«Απλησίαστη» η σοκολάτα λόγω «Ελ Νίνιο»: Ένας τόνος κακάο κοστίζει όσο 50 βαρέλια πετρελαίου

Η λάσπη από την αδιάκοπη βροχή πέφτει στα πόδια του Nέστορ Γκέσαν, καθώς δείχνει ένα χωράφι με κακάο που έχει καταστραφεί στο αγρόκτημά του στην Ακτή Ελεφαντοστού. Ο 52χρονος καλλιεργητής δεν μπορεί να σώσει τα φυτά του, επομένως εστιάζει τις προσπάθειες του να σώσει τα υγιή φυτά. «Έπρεπε να δημιουργήσω ένα όριο για να αποτρέψω τη μόλυνση της υπόλοιπης φυτείας.Οι αποδόσεις είναι χαμηλές. Ο καιρός δεν μας βοήθησε» λέει

Είναι μια κλιματική κρίση που εκτυλίσσεται σε ολόκληρη την Ακτή Ελεφαντοστού και τη Γκάνα, κύριες εξαγωγές χώρες του κακάο, με συνέπειες στον παγκόσμιο πληθωρισμό των τροφίμων και την κρίση του κόστους ζωής. Η υπερβολική βροχή μειώνει την παραγωγή και καθυστερεί τη συγκομιδή, με το έλλειμμα που προκύπτει να εκτοξεύει τις τιμές χονδρικής στη Νέα Υόρκη στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 46 ετών.

Η συνολική βροχόπτωση στη Δυτική Αφρική από την έναρξη της περιόδου των βροχών την 1η Μαΐου είναι υπερδιπλάσια από τον μέσο όρο των 30 ετών, σύμφωνα με την Maxar Technologies Inc. Η ζημιά στις αποδόσεις επιδεινώνεται από τη μακρά μάχη των καλλιεργητών για τα έσοδά τους, αφήνοντάς τους λίγα χρήματα για να επενδύσουν πίσω στις σοδειές τους. Αυτή είναι η κύρια περίοδος συγκομιδής και οι σφοδρές βροχοπτώσεις μετατρέπουν τους χωματόδρομους σε αδιάβατους βάλτους, ρίχνουν τα άνθη πριν φυτρώσουν και ευνοούν την αναπαραγωγή μιας μυκητιακής λοίμωξης που καταστρέφει τους λοβούς.

Η παραγωγή της Γκάνας αναμένεται να είναι η χαμηλότερη των τελευταίων 13 ετών και η Ακτή Ελεφαντοστού η μικρότερη των τελευταίων επτά ετών, με βάση τα σύνολα που παρέχονται από εμπόρους και εξαγωγείς. Μαζί, οι χώρες παράγουν περίπου το 60% των κόκκων του κόσμου, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Κακάο.

Τα πιο ενεργά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης διαπραγματεύονται στα υψηλότερα επίπεδα από το 1977 στη Νέα Υόρκη, ξεπερνώντας τα 4.200 δολάρια ανά τόνο. Σε αυτή την τιμή, θα μπορούσατε να αγοράσετε περίπου 50 βαρέλια πετρελαίου. «Αυτή είναι μια ανοδική αγορά και δεν έχει φτάσει ακόμα στο απόγειό της», δήλωσε ο Φουάντ Μοχάμεντ Αμπουμπακάρ, επικεφαλής της Ghana Cocoa Marketing Co. (UK), που είναι συνδεδεμένη με την κυβέρνηση και πουλά και εξάγει κακάο υψηλής ποιότητας. «Μας περιμένουν περισσότεροι κίνδυνοι».

Ανατιμήσεις εν όψει Χριστουγέννων

Με τη ζάχαρη να φτάνει επίσης σε υψηλά δεκαετίας, οι καταναλωτές πιθανότατα θα ξοδέψουν περισσότερα για τις μπάρες σοκολάτας, τα μπισκότα και το ζεστό κακάο καθώς πλησιάζουν τα Χριστούγεννα. Το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ προβλέπει ότι οι τιμές για τη ζάχαρη και τα γλυκά θα αυξηθούν κατά 8,9% φέτος και άλλο 5,6% το επόμενο έτος, ξεπερνώντας τον συνολικό πληθωρισμό των τροφίμων.

Επικαλούμενη το υψηλότερο κόστος προμήθειας, η Mondelez που κατασκευάζει τις ράβδους Toblerone και τα μπισκότα Oreo, θα αυξήσει κάποιες τιμές το επόμενο έτος, δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος Ντιρκ βαν ντερ Πουτ στο Bloomberg TV στις 6 Νοεμβρίου. Ο κολοσσός της Nestle ιδιοκτήτης του παγωτού Haagen-Dazs και των Quality Street candies, είπε ότι θα κάνει το ίδιο.

Θα ήταν λογικό να συμπεράνουμε ότι οι αγρότες επωφελούνται από την αύξηση των τιμών, αλλά στην πραγματικότητα δεν επωφελούνται - ακόμη και με το ασφάλιστρο των 400 δολαρίων ανά τόνο που προσαρμόζεται στην τιμή της αγοράς ως διαφορά εισοδήματος διαβίωσης. Οι αγορές κακάο στην Ακτή του Ελεφαντοστού και τη Γκάνα ελέγχονται αυστηρά από τις κυβερνήσεις και οι ρυθμιστικές αρχές συνήθως πωλούν κόκκους σε ξένους αγοραστές τουλάχιστον 12 μήνες νωρίτερα.

Αυτό σημαίνει ότι τα χρήματα που καταβάλλονται στους αγρότες για τη σοδειά αυτής της σεζόν είχαν «κλειδώσει» πριν από περίπου ένα χρόνο, όταν τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης ήταν περίπου 2.500 δολάρια ο τόνος. «Στις τρέχουσες τιμές οι αγρότες δεν έχουν κίνητρα να πάνε στις φάρμες», τονίζει ο Mαχμούντ Χαγιάτ, ανώτερος έμπορος στην Ivory Cocoa Products, μια εταιρεία επεξεργασίας κόκκων κακάο «Αν οι τιμές ήταν υψηλές, θα κολυμπούσε για να πάρει το κακάο».

«Αιχμάλωτοι της βροχής και της ακρίβειας»

Αυτή τη στιγμή, οι καλλιεργητές περιμένουν τις διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης για την επόμενη σεζόν με κορυφαίους αγοραστές όπως η Barry Callebaut AG, η Cargill Inc. και η Olam International Ltd. Οι δύο πλευρές βρίσκονται σε αδιέξοδο, με τις εταιρείες να καθυστερούν τις αγορές επειδή θέλουν έκπτωση, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές.

Συνήθως, θα υπήρχε ώθηση να φυτευτούν περισσότερα σπορόφυτα κακάο για να επωφεληθούν από την άνθηση, αλλά πολλοί καλλιεργητές είναι «αιχμάλωτοι της βροχής» και δεν έχουν την πολυτέλεια να προσλάβουν περισσότερα χέρια, να χρησιμοποιήσουν περισσότερα λιπάσματα ή να αγοράσουν τα απαραίτητα χημικά για να αποκρούσουν τις ασθένειες

Το έδαφος στο οικόπεδο 12 στρεμμάτων του Σάμουελ Άντο στη Γκάνα - περίπου 65 χιλιόμετρα βόρεια της πρωτεύουσας, Άκρα - έχει αμμώδη υφή, γεγονός που καθιστά λίγο πιο δύσκολη την καλλιέργεια κακάο ακόμα και στις καλύτερες συνθήκες. Μετά από μια δυνατή βροχόπτωση, σχεδόν κάθε δέντρο που είχε καρποφορήσει, είτε σάπιζε είτε γινόταν μαύρο. Ο μόνος τρόπος για να δαμάσει την εξάπλωση της ασθένειας λέει, είναι να ψεκάζει τα μπουμπούκια του, κάθε δύο εβδομάδες, αλλά αυτή η δαπάνη είναι απρόσιτη. «Ποτέ δεν ειχε επιτεθεί στο αγρόκτημά μου τόσο άσχημα από τότε που άρχισα να καλλιεργώ κακάο», τονίζει ο 52χρονος αγρότης. «Αυτά που κερδίζω δεν είναι αρκετά για να επενδύσω πίσω στο αγρόκτημα».

Το «Ελ Νίνιο» απειλή για το μέλλον

Το καιρικό μοτίβο του «Ελ Νίνιο» θα μπορούσε να προκαλέσει περισσότερες δυσκολίες στο μέλλον, καθώς οι ξηρές συνθήκες συνήθως επικρατούν σε ολόκληρη τη Δυτική Αφρική. Η παγκόσμια παραγωγή δεν ανταποκρίθηκε στη ζήτηση τις δύο τελευταίες σεζόν και αναμένεται να παραμείνει έτσι για αρκετά ακόμη χρόνια, είπε ο Aμπουμπακάρ. «Η απόκριση της προσφοράς δεν θα είναι άμεση», είπε. «Θα χρειαστεί χρόνος για τις υψηλότερες τιμές για να τονωθεί η παραγωγή».

Επιπλέον, οι κανονισμοί για την αποψίλωση των δασών που προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - έναν σημαντικό κόμβο για την καλλιέργεια της Δυτικής Αφρικής - είναι πιθανό να κλιμακώσουν το κόστος καθώς οι σπόροι κακκάο παρακολουθούνται μέσω της αλυσίδας εφοδιασμού.

Αυτή την εποχή του χρόνου, τα εργοστάσια επεξεργασίας στο San Pedro, τον κύριο εξαγωγικό κόμβο της Ακτής Ελεφαντοστού, θα πρέπει να λειτουργούν με φουλ τις μηχανές για να καθαρίσουν και να συσκευάσουν τους κόκκους σε σακούλες 65 κιλών, έτοιμες για αποστολή. Ωστόσο, οι συνολικές αφίξεις στα λιμάνια τη σεζόν που ξεκίνησε την 1η Οκτωβρίου ανήλθαν συνολικά σε 479.449 τόνους, σε σύγκριση με εκτιμώμενους 707.200 τόνους πριν από ένα χρόνο. Αυτό είναι μια πτώση 32%.

Η Εθνική Ομοσπονδία Λιμενεργατών, η οποία εκπροσωπεί τους εργαζόμενους στα κύρια λιμάνια της Ακτής Ελεφαντοστού, είπε ότι αυτή η σεζόν ήταν αφύσικη. Πρόσφατα μέτρησε 29 φορτηγά στο San Pedro και 32 στο Abidjan, σε σύγκριση με 70 και 61, αντίστοιχα, ένα χρόνο νωρίτερα. «Η ροή των αφίξεων συγκομιδής κακάο είναι πολύ χαμηλή», ανέφερε η ομοσπονδία. «Τα μέλη που είναι συνήθως πολύ απασχολημένα με το ξεφόρτωμα των σάκων κακάο από φορτηγά κάνουν πλέον άλλες δουλειές».

Οι καιρικές συνθήκες και οι χαμηλές αμοιβές ωθούν ορισμένους αγρότες να εγκαταλείψουν την παραγωγή τους και να στραφούν σε άλλα προϊόντα, ιδίως το καουτσούκ και τον χρυσό.Η φάρμα του Γκεσάν την καρδιά του κακάου της Ακτής Ελεφαντοστού, απέχει περίπου επτά ώρες οδικώς από το Aμπιτζάν. Τα τελευταία χρόνια, τεράστιες φυτείες καουτσούκ αναπτύχθηκαν γύρω του για να ικανοποιήσουν τη ζήτηση για ελαστικά, σωλήνες και άλλα προϊόντα. Τα λαστιχένια δέντρα χρειάζονται λιγότερη συντήρηση και η Ακτή Ελεφαντοστού είναι πλέον ο κορυφαίος παραγωγός στην Αφρική.

«Οι καλλιεργητές εγκαταλείπουν το κακάο»

Στην Γκάνα, το δέλεαρ είναι ο χρυσός. Η βιοτεχνική εξόρυξη αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τρίτο της παραγωγής της χώρας και οι αγρότες μιλούν για εταιρείες που τους προσφέρουν επίμονα μεγάλα χρηματικά ποσά για να παραδώσουν τη γη τους.

Μια βόλτα στη «ζώνη κακάο» της χώρας βρίσκει πολλές φυτείες που αντικαθίστανται από αυτό που τοπικά είναι γνωστό ως «galamsey», που προέρχεται από τη φράση «μάζεψε και πούλησε» που στην τοπική γλώσσα της Γκάνας σημαίνει παράνομη μικρής κλίμακας εξόρυξη χρυσού. «Υπάρχει ένας μύθος ότι οι φάρμες κακάο συχνά βρίσκονται σε κοιάσματα πλούσια σε χρυσό», είπε ο καλλιεργητής Μάικλ Ασεαμπόνγκ, κοιτάζοντας το ορυχείο δίπλα. «Μερικοί αγρότες δεν μπορούν να αντισταθούν στη γοητεία του γρήγορου χρήματος».

Η Cote d’Ivoire-Ghana Cocoa Initiative (Πρωτοβουλία για το Κακάο στην Ακτή Ελεφαντοστού και τη Γκάνα) δημιουργήθηκε και από τα δύο έθνη για να μειώσει αυτή τη λάμψη. Ο σκοπός του καρτέλ είναι να αυξήσει τις τιμές που καταβάλλονται στους αγρότες, λέγοντας ότι δεν καλύπτουν το κόστος παραγωγής ή δεν λαμβάνουν αξιοπρεπή μισθό διαβίωσης εδώ και δεκαετίες, δήλωσε ο εκτελεστικός γραμματέας, Άλεξ Ασάνβο «Αν οι αγρότες βλέπουν υψηλές τιμές σήμερα και λαμβάνουν χαμηλότερη τιμή, πώς θα μπορέσπυν να συνεχίζουν να καλλιεργούν κακάο;» είπε.

Bloomberg