Γλυπτά Παρθενώνα: Η κυβέρνηση Μπλερ ήθελε συμφωνία - Επέκρινε το Βρετανικό Μουσείο για «αδιαλλαξία»

Σε μια επιστολή που απευθυνόταν στον τότε πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ τον Απρίλιο του 2003, η σύμβουλος της Ντάουνινγκ Στριτ Σάρα Χάντερ έγραφε: «Υπάρχουν καλοί λόγοι για να ενθαρρύνουμε τόσο ιδιωτικά όσο και δημόσια το [Βρετανικό Μουσείο] να βρει μία ρύθμιση τους επόμενους 12 μήνες», σύμφωνα με τα Εθνικά Αρχεία του Ηνωμένου Βασιλείου. «Η ελληνική υπόθεση έχει γίνει πιο περίπλοκη - επιχειρηματολογώντας για ένα δάνειο αντί για την αποκατάσταση της ιδιοκτησίας - και έρχεται σε αντίθεση με την αδιαλλαξία του [Βρετανικού Μουσείου] να εξετάσει τυχόν συμβιβασμούς», πρόσθεσε.

Ο σημερινός πρωθυπουργός Ρίσι Σουνάκ προκάλεσε διπλωματική διαμάχη τον Νοέμβριο, όταν σνόμπαρε τον Έλληνα ομόλογό του που επισκέφτηκε το Λονδίνο. Ο Σουνάκ ήταν δυσαρεστημένος με το σχόλιο που έκανε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πριν από την προγραμματισμένη συνάντηση.

Ο κ. Μητσοτάκης βρίσκεται σε μακροχρόνιες συζητήσεις με τον πρόεδρο του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Όσμπορν για το ενδεχόμενο μιας δανειακής σύμβασης, γράφει η βρετανική εφημερίδα. Ο σερ Κιρ Στάρμερ, ηγέτης του αντιπολιτευόμενου Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας, έχει πει ότι δεν θα σταθεί εμπόδιο σε μια τέτοια συμφωνία μεταξύ της Αθήνας και του μουσείου.

Ο Όσμπορν δήλωσε στο podcast του στο Political Currency χθες ότι οι διαχειριστές του μουσείου και η κυβέρνηση στην Αθήναήταν «πολύ έτοιμοι για μια συμφωνία», σημειώνοντας ότι οι συνομιλίες συνεχίζονταν παρότι ο βρετανός πρωθυπουργός δεν μιλά στον Έλληνα ομόλογό του. Η Χάντερ έγραψε ότι τα Γλυπτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν «ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί» στην προσπάθεια να κερδίσει το Λονδίνο τους Ολυμπιακούς του 2012, σημειώνοντας ότι θα μπορούσε να βοηθήσει να αποσπαστεί η ελληνική ψήφος και μια «σειρά άλλες». Όμως, προειδοποίησε, «θα πρέπει να προφυλαχθούμε από τον κίνδυνο άλλες χώρες να υποβάλλουν ανάλογα αιτήματα».

Για να λυθεί το αδιέξοδο, πρότεινε Λονδίνο και Αθήνα να υπογράψουν μια συνθήκη που θα διέπει τη συμφωνία κοινής χρήσης μεταξύ των δύο χωρών. Σε ένα χειρόγραφο σημείωμα ο Μπλερ έγραψε ότι ήταν υπέρ της δημιουργίας ενός καναλιού επικοινωνίας για να πείσει το Βρετανικό Μουσείο για τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας διευθέτησης.

Πρότεινε να τεθεί επικεφαλής των διαπραγματεύσεων ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Όουεν, καθώς είχε «επιρροή», αλλά θα δημιουργούσε επίσης απόσταση από την κυβέρνηση. Ο Όουεν είχε γράψει στην κυβέρνηση τον Μάρτιο του 2003 υποστηρίζοντας ότι η διαπραγμάτευση κάποιας μορφής συνθήκης με την Αθήνα για το δάνειο των μαρμάρων θα είχε «τεράστια οφέλη». Δεν είναι σαφές από τα έγγραφα γιατί αυτή η ιδέα τελικά απορρίφθηκε.

Τον Οκτώβριο του 2002, ο Κώστας Σημίτης, ο Έλληνας πρωθυπουργός την περίοδο εκείνη, έγραψε στον Μπλερ προτείνοντας να επιστραφούν τα μάρμαρα στην Ελλάδα με μακροπρόθεσμο δανεισμό από το Βρετανικό Μουσείο σε ένα νέο μουσείο που χτίζεται στους πρόποδες της Ακρόπολης, «παρακάμπτοντας το ζήτημα της ιδιοκτησίας», αποκαλύπτουν τα έγγραφα του αρχείου.

Μια πράξη του κοινοβουλίου του 1963 απαγορεύει στο Βρετανικό Μουσείο να επιστρέψει τα γλυπτά. Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα προσφέρθηκε να παράσχει στο Βρετανικό Μουσείο μια σειρά αρχαιοτήτων συμπεριλαμβανομένων μερικών που δεν είχαν βγει ποτέ εκτός Ελλάδας. Η επιστολή Σημίτη αναφερόταν σε δημοσκόπηση του 2002 που βρήκε ότι το 56% του βρετανικού κοινού υποστήριξε την επιστροφή των μαρμάρων στην Ελλάδα.

«Η επιστροφή των μαρμάρων από τη βρετανική κυβέρνηση στο πλαίσιο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, θα ήταν μια διεθνώς επικροτούμενη χειρονομία που αρμόζει στο Ολυμπιακό πνεύμα», έγραψε ο Σημίτης.