητής της παγκόσμιας αγοράς εμπορευμάτωn της Διεθνούς Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας (FAΟ). Όλο και περισσότερο, η ζάχαρη χρησιμοποιείται για βιοκαύσιμα όπως η αιθανόλη, επομένως τα παγκόσμια αποθέματα ζάχαρης βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2009.
Η Βραζιλία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ζάχαρης, αλλά η συγκομιδή της θα βοηθήσει να καλυφθούν τα κενά αργότερα το 2024. Μέχρι τότε, οι χώρες που εξαρτώνται από τις εισαγωγές - όπως οι περισσότερες από αυτές στην υποσαχάρια Αφρική , παραμένουν ευάλωτες.
Η Νιγηρία, για παράδειγμα, αγοράζει το 98% της ακατέργαστης ζάχαρης της από άλλες χώρες. Το 2021, απαγόρευσε τις εισαγωγές ραφιναρισμένης ζάχαρης που έρχονται σε αντίθεση με ένα σχέδιο για την ανάπτυξη εγχώριας επεξεργασίας ζάχαρης και ανακοίνωσε ένα έργο 73 εκατομμυρίων δολαρίων για την επέκταση των υποδομών ζάχαρης. Αλλά αυτές είναι μακροπρόθεσμες στρατηγικές. Οι έμποροι στην Aμπούτζα, την πρωτεύουσα της Νιγηρίας, όπως ο Άμπα Ουσμάν αντιμετωπίζουν προβλήματα τώρα.
Το ίδιο σακουλάκι ζάχαρης των 50 κιλών που αγόρασε ο Ουσμάν πριν από μια εβδομάδα για 66 δολάρια κοστίζει τώρα 81 δολάρια. Καθώς οι τιμές αυξάνονται, οι πελάτες του λιγοστεύουν. «Η τιμή συνεχίζει να αυξάνεται καθημερινά και δεν ξέρουμε γιατί», είπε ο Ουσμάν. Οφείλεται εν μέρει στο «Ελ Νίνιο», ένα φυσικό φαινόμενο που μεταβάλλει τα παγκόσμια καιρικά μοτίβα και μπορεί να προκαλέσει ακραίες καιρικές συνθήκες που κυμαίνονται από ξηρασία έως πλημμύρες. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η κλιματική αλλαγή κάνει το «Ελ Νίνιο» ισχυρότερο.
Έως και 8% κάτω η παραγωγή στην Ινδία, 20% στη Βραζιλία
Η Ινδία βίωσε τον ξηρότερο Αύγουστο εδώ και έναν αιώνα και οι καλλιέργειες στη δυτική πολιτεία της Μαχαράστρα, η οποία αντιπροσωπεύει πάνω από το 1/3 της παραγωγής της ζαχαροκάλαμου, παρέμειναν στάσιμες κατά τη διάρκεια της κρίσιμης φάσης ανάπτυξης. Η παραγωγή ζάχαρης της Ινδίας είναι πιθανό να μειωθεί κατά 8% φέτος, σύμφωνα με την Indian Sugar Mills Association. Το πιο πυκνοκατοικημένο έθνος του κόσμου είναι επίσης ο μεγαλύτερος καταναλωτής ζάχαρης και τώρα περιορίζει τις εξαγωγές του.
Στην Ταϊλάνδη, τα αποτελέσματα του «Ελ Νίνο» στις αρχές της καλλιεργητικής περιόδου άλλαξαν όχι μόνο την ποσότητα αλλά και την ποιότητα της συγκομιδής, εξηγεί ο Nαραντίπ Αναντασούκ, επικεφαλής της Ένωσης Παραγωγών Ζάχαρης της Ταϊλάνδης. Το 2024, αναμένει μόνο 76 εκατομμύρια μετρικούς τόνους ζαχαροκάλαμου που θα αλέθονται την περίοδο συγκομιδής, σε σύγκριση με 93 εκατομμύρια μετρικούς τόνους φέτος.
Μια έκθεση του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) προέβλεψε πτώση 15% της παραγωγής στην Ταϊλάνδη τον Οκτώβριο. Η χώρα αντέστρεψε την αύξηση των τιμών της ζάχαρης μέσα σε λίγες μέρες, επιβάλλοντας ελέγχους τιμών για πρώτη φορά από το 2018. Κάτι τέτοιολένε οι καλλιεργητές θα αποθάρρυνε τους αγρότες από την καλλιέργεια ζάχαρης περιορίζοντας το εισόδημά τους. «Είναι σαν να εμποδίζουμε τη βιομηχανία να αναπτυχθεί, αποτρέποντας έναν ανοιχτό ανταγωνισμό», είπε ο Αναντασούκ.
Οι τιμές χονδρικής είχαν επιτραπεί να αυξηθούν για να βοηθήσουν τους αγρότες να αντιμετωπίσουν το υψηλότερο κόστος, εν μέρει λόγω των απαιτήσεων της κυβέρνησης να μην κάψουν τα χωράφια τους, γεγονός που καθιστά τη συγκομιδή φθηνότερη, αλλά τυλίγει μεγάλο μέρος της Ταϊλάνδης με βαριά αιθαλομίχλη.
Η σοδειά της Βραζιλίας βέβαια προβλέπεται να είναι 20% μεγαλύτερη από την περσινή, δήλωσε η Κέλι Γκόγκαρι ανώτερη ερευνητική αναλύτρια στην εταιρεία γεωργίας δεδομένων και ανάλυσης Gro Intelligence. Αλλά δεδομένου ότι η χώρα βρίσκεται στο νότιο ημισφαίριο, η ώθηση στις παγκόσμιες προμήθειες δεν θα έρθει πριν από τον Μάρτιο. Αυτό οφείλεται στον ευνοϊκό καιρό νωρίτερα φέτος στη Βραζιλία μαζί με την αύξηση των περιοχών όπου φυτεύτηκε ζαχαροκάλαμο, σύμφωνα με το USDA.
Τα παγκόσμια αποθέματα ζάχαρης φθάνουν για 68 ημέρες
Οι επόμενοι μήνες γεννούν μεγάλη ανησυχία, λέει ο Παλμέρι του FAO. Η αύξηση του πληθυσμού και η αυξανόμενη κατανάλωση ζάχαρης θα επιβαρύνουν περαιτέρω τα αποθέματα ζάχαρης, είπε. Ο κόσμος έχει τώρα λιγότερες από 68 ημέρες σε αποθέματα ζάχαρης για να καλύψει τις ανάγκες του, σε σύγκριση με 106 ημέρες όταν άρχισαν να μειώνονται το 2020, σύμφωνα με στοιχεία από το USDA. «Βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2010», δήλωσε ο Τζόζεφ Γκλάουμπερ, ανώτερος ερευνητής στο International Food Policy Research Institute.
Η Ινδονησία - ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ζάχαρης πέρυσι, σύμφωνα με το USDA - μείωσε τις εισαγωγές και η Κίνα, ο δεύτερος εισαγωγέας, αναγκάστηκε να απελευθερώσει τη ζάχαρη από τα αποθέματά της για να αντισταθμίσει τις υψηλές τιμές στην εγχώρια αγορά για πρώτη φορά εδώ και έξι χρόνια. Για ορισμένες χώρες, η εισαγωγή ακριβότερης ζάχαρης καταναλώνει αποθέματα ξένου νομίσματος, όπως δολάρια και ευρώ, που απαιτούνται επίσης για την πληρωμή του πετρελαίου και άλλων κρίσιμων εμπορευμάτων, προειδοποιούν οικονομολόγοι του FAO.
Στις χώρες αυτές ανήκει η Κένυα. Αυτάρκης κάποτε σε ζάχαρη, τώρα εισάγει 200.000 μετρικούς τόνους ετησίως από ένα περιφερειακό εμπορικό μπλοκ. Το 2021, η κυβέρνηση περιόρισε τις εισαγωγές για να προστατεύσει τους ντόπιους αγρότες από τον ξένο ανταγωνισμό, αλλά αντέστρεψε αυτή την απόφαση καθώς οι σοδειές συρρικνώθηκαν λόγω ανεπαρκούς βροχής και κακής διαχείρισης.
Η ποσότητα της αλεσμένης ζάχαρης στην Κένυα μειώθηκε σταθερά από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο. Για να αντισταθμιστεί, οι μηνιαίες εισαγωγές διπλασιάστηκαν από τον Σεπτέμβριο έως τον Οκτώβριο. Εν τω μεταξύ, η τιμή για μια σακούλα 50 κιλών ζάχαρης διπλασιάστηκε στα 60 δολάρια.
Στη Νιγηρία, τη μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής, ο αγώνας των αρτοποιών είναι μια μικρογραφία των επιπτώσεων της αύξησης του κόστους των τροφίμων και των καυσίμων και του υπερβολικού αντίκτυπου των υψηλών τιμών της ζάχαρης, επειδή είναι τόσο πανταχού παρών. Τα πολλά αρτοποιεία της πρωτεύουσας χρησιμοποιούν ζάχαρη τόσο για να γλυκάνουν τα κέικ όσο και για να ενισχύσουν τη μαγιά που φουσκώνει το ψωμί.
Το ψωμί είναι συχνά το μόνο φαγητό που μπορούν να αντέξουν οικονομικά τα φτωχά νοικοκυριά. Όταν οι αρτοποιοί αυξάνουν τις τιμές του ψωμιού, όπως έκαναν κατά 15% νωρίτερα φέτος, κάποιοι πεινούν. Το να μην επιβαρύνουμε το υψηλότερο κόστος δεν αποτελεί επιλογή, καταλήγει ο Mανσούρ Ομάρ, πρόεδρος της Ένωσης Αρτοποιών της Νιγηρίας. «Δεν υπάρχει περίπτωση να αγοράσεις ψηλά και να πουλάς χαμηλά», είπε.