ΗΠΑ - Ιράν: Το μυστικό «ραντεβού» στο Ομάν για να σταματήσουν οι επιθέσεις των Χούθι

Οι ΗΠΑ διεξήγαγαν μυστικές συνομιλίες με το Ιράν φέτος σε μια προσπάθεια να πείσουν την Τεχεράνη να χρησιμοποιήσει την επιρροή της στο κίνημα των Χούθι της Υεμένης για να τερματίσει τις επιθέσεις σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, σύμφωνα με Αμερικανούς και Ιρανούς αξιωματούχους.

Οι έμμεσες διαπραγματεύσεις, κατά τις οποίες η Ουάσιγκτον εξέφρασε επίσης ανησυχίες για το διευρυνόμενο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, πραγματοποιήθηκαν στο Ομάν τον Ιανουάριο και ήταν οι πρώτες μεταξύ των δύο χωρών τους τελευταίους 10 μήνες, δήλωσαν αξιωματούχοι.

Επικεφαλής της αντιπροσωπείας των ΗΠΑ ήταν ο σύμβουλος του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή Μπρετ ΜακΓκαρκ και ο απεσταλμένος του στο Ιράν Άμπραμ Πέιλι. Ο Ιρανός αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Αλί Μπαγκερί Κάνι, ο οποίος είναι επίσης ο κορυφαίος διαπραγματευτής για τα πυρηνικά της Τεχεράνης, εκπροσώπησε την Τεχεράνη.

Οι συνομιλίες υπογραμμίζουν πώς η κυβέρνηση Μπάιντεν χρησιμοποιεί διπλωματικούς διαύλους με την «εχθρική» χώρα, παράλληλα με στρατιωτικά αποτρεπτικά μέσα, σε μια προσπάθεια να αποκλιμακώσει ένα κύμα περιφερειακών εχθροπραξιών στις οποίες εμπλέκονται υποστηριζόμενες από το Ιράν μαχητικές ομάδες που ενέτειναν τη δράση τους, μετά τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς.

Αμερικανοί αξιωματούχοι βλέπουν το έμμεσο κανάλι επικοινωνίας με το Ιράν ως «μέθοδο για την προβολή ολόκληρου του φάσματος των απειλών που προέρχονται από τη χώρα», είπε άτομο με γνώση του θέματος. Στόχος τους να «αποτρέψουν μια ευρύτερη σύγκρουση»

Τα κανάλια επικοινωνίας ΗΠΑ-Ιράν

Ένας δεύτερος γύρος διαπραγματεύσεων με τη συμμετοχή του MακΓκαρκ είχε προγραμματιστεί για τον Φεβρουάριο, αλλά αναβλήθηκε όταν συνδέθηκε με τις προσπάθειες των ΗΠΑ να μεσολαβήσουν σε μια συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς για να σταματήσει ο πόλεμος στη Γάζα και να εξασφαλιστεί η απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων που κρατούνταν στη Γάζα, πρόσθεσαν Αμερικανοί αξιωματούχοι.

«Έχουμε πολλές οδούς για τη μετάδοση μηνυμάτων στο Ιράν», δήλωσε εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών. Αρνήθηκαν να δώσουν λεπτομέρειες «εκτός από το να πουν ότι, από τις 7 Οκτωβρίου, όλοι τους έχουν επικεντρωθεί στην προβολή του πλήρους φάσματος των απειλών που προέρχονται από το Ιράν και στην ανάγκη να σταματήσει το Ιράν τη γενική του κλιμάκωση».

Οι τελευταίες γνωστές συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν ήταν επίσης οι λεγόμενες συνομιλίες εγγύτητας τον περασμένο Μάιο. Από τότε που η επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου πυροδότησε τον πόλεμο, η υποστηριζόμενη από το Ιράν Χεζμπολάχ, το λιβανέζικο μαχητικό κίνημα, ανταλλάσσει καθημερινά διασυνοριακά πυρά με το Ισραήλ.

Οι Χούθι έχουν επιτεθεί σε δεκάδες πλοία, ανάμεσά τους εμπορικά πλοία και πλοία του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού και οι υποστηριζόμενες από το Ιράν ιρακινές πολιτοφυλακές έχουν εκτοξεύσει πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ και τη Συρία. Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα κατηγορήσει την Τεχεράνη ότι προμήθευε τους Χούθι με drones, πυραύλους και πληροφορίες για να πραγματοποιήσουν τις επιθέσεις τους στη ναυτιλία.

Το Ιράν αναγνωρίζει την πολιτική υποστήριξή του στους Χούθι, οι οποίοι ελέγχουν τη βόρεια Υεμένη και έχουν δικαιολογήσει τις επιθέσεις τους ως υποστήριξη προς τους Παλαιστινίους. Η Τεχεράνη επιμένει ωστοσο ότι οι αντάρτες ενεργούν ανεξάρτητα. «Το Ιράν έχει επανειλημμένα πει ότι έχει μόνο μια μορφή πνευματικής επιρροής [για τους αντάρτες]. Δεν μπορούν να υπαγορεύουν στους Χούθι τι να κάνουν, αλλά μπορούν να διαπραγματευτούν και να συζητήσουν», είπε ένας Ιρανός αξιωματούχος.

Ωστόσο, υπήρξαν ενδείξεις ότι η Τεχεράνη επεδίωξε να μειώσει τις εντάσεις με την Ουάσιγκτον μετά την επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος σε αμερικανική στρατιωτική βάση στα σύνορα Ιορδανίας-Συρίας που σκότωσε τρεις Αμερικανούς στρατιώτες.

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δεσμεύτηκε να εντοπίσει τους δράστες της επίθεσης και να τους κάνει να λογοδοτήσουν και το Ιράν απέσυρε ανώτερους διοικητές των Φρουρών της Επανάστασης από τη Συρία. Μέρες αργότερα, στις 2 Φεβρουαρίου, οι αμερικανικές δυνάμεις πραγματοποίησαν ένα κύμα επιθέσεων εναντίον δυνάμεων που συνδέονται με το Ιράν στη Συρία και το Ιράκ.

Καμία επίθεση ωστόσο δεν έχει εξαπολυθεί εναντίον αμερικανικών βάσεων στο Ιράκ και τη Συρία από τις 4 Φεβρουαρίου, με Αμερικανούς αξιωματούχους να λένε ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι η Τεχεράνη έχει εργαστεί για να χαλιναγωγήσει τις ιρακινές πολιτοφυλακές.

Οι 99 επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα

Ιρανός αξιωματούχος είπε ότι όταν ο ταξίαρχος Ισμαήλ Γκάνι, διοικητής της δύναμης Κουντς, της πτέρυγας των Φρουρών που είναι υπεύθυνη για τις υπερπόντιες επιχειρήσεις, επισκέφθηκε τη Βαγδάτη τον περασμένο μήνα και είπε στις ιρακινές πολιτοφυλακές να «διαχειρίζονται τη συμπεριφορά τους με τρόπο που δεν θα επιτρέψει στην Αμερική να εμπλέξει το Ιράν».

Ενώ ο απώτερος στόχος του Ιράν είναι να εκδιώξει τις αμερικανικές δυνάμεις από το Ιράκ και τη Συρία, η Τεχεράνη έχει καταστήσει σαφές ότι θέλει να αποφύγει μια άμεση σύγκρουση με τις ΗΠΑ ή το Ισραήλ και να αποφύγει έναν πλήρη περιφερειακό πόλεμο.

Οι Χούθι, ωστόσο, εξακολουθούν να πλήττουν τη ναυτιλία, παρά τα πολλαπλά χτυπήματα των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου κατά των στρατιωτικών τους εγκαταστάσεων. Η ομάδα έχει εξαπολύσει 99 επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα και τα γύρω ύδατα — επηρεάζοντας 15 εμπορικά πλοία, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων αμερικανικών πλοίων — από τον Οκτώβριο. Αμερικανοί αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι η στρατιωτική δράση από μόνη της δεν θα είναι αρκετή για να αποτρέψει τους Χούθι και πιστεύουν ότι η Τεχεράνη θα χρειαστεί τελικά να πιέσει την ομάδα να περιορίσει τις δραστηριότητές της.

Αν και οι Χούθι είναι μικρότερη ιδεολογική εγγύτητα με την Τεχεράνη σε σχέση με άλλες μαχητικές ομάδες, η σχέση έχει βαθύνει καθώς το κίνημα έχει γίνει όλο και πιο σημαντικό μέλος του «άξονα αντίστασης» που υποστηρίζεται από το Ιράν. Οι δυτικές δυνάμεις ανησυχούν επίσης για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν καθώς η Τεχεράνη συνεχίζει να εμπλουτίζει ουράνιο.

Το θέμα αυτό ήταν στην κορυφή της ατζέντας Μπάιντεν πριν από τις 7 Οκτωβρίου, καθώς προσπαθούσε να περιορίσει την κρίση που προκλήθηκε από τη μονομερή αποχώρηση του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ από την πυρηνική συμφωνία του 2015 που υπέγραψε το Ιράν με τις παγκόσμιες δυνάμεις. Τον Σεπτέμβριο, Τεχεράνη και Ουάσιγκτον συμφώνησαν σε ανταλλαγή κρατουμένων και οι ΗΠΑ ξεπάγωσαν 6 δισεκατομμύρια δολάρια από τα πετρελαϊκά χρήματα του Ιράν, τα οποία είχαν κολλήσει στη Νότια Κορέα. Τα κεφάλαια μεταφέρθηκαν σε λογαριασμό στο Κατάρ, όπου θα παρακολουθούνταν η χρήση τους.

Παράλληλα με αυτή τη συμφωνία, η κυβέρνηση Μπάιντεν επεδίωκε να συμφωνήσει σε μέτρα αποκλιμάκωσης με την Τεχεράνη, συμπεριλαμβανομένου του ανώτατου ορίου στον εμπλουτισμό ουρανίου της. Το ξέσπασμα του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς ωστόσο διέλυσε τις ελπίδες προόδου και το Ιράν δεν μπόρεσε να αποκτήσει πρόσβαση στα 6 δισ. δολάρια που μεταφέρθηκαν στο Κατάρ. Οι ΗΠΑ δεν έχουν παγώσει τα κεφάλαια, αλλά η διαδικασία έχει σταματήσει μέχρι νεοτέρας, απογοητεύοντας την Τεχεράνη, η οποία αντιμετωπίζει αυξανόμενες οικονομικές πιέσεις.