Αντιστράτηγος (εα) Δασκαλάκης στο Newsbomb.gr: «Πόλεμος πλήρους φάσματος η σύγκρουση στην Ουκρανία»

Μέσα στην εβδομάδα δύο περιστατικά μας…θύμισαν ότι γίνεται πόλεμος στην Ουκρανία και προκάλεσαν εκ νέου ανησυχία σχετικά με τις διαστάσεις που μπορεί να λάβει αυτή η σύγκρουση.

Από την μια η έκρηξη στην Οδησσό, η οποία «λαχτάρισε» και την ελληνική αποστολή και από την άλλη η επίδειξη ισχύος από το ΝΑΤΟ τόσο με την άσκηση «Nordic Response 2024» στα σύνορα με την Φινλανδία, όσο και με εκπαίδευση 20.000 στρατιωτών στην Πολωνία.

Το Newsbomb.gr απευθύνθηκε στον αμυντικό αναλυτή, Αντιστράτηγος (εα) Ιπποκράτη Δασκαλάκη θέτοντας συγκεκριμένα ερωτήματα για όσα συμβαίνουν.

Οι νατοϊκές ασκήσεις και το μήνυμα στη Ρωσία

Με δεδομένες τις κινήσεις του ΝΑΤΟ το ζήτημα που τίθεται είναι αφενός το μήνυμα προς της Ρωσία και αφετέρου πόσο εύθραυστη είναι η κατάσταση.

«Η διενέργεια στρατιωτικών ασκήσεων πλησίον διαφιλονικούμενων περιοχών ή περιοχών που βρίσκονται σε κρίση είναι μια συνηθισμένη τακτική των κρατών που μεταφέρει μηνύματα (ετοιμότητας, αποφασιστικότητας, δυνατοτήτων, προθέσεων κλπ) σε διάφορα ακροατήρια. Κατά συνέπεια, ανάλογες ασκήσεις, δεν αποτελούν λόγο ιδιαίτερης ανησυχίας παρά μόνο αν συνδυάζονται και με άλλες δραστηριότητες. Ομολογουμένως, η εκπαίδευση Ουκρανών στρατιωτικών από την Ατλαντική Συμμαχία στο έδαφος της Πολωνίας αποτελεί μια «εχθρική» ενέργεια κατά της Ρωσίας που επιβαρύνει τις ήδη τεταμένες σχέσεις των δύο πλευρών», αναφέρει αρχικά ο Διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο κ. Δασκαλάκης.

Σημειώνει παράλληλα ότι:

«Η εμπλοκή της Ατλαντικής Συμμαχίας στο πλευρό της Ουκρανίας χρονολογείται από τις αρχές της ρωσικής εισβολής (2022) και σίγουρα προκαλεί την οργισμένη αντίδραση της Μόσχας που ενίοτε καταφεύγει και σε άμεσες και έμμεσες απειλές κατά των κρατών-μελών της Συμμαχίας. Σύμφωνα μάλιστα με αρκετούς αναλυτές -και δικαιολογημένα σε αρκετό βαθμό- η σύγκρουση Ουκρανίας-Ρωσίας έχει λάβει την μορφή ενός «πολέμου δια αντιπροσώπων» (proxy war) μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας. Ανάλογες καταστάσεις είχαμε βιώσει και κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου χωρίς όμως να οδηγήσουν σε θερμή αναμέτρηση των δύο συνασπισμών. Αναμφισβήτητα οποιαδήποτε πολεμική αναμέτρηση ενέχει κινδύνους απρόβλεπτων εξελίξεων αλλά εκτιμώ ότι στην παρούσα συγκυρία, ο πολιτικός έλεγχος των συγκρούσεων αλλά και η εκατέρωθεν πολιτική βούληση δεν θα επιτρέψουν και ούτε επιθυμούν τη γενίκευση των συγκρούσεων. Επιπρόσθετα, η γενικότερη πορεία των συγκρούσεων δεν δημιουργεί τον πειρασμό σε οποιαδήποτε πλευρά να προχωρήσει σε μια ανεξέλεγκτη κλιμάκωση».

Τρίτος χρόνος πολέμου στην Ουκρανία και υβριδικές απειλές

Με τη σύγκρουση στην Ουκρανία να περνάει πλέον στον τρίτο χρόνο ένα ερώτημα που τίθεται είναι αν μπορούμε να μιλάμε και για έναν ευρύτερο υβριδικό πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.

«Όπως είπε και ο Clausewitz ο πόλεμος είναι ένας «χαμαιλέων» καθώς συνεχώς αλλάζει μορφές αλλά τα ουσιώδη στοιχεία του παραμένουν σταθερά. Η αντιπαράθεση μεταξύ Ανατολής και Δύσεως μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έχει λάβει διάφορες μορφές. Σήμερα η έννοια των υβριδικών απειλών, επιχειρήσεων, συγκρούσεων, πολέμων έχει μια καίρια θέση σε αναφορές κρατών, πολιτικών, αναλυτών, καθώς αποδίδει τον ανταγωνισμό δύο πλευρών με έμφαση στο συντονισμένο συνδυασμό στρατιωτικών και μη στρατιωτικών μέσων. Βέβαια στην Ουκρανία, εδώ και 2 χρόνια μιλάμε για μια κλασσική στρατιωτική σύγκρουση που συνοδεύεται από τη χρήση νέων οπλικών συστημάτων, νέων δογμάτων και όλων των συναφών επιχειρήσεων (ψυχολογικών, πληροφοριακών, κυβερνοπολέμου κλπ) που κατά κάποιο τρόπο συνθέτουν το πλαίσιο ενός υβριδικού πολέμου. Ενδεχομένως και για το πλαίσιο της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η έκφραση «πόλεμος πλήρους φάσματος» (full spectrum war) να περιγράφει επιτυχώς τη σύγκρουση», απάντησε ο κ. Δασκαλάκης.

Σημείωσε επίσης ότι η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία αποτελεί μέρος της ευρύτερης αντιπαράθεσης Δύσης και Ρωσίας που «εκτιμώ ότι θα παραμείνει περιορισμένη στο στρατιωτικό επίπεδο στην ταλαίπωρη Ουκρανία».

Μπορεί να βγει κερδισμένη η Τουρκία;

Τις επόμενες κινήσεις του ΝΑΤΟ προκειμένου να ανταγωνιστεί τη Ρωσία κάποιοι μπορεί να τις περιμένουν «τρίβοντας τα χέρια τους». Μπορεί ένας από αυτούς να είναι η Τουρκία;

Ο κ. Δασκαλάκης απαντάει δίνοντας αρχικά ένα ευρύτερο πλαίσιο: «Ανάλογες συγκρούσεις με εμπλοκή μεγάλων δυνάμεων συνήθως εκτονώνονται σταδιακά χωρίς να υπάρξουν διακηρυγμένοι «νικητές» γεγονός που επιτρέπει τις εκατέρωθεν σιωπηλές υποχωρήσεις. Βέβαια στη συγκεκριμένη σύγκρουση η Μόσχα φαίνεται ότι επικεντρώνεται σε έναν πόλεμο φθοράς που φαίνεται ότι την ευνοεί ένεκα της υπεροχής της σε αριθμούς ανδρών, συστημάτων, πυρομαχικών και αντοχή της ρωσικής οικονομίας και κοινωνίας. Σε κάθε περίπτωση, οι αντοχές του Ουκρανικού λαού είναι βασικός παράγοντας για την εν συνεχεία εξέλιξη των συγκρούσεων καθώς αυτή η βούληση αντίστασης -εν μέρει- καθιστά (και) ηθικά αναγκαία τη συνέχιση της δυτικής και οικονομικής βοήθειας, άνευ της οποίας θα καταρρεύσει η δυνατότητα της ουκρανικής αντίστασης. Φυσικά σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της σύγκρουσης έχουν και οι δυτικές δικαιολογημένες επιδιώξεις για αναχαίτιση της ρωσικής επιθετικότητας αλλά και αποδυνάμωση της Μόσχας».

Συγκεριμένα για το ρόλο της Τουρκίας εξηγεί στο Newsbomb.gr :

«Ιστορικά έχει αποδεχτεί ότι η αντιπαράθεση Δύσεως-Ρωσίας καθιστά ακόμη σημαντικότερη τη στρατηγική θέση της Τουρκίας με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι προσπάθειες προσεταιρισμού της στο δυτικό στρατόπεδο. Βέβαια τα τελευταία χρόνια η Άγκυρα έχει υιοθετήσει μια ριψοκίνδυνη πολιτική εξισορρόπησης μεταξύ Δύσεως και Μόσχας που έχει προκαλέσει ανησυχίες στις δυτικές πρωτεύουσες. Εκτιμώ ότι η Άγκυρα δεν θα υπερβεί τα όρια προσέγγισης προς τη Μόσχα εξακολουθώντας να αναλαμβάνει ρόλο «έντιμου» διαμεσολαβητή και τήρησης ίσων αποστάσεων αλλά συγχρόνως να απολαμβάνει τις οφέλη των δυτικών προσφορών για την παραμονή της (έστω και προβληματικής) στο δυτικό στρατόπεδο. Μια τέτοια εξισορροπητική και καιροσκοπική πολιτική φυσικά ενέχει και κινδύνους αλλά η Άγκυρα επιδεικνύει μια αξιοσημείωτη ευελιξία που ενισχύεται από υπαρκτά πλεονεκτήματα της χώρας».

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις

Το τελευταίο ερώτημα προς τον κ. Δασκαλάκη είχε να κάνει με την νέα περίοδο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ο ίδιος δεν συμφωνεί.

«Δεν θα χρησιμοποιούσα τον όρο νέα περίοδος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις καθώς θεωρώ ότι δεν έχει υπάρξει η παραμικρή αναδίπλωση του τουρκικού αναθεωρητισμού και επεκτατισμού σε βάρος του Ελληνισμού. Η πρόσφατη μείωση της έντασης σίγουρα είναι καλοδεχούμενη, παρά τις ορισμένες αναπόφευκτες αρνητικές συνέπειες, αλλά εκτιμώ ότι αποτελεί μια προσωρινή κατάσταση ως συνέπεια τουρκικών επιλογών για διαφόρους λόγους που η Άγκυρα θεωρεί ότι την εξυπηρετούν. Ο Ελληνισμός θα πρέπει να αξιοποιήσει την προσωρινή αυτή ανάπαυλα για ενδυνάμωση όλων των μορφών ισχύος του μη παραβλέποντας ότι ανάλογα κινείται και η Άγκυρα. Ο χρόνος θα δείξει ποια πλευρά αξιοποίησε καλύτερα τον παράγοντα χρόνο», υποστηρίζει.

Κλείνοντας ο κ. Δασκαλάκης, σημειώνει ότι «τα προβλήματα στις σχέσεις μας παραμένουν και η Άγκυρα δεν φαίνεται διατιθεμένη για οποιαδήποτε -ούτε έστω και για συμβολική- υποχώρηση. Κατά συνέπεια και μακάρι να διαψευστώ, η σύγκρουση μεταξύ των δύο μερών μεταφέρεται για το απώτερο μέλλον, με την πρωτοβουλία κλιμάκωσης να βρίσκεται, όπως πάντα, στην άλλη πλευρά του Αιγαίου».

*· Διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

• Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ)
• Διαλέκτης στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ) και σ και στην Ανωτάτη Διακλαδική Σχολή Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ)