Τζαμιλέ Αλαμολόντα: Η αντισυμβατική «πρώτη κυρία» του Ιράν σπάει τη σιωπή της

Είναι πολύ ασυνήθιστο για τη σύζυγο ενός Ιρανού ηγέτη να προωθεί τις δικές της απόψεις, ακόμη περισσότερο αν είναι παντρεμένη με ένα σκληροπυρηνικό μέλος της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Aλλά η Τζαμιλέ-Σαντάτ Αλαμολόντα, η 58χρονη συγγραφέας και ακαδημαϊκός που είναι παντρεμένη με τον πρόεδρο Εμπραχίμ Ραϊσι έχει ήδη αλλάξει την παραδοσιακή εικόνα μιας γυναίκας με το ρόλο της.

«Είμαι δάσκαλα και επικεντρώνομαι σε φιλοσοφικές θεωρίες», είπε στους Financial Times από το γραφείο της στο κρατικό Πανεπιστήμιο Shahid Beheshti της Τεχεράνης. «Το κάνω αυτό εδώ και πολύ καιρό, αλλά τώρα νιώθω σαν να έχω μια πλατφόρμα, τυχαία, και ότι οι δραστηριότητές μου είναι ορατές».

Η Aλαμολόντα, καθηγήτρια εκπαιδευτικής φιλοσοφίας που διευθύνει επίσης το ερευνητικό ινστιτούτο επιστήμης και τεχνολογίας του πανεπιστημίου, παντρεύτηκε τον Ραϊσι πριν από τέσσερις δεκαετίες, μεγαλώνοντας μαζί του δύο κόρες ενώ σπούδαζε για το διδακτορικό της, διδάσκοντας και γράφοντας οκτώ βιβλία.

Η θέση της «πρώτης κυρίας» είναι ενσωματωμένη στην πολιτική κουλτούρα των ΗΠΑ, αλλά ποτέ δεν ήταν χαρακτηριστικό του ανδροκρατούμενου τοπίου του Ιράν. Οι σύζυγοι των προηγούμενων προέδρων του Ιράν σπάνια εμφανίστηκαν δημόσια και δεν προσπάθησαν να επηρεάσουν την πολιτική. Καμία ωστόσο δεν είχε την εκπαίδευση ή το επαγγελματικό υπόβαθρό της.

Οι ρήξεις της με την παράδοση περιλαμβάνουν την προώθηση των απόψεών της για τον ρόλο της γυναίκας και τη σημασία της εκπαίδευσης, δίνοντας συνεντεύξεις σε ξένα μέσα ενημέρωσης όταν συνόδευε τον σύζυγό της σε επίσημα ταξίδια, όπως στα Ηνωμένα Έθνη στη Νέα Υόρκη, και γράφοντας στις συζύγους των Ευρωπαίων ηγετών ζητώντας τους να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για να σταματήσουν τον πόλεμο στη Γάζα.

«Παρακαλώ ζητήστε από τον σύζυγό σας να καταδικάσει τις δολοφονίες ανυπεράσπιστων παλαιστίνιων παιδιών και γυναικών και να ενεργήσει αμέσως για την εδραίωση της ειρήνης», έγραψε τον περασμένο μήνα.

Ο δημόσιος ρόλος της από τότε που ο Ραϊσι εξελέγη πρόεδρος το 2021 έχει προκαλέσει αντιδράσεις στο Ιράν, αν και επέμεινε ότι δεν κάνει ποτέ τίποτα χωρίς να συμβουλευτεί τον σύζυγό της «όπως κάνουν όλα τα ζευγάρια». Αλλά αυτό δεν έχει ικανοποιήσει τους επικριτές της, κυρίως υπερσυντηρητικούς, που την έχουν ζητήσει να μείνει μακριά από την πολιτική. «Κράτα πίσω τη γυναίκα σου», έγραψε ο Τζαλίλ Μοχεμπί, ένας σκληροπυρηνικός κληρικός, στο X τον περασμένο μήνα.

Οι υπερασπιστές της, μεταξύ των οποίων και μεταρρυθμιστές πολιτικοί, λένε ότι χρησιμοποιεί τη φωνή της για τα καλά σε έναν ρόλο που δεν έχει έχει γίνει αντιληπτός τις περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες από την Ισλαμική Επανάσταση. «Η εικόνα της βοηθά πραγματικά τον Ραΐσι να μην φαίνεται πολύ σκληροπυρηνικός», λέει ο Μοχαμάντ-Αλί Αμπτάχι, μεταρρυθμιστής πρώην αντιπρόεδρος, ο οποίος την επαίνεσε γιατί έκανε «θετικά βήματα σε μια πολύ ριζοσπαστική και καταστροφική ατμόσφαιρα».

Ένα κρίσιμο ζήτημα που απασχολεί σήμερα το Ιράν είναι ο νόμος για το χιτζάμπ που επιβάλλει οτι οι γυναίκες πρέπει να καλύπτουν τα μαλλιά και το σώμα τους δημόσια. Το θέμα ήρθε στο προσκήνιο με τον θάνατο της 22χρονης Mαχσά Αμινί πέρυσι μετά τη σύλληψή της για φερόμενη αποτυχία τήρησης του ισλαμικού ενδυματολογικού κώδικα. Αυτό πυροδότησε μερικές από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις στους δρόμους υπό την Ισλαμική Δημοκρατία, με πολλές γυναίκες, ιδιαίτερα τις νεαρές, να προχωρούν ένα βήμα παραπέρα αψηφώντας τους κανόνες και βγαίνοντας έξω χωρίς να καλύπτουν τα μαλλιά τους.

Ερωτηθείσα εάν το Ιράν πρέπει να διατηρήσει τον νόμο για το χιτζάμπ, η Αλαμαλόντα είπε ότι το πρόβλημα είναι η λατρεία της μόδας και του καταναλωτισμού, όχι ο ισλαμικός κώδικας ενδυμασίας. Το χιτζάμπ δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως «όπλο για όσους θέλουν να δείξουν την εχθρότητά τους προς την Ισλαμική Δημοκρατία», είπε.

«Η φιλοσοφία του χιτζάμπ είναι αυτή. . . Οι γυναίκες πρέπει να οδηγήσουν την κοινωνία προς την αριστεία», είπε. «Μια κυρία που χορεύει υπέροχα σε μια σκηνή». . . σαγηνεύει παρά καθοδηγεί. Η Ισλαμική Δημοκρατία υποστηρίζει έναν δρόμο που περιορίζει οτιδήποτε οδηγεί στην αποπλάνηση και υποστηρίζει οτιδήποτε βοηθά στην ανάπτυξη της κοινωνίας». Το κίνημα διαμαρτυρίας, είπε, είχε καθοδηγηθεί από τους εχθρούς του Ιράν στο εξωτερικό. «Όσοι ήρθαν στους δρόμους ήρθαν με τα smartphone τους ενώ τους καθοδηγούσαν [από αλλού] πού να πάνε και ποιον να χτυπήσουν».

Η ίδια είναι διαφορετική από ορισμένες γνωστές συζύγους περιφερειακών ηγεμόνων, όπως η Άσμα αλ Άσαντ της Συρίας ή η βασίλισσα Ράνια της Ιορδανίας. Το μαύρο τσαντόρ της από την κορυφή τα νύχια είναι ένα ορατό σημάδι της απόρριψής της για το δυτικό στυλ που αγκάλιασαν πολλές Ιρανές γυναίκες, ιδιαίτερα εκείνες που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις.

Ο πατέρας της είναι ο Aχμάντ Αλαμολόντα, ένας σκληροπυρηνικός κληρικός γνωστός για την απαγόρευση της ζωντανής μουσικής και την απαγόρευση στις γυναίκες να κάνουν ποδήλατο στην ιερή πόλη Mασχάντ, από όπου κατάγεται. Ωστόσο, επέμεινε ότι η οικογένειά της δεν στάθηκε ποτέ εμπόδιο στις φιλοδοξίες της. «Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι οι κληρικοί αντιτίθενται στην εκπαίδευση για τις κόρες τους», είπε.

Οι γυναίκες έχουν παραγκωνιστεί σε μεγάλο βαθμό στην πολιτική κατά τη διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας του Ιράν, αν και η Aλαμολάντα δεν είναι η πρώτη σύζυγος του ηγέτη που έκανε σχόλια. Η βασίλισσα Farah, σύζυγος του Σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, έσπασε επίσης το καλούπι, δεκαετίες πριν από την επανάσταση του 1979, ξεπερνώντας τα όρια της παράδοσης. Η ίδια και ο σύζυγός της ενσάρκωσαν έναν τύπο μοντερνισμού και αίγλης δυτικού τύπου που δεν είχε προηγούμενο στο Ιράν. Ωστόσο, ο πλούσιος τρόπος ζωής τους βοήθησε επίσης να στραφούν οι απλοί Ιρανοί εναντίον τους και οδηγήθηκαν στην εξορία.

Μεγάλο μέρος της δημοσιευμένης δουλειάς της Aλαμολάντα, που περιγράφεται στο The Feminine Art of Living και στην Ισλαμική Θεωρία της Εκπαίδευσης, επικεντρώνεται σε ζητήματα γύρω από τη γυναικεία ηλικία και τον τρόπο εφαρμογής των θρησκευτικών διδασκαλιών στην εκπαίδευση.

Για αυτήν, η «ουσία» μιας γυναίκας μειώνεται εάν επικεντρωνόταν στο «κυνήγι της δύναμης και του πλούτου» και όχι στα πιο σημαντικά ζητήματα, όπως οι ισχυρές οικογενειακές και συναισθηματικές σχέσεις. Για όσους αγκαλιάζουν ή εποφθαλμιούν έναν δυτικό τρόπο ζωής «το τίμημα της ανεξαρτησίας τους ήταν η υποβάθμιση της θηλυκότητάς τους σε ένα επιφανειακό αξιοθέατ», είπε

Τόνισε την ανάγκη να διατηρηθούν ζωντανές οι παραδοσιακές αξίες όπως η ηθική διαβίωση, πολύ περισσότερο επειδή ο κόσμος βρισκόταν σε μια «ιστορική καμπή». «Η έλλειψη ηθικής θα οδηγήσει στην καταστροφή του περιβάλλοντος, του πολιτισμού, του πολιτισμού και της ανθρωπότητας», είπε. «Η ηθική διαφθορά και η ασέβεια μπορούν να καταστρέψουν την ανθρώπινη φυλή νωρίτερα από μια ατομική βόμβα».