Στα πρόθυρα πολέμου Βενεζουέλα και Γουιάνα - Η διαμάχη για το πετρέλαιο και η παγκόσμια ανησυχία

Αυξάνεται η ένταση μεταξύ Βενεζουέλας και Γουιάνας, καθώς το Καράκας είπε ότι προετοιμάζει νομοθεσία για να διεκδικήσει την περιοχή Eσεκίμπo της Γουιάνας ως δική της. Ο πρόεδρος Νικολάς Μαδούρο ζήτησε την Τρίτη (6.12) ένα νομοσχέδιο για τη δημιουργία της επαρχίας «Γουιάνα Εσεκίμπα» και διέταξε τις εταιρείες της Βενεζουέλας να προετοιμαστούν να εισέλθουν στην περιοχή για να εξερευνήσουν ορυκτά καύσιμα και ορυκτά «άμεσα». Η κίνηση κλιμάκωσε τις εντάσεις σχετικά με την διαφιλονικούμενη περιοχή που είναι πλούσια σε πετρέλαιο.

Ο Μαδούρο είπε ότι θα προχωρήσει «στη χορήγηση αδειών λειτουργίας για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση πετρελαίου, φυσικού αερίου και ορυχείων σε ολόκληρη την περιοχή του Εσεκίμπο μας». Απαίτησε από τις εταιρείες της Γουιάνας που εργάζονται στην περιοχή να αποχωρήσουν εντός τριών μηνών. Ο πρόεδρος της Γουιάνας Ιρφάαν Άλι απέρριψε τα μέτρα ως «άμεση απειλή» κατά της χώρας του και απείλησε να παραπέμψει την υπόθεση στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Η πετρελαϊκή ανακάλυψη που άναψε τη «σπίθα»

Η Βενεζουέλα διεκδικεί εδώ και δεκαετίες το Eσεκίμπο. Η Γουιάνα ωστόσο διοικεί την επικράτεια από τότε που καθορίστηκαν τα σύνορα από μια ομάδα διαιτησίας το 1899. Το Eσεκίμπο αποτελεί περισσότερα από τα δύο τρίτα του εδάφους της και φιλοξενεί 125.000 από τους 800.000 πολίτες της. Εκκρεμεί προσφυγή ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης (ICJ) στη Χάγη σχετικά με το πού πρέπει να βρίσκονται τα σύνορα της περιοχής.

Οι τελευταίες προσπάθειες της Βενεζουέλας να προσαρτήσει το έδαφος κέντρισαν το ενδιαφέρον το 2015 όταν η ExxonMobil ανακοίνωσε ότι είχε βρει πετρέλαιο σε εμπορεύσιμες ποσότητες στα ανοιχτά της ακτής του Esσεκίμπο. Οι δηλώσεις του Μαδούρο ακολουθούν το αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα της Κυριακής για την προσάρτηση του εδάφους Το Καράκας ισχυρίζεται ότι το 95% των Βενεζολανών ψήφισαν για την προσάρτηση της επικράτειας.

Χθες Τετάρτη (6.12) Γουιάνα και Βενεζουέλα συμφώνησαν να κρατήσουν ανοιχτούς τους «διαύλους επικοινωνίας» στην ταχέως κλιμακούμενη διαμάχη, την ώρα που η Βραζιλία ενίσχυσε τα στρατεύματά της κοντά στα σύνορά της και η Ουάσιγκτον κάλεσε όλες τις πλευρές να επιδείξουν ηρεμία.

Στο Καράκας, η κυβέρνηση είπε ότι ο κορυφαίος διπλωμάτης της Ιβάν Γκιλ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον ομόλογό του από τη Γουιάνα Χιου Τοντ «για να συζητήσουν το ζήτημα της εδαφικής διαμάχης» για την περιοχή του Εσεκίμπο που διεκδικούν και οι δύο χώρες. Η συζήτηση έγινε κατόπιν αιτήματος της Γουιάνας, ανέφερε σε ανακοίνωσή της, και ολοκληρώθηκε με τα μέρη να συμφωνούν «να κρατήσουν ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας».

Ο στρατός της Βραζιλίας, εν τω μεταξύ, δήλωσε ότι ενισχύει την παρουσία του στις βόρειες πόλεις Pacaraima και Boa Vista στο πλαίσιο των προσπαθειών «να εγγυηθεί το απαραβίαστο της επικράτειας».Μια ταξιαρχία πεζικού με σχεδόν δύο χιλιάδες στρατιώτες είχε «εντείνει» τη στρατιωτική παρουσία στη συνοριακή περιοχή.

Τα στρατεύματα είναι επιφορτισμένα με την «επιτήρηση και προστασία της εθνικής επικράτειας». Ο στρατός είπε ότι τεθωρακισμένα οχήματα θα σταλούν από τις νότιες και κεντρικές περιοχές της Βραζιλίας για να ενισχύσουν τη βόρεια ανάπτυξη.

Την ίδια στιγμή οι Ηνωμένες Πολιτείες είπαν ότι παρακολουθούν στενά την κατάσταση. «Η κατάσταση είναι ανησυχητική, την παρακολουθούμε πολύ, πολύ, πολύ στενά», είπε στους δημοσιογράφους ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας Τζον Κίρμπι. «Προφανώς δεν θέλουμε να δούμε να σημειώνεται καμία βία εδώ ή να ξεσπάει σύγκρουση», πρόσθεσε.

Aγνοείται ελικόπτερο

Λάδι στη φωτιά της έντασης έριξε η είδηση οτι ένα ελικόπτερο των ενόπλων δυνάμεων της Γουιάνας, στο οποίο επέβαιναν επτά άτομα αγνοείται από την Τετάρτη κοντά στα σύνορα με τη Βενεζουέλα, με φόντο τη διαφορά των δυο χωρών για την κυριαρχία στην Εσεκίμπο «Το αεροσκάφος βρισκόταν εν πτήσει προς τα σύνορά μας (…) Χάσαμε την επαφή», εξήγησε ο αρχηγός του γενικού επιτελείου Όμαρ Καν στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. Ο ίδιος αξιωματούχος διευκρίνισε πως το ελικόπτερο βρισκόταν περίπου 45 χιλιόμετρα από τα σύνορα, οριακά εντός της Εσεκίμπο.

Ερωτηθείς εάν θεωρεί πιθανό να ευθύνεται η Βενεζουέλα για το συμβάν, απάντησε: «Δεν έχουμε καμιά πληροφορία που να υποδεικνύει κάτι τέτοιο». Νωρίτερα, σημείωσε πως οι καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή ήταν «κακές».

Το δημοψήφισμα στη Βενεζουέλα

Την περασμένη εβδομάδα, δύο ημέρες πριν από το δημοψήφισμα, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ) διέταξε τη Βενεζουέλα «να απέχει από κάθε ενέργεια που θα τροποποιούσε την κατάσταση που επικρατεί επί του παρόντος στο επίμαχο έδαφος». Ωστόσο, δεν δέχθηκε το επείγον αίτημα της Γουιάνας να σταματήσει το δημοψήφισμα της Κυριακής.

Η Γουιάνα, πρώην βρετανική και ολλανδική αποικία, επιμένει ότι τα σύνορα του Εσεκίμπο καθορίστηκαν από επιτροπή διαιτησίας το 1899. Αλλά η Βενεζουέλα – η οποία δεν αποδέχεται τη δικαιοδοσία του ICJ στο θέμα, ισχυρίζεται ότι ο ποταμός Eσεκίμπο αποτελεί φυσικό σύνορο που αναγνωρίζεται ήδη από το 1777.

Οι ψηφοφόροι της Βενεζουέλας κλήθηκαν να απαντήσουν σε πέντε ερωτήσεις, συμπεριλαμβανομένου του εάν η Βενεζουέλα έπρεπε να απορρίψει τη διαιτητική απόφαση του 1899 καθώς και τη δικαιοδοσία του ICJ. Ρωτήθηκαν επίσης εάν η υπηκοότητα της Βενεζουέλας θα έπρεπε να χορηγηθεί στους κατοίκους –επί του παρόντος Γουιάνας– ενός νέου «κράτους Εσεκίμπα της Γουιάνας».

Οι απειλές του Μαδούρο μπορεί να είναι μια στρατηγική δημιουργίας αβεβαιότητας προκειμένου να ασκηθεί «πίεση στην κυβέρνηση της Γουιάνας να καθίσει και να διαπραγματευτεί» είπε ο αναλυτής της International Crisis Group Mαριάνο ντε Άλμπα.

Η Γουιάνα έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θεωρεί το ICJ τον τελικό διαιτητή στο θέμα. «Βραχυπρόθεσμα, η ρητορική της αντιπαράθεσης θα συνεχιστεί, αλλά την ίδια στιγμή, θεωρώ ότι μια ένοπλη σύγκρουση είναι απίθανη», πρόσθεσε ο Ντε Άλμπα στο Γαλλικό Πρακτορείο. Ωστόσο, το παραμικρό λάθος σε τέτοιες τεταμένες συνθήκες θα μπορούσε να προκαλέσει μια ταχεία κλιμάκωση, προειδοποίησε.

Ερωτηθείς για τη διαμάχη, εκπρόσωπος του γγ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είπε ότι «ο γενικός γραμματέας υποστηρίζει σθεναρά τη χρήση αποκλειστικά ειρηνικών μέσων για την επίλυση διεθνών διαφορών».