Χαμάς: Γιατί σχεδιάζει να εγκαταλείψει το Κατάρ - Πού θα «μετακομίσει» η ηγεσία της οργάνωσης

Η πολιτική ηγεσία της Χαμάς επιδιώκει να μετακινηθεί από την τρέχουσα βάση της στο Κατάρ, καθώς οι Αμερικανοί βουλευτές ασκούν πίεση στο κράτος του Κόλπου για να πετύχουν οι διαπραγματεύσεις κατάπαυσης του πυρός που έχουν βρεθεί σε τέλμα.

Εάν η Χαμάς εγκαταλείψει το Κατάρ, η κίνηση θα μπορούσε να ανατρέψει τις εύθραυστες συνομιλίες για την απελευθέρωση δεκάδων Ισραηλινών ομήρων που κρατούνται αιχμάλωτοι στη Γάζα και πιθανότατα να καταστήσει πιο δύσκολο για το Ισραήλ και τις ΗΠΑ να περάσουν μηνύματα σε μια ομάδα που έχει χαρακτηριστεί από την Ουάσιγκτον ως τρομοκρατική οργάνωση. Οι ηγέτες της Χαμάς ζουν στη Ντόχα, την πρωτεύουσα του Κατάρ, από το 2012, βάσει μίας συμφωνίας που υποστηρίζεται από τις Η.Π.Α.

Άραβες αξιωματούχοι δήλωσαν ότι τις τελευταίες ημέρες η ομάδα επικοινώνησε με τουλάχιστον δύο χώρες στην περιοχή ρωτώντας αν θα ήταν ανοιχτές στην ιδέα της μετεγκατάστασης των πολιτικών της ηγετών στις πρωτεύουσές τους. Το Ομάν είναι μία από τις χώρες με τις οποίες επικοινώνησε, είπε ένας Άραβας αξιωματούχος. Οι αξιωματούχοι του Ομάν δεν απάντησαν σε αίτημα για σχόλιο. Άραβες αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η Χαμάς πιστεύει ότι οι αργές διαπραγματεύσεις για την ομηρεία μπορεί να διαρκέσουν μήνες, θέτοντας σε κίνδυνο τους στενούς δεσμούς της ομάδας με το Κατάρ και την παρουσία της στη Ντόχα.

«Οι συνομιλίες έχουν ήδη σταματήσει ξανά και δεν υπάρχει σχεδόν κανένα σημάδι ή προοπτική να ξαναρχίσουν σύντομα και η δυσπιστία αυξάνεται μεταξύ της Χαμάς και των διαπραγματευτών», δήλωσε Άραβας μεσολαβητής που γνωρίζει την κατάσταση. Τις τελευταίες εβδομάδες, μεσολαβητές από το Κατάρ και την Αίγυπτο έχουν πιέσει τους εκπροσώπους της Χαμάς να πείσουν την ομάδα να αμβλύνει τους όρους της. Κατά καιρούς, η ηγεσία της Χαμάς δεχόταν απειλές απέλασης εάν αποτύγχανε να συμφωνήσει σε μια συμφωνία απελευθέρωσης ομήρων. «Η πιθανότητα να ανατραπούν πλήρως οι συνομιλίες είναι πολύ πραγματική», δήλωσε άλλος Άραβας μεσολαβητής.

Το Κατάρ επανεξετάζει το ρόλο του ως μεσολαβητή

Το Κατάρ, μια μοναρχία του Περσικού Κόλπου στο μέγεθος του Κονέκτικατ, έχει εργαστεί εδώ και καιρό για να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα και να ενισχύσει τη βοήθεια προς τους Παλαιστίνιους, χτίζοντας εμπιστοσύνη με τους μαχητές και εξοικείωση με τις διαπραγματευτικές τακτικές τους. Τους τελευταίους έξι μήνες, αυτές οι σχέσεις μετατράπηκαν σε μια από τις πιο ακανθώδεις διπλωματικές κρίσεις στον κόσμο, αποδεικνύοντας την αξία της ως σύμμαχου των ΗΠΑ ενώ ανέβασε το προφίλ της ως απαραίτητος μεσολαβητής της Μέσης Ανατολής.

Ωστόσο, ο σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν αλ-Θάνι, πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ, είπε πρόσφατα ότι το κράτος του Κόλπου επανεκτιμά τον ρόλο του ως μεσολαβητής μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς. Ανέφερε, όπως είπε την άδικη κριτική απέναντι στις προσπάθειες του Κατάρ να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου είπε ότι πρέπει να ασκηθεί πίεση στο Κατάρ, το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μεσολάβηση της εκεχειρίας και της ανταλλαγής κρατουμένων του Νοεμβρίου μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ.

«Υπάρχουν όρια σε αυτόν τον ρόλο και όρια στην ικανότητα στην οποία μπορούμε να συνεισφέρουμε σε αυτές τις διαπραγματεύσεις με εποικοδομητικό τρόπο», δήλωσε ο ηγέτης του Κατάρ σε συνέντευξη Τύπου. «Το κράτος του Κατάρ θα λάβει την κατάλληλη απόφαση την κατάλληλη στιγμή».

Ποτέ στο παρελθόν η δεκαετής σχέση του Κατάρ με τη Χαμάς, η οποία είναι αφοσιωμένη στη βίαιη αντίσταση στην ισραηλινή κατοχή, δεν έχει τεθεί υπό τέτοιο έλεγχο. Οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, όταν μαχητές της Γάζας, σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές, σκότωσαν 1.200 ανθρώπους, κυρίως αμάχους, και απήγαγαν περισσότερους από 200 άλλους, έχουν προκαλέσει στο Ισραήλ ενδείξεις ότι το Κατάρ μπορεί να ήταν εν μέρει υπεύθυνο λόγω των δεσμών του με τη Χαμάς.

Ορισμένοι αμερικανοί νομοθέτες και Ισραηλινοί πολιτικοί καλούν εδώ και μήνες τον Λευκό Οίκο να αναγκάσει το Κατάρ να διακόψει τις σχέσεις με τη Χαμάς και να αντιμετωπίσει τιμωρητικές ενέργειες για αυτό που λένε ότι ισοδυναμεί με υποστήριξη της τρομοκρατίας.

Οι αξιωματούχοι λένε ότι οι πολιτικοί ηγέτες της Χαμάς βρίσκονται στη Ντόχα κατόπιν αιτήματος της Ουάσιγκτον και διαφορετικά θα κατέληγαν σε μια τοποθεσία όπου είναι πιο δύσκολο για τους δυτικούς αξιωματούχους να επικοινωνήσουν μαζί τους, όπως το Ιράν ή η Συρία. Η ικανότητα του Κατάρ να συνεργαστεί με τη Χαμάς είναι ζωτικής σημασίας, καθώς Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εμποδίζονται να επικοινωνήσουν απευθείας μαζί τους λόγω του χαρακτηρισμού της ομάδας ως τρομοκρατικής οργάνωσης από τις κυβερνήσεις τους.

Το Ισραήλ και η Χαμάς έχουν διαμετρικά αντίθετες απόψεις σε θέματα όπως το πότε οι ισραηλινές δυνάμεις θα εγκαταλείψουν τη Γάζα και πόσοι Παλαιστίνιοι που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους θα μπορέσουν να επιστρέψουν, δήλωσαν οι αξιωματούχοι. Η Χαμάς δήλωσε επίσης ότι δεν είναι βέβαιη εάν θα μπορούσε να προσφέρει 40 Ισραηλινούς αιχμαλώτους ως μέρος μιας πρότασης κατάπαυσης του πυρός που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ.

Oι αμερικανικές πιέσεις

Αυτή η στάση έχει περιπλέξει τις συνομιλίες για μια πιθανή κατάπαυση του πυρός στον πόλεμο των έξι μηνών που έχει μετατρέψει μεγάλο μέρος της Γάζας σε ερείπια. Οι υγειονομικοί αξιωματούχοι στη Γάζα λένε ότι περισσότεροι από 33.000 άνθρωποι, στην πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά, έχουν σκοτωθεί από την έναρξη του πολέμου, χωρίς να κάνουν διάκριση μεταξύ αμάχων και μαχητών. Το Ισραήλ και η Χαμάς έχουν απορρίψει διάφορες προτάσεις που έγιναν μέσω της Αιγύπτου και του Κατάρ μετά το τέλος της τελευταίας εκεχειρίας στις 30 Νοεμβρίου, αν και προηγουμένως είχαν συμφωνήσει σε μεγάλο βαθμό σε ένα πλαίσιο που περιλαμβάνει πολλές φάσεις και μια πιθανή μακροπρόθεσμη κατάπαυση του πυρός.

Η ικανότητα του Κατάρ να διατηρεί δεσμούς με τη Χαμάς -όπως κάνει με άλλες ριζοσπαστικές ομάδες όπως οι Ταλιμπάν και κράτη όπως το Ιράν και η Βενεζουέλα- αντικατοπτρίζει μια δύσκολη πράξη εξισορρόπησης σε έναν κόσμο στον οποίο οι ΗΠΑ απαιτούν ολοένα και περισσότερο από τους φίλους τους να τηρούν ξεκάθαρες θέσεις μαζί τους και εναντίον τους ενάντια μια σειρά από εχθρούς.

Αυτή η κληρονομική μοναρχία φιλοξενεί μια από τις μεγαλύτερες ξένες στρατιωτικές βάσεις της Αμερικής. Η πίεση από τους νομοθέτες των ΗΠΑ έχει αυξηθεί στο Κατάρ για να αποσπάσει περισσότερες παραχωρήσεις από τη Χαμάς ή να διακόψει τους δεσμούς με την οργάνωση. Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο γερουσιαστής Ted Budd εισήγαγε ένα νομοσχέδιο για να εξετάσει το ενδεχόμενο τερματισμού του καθεστώτος του Κατάρ ως κύριου συμμάχου εκτός της Οργάνωσης της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού, εκτός εάν απελάσει όλα τα μέλη της Χαμάς ή συμφωνήσει να τα εκδώσει στις ΗΠΑ.

«Η αποτυχία ανάληψης δράσης κατά της Χαμάς αρχίζει να μοιάζει με σιωπηρή υποστήριξη μιας ξένης τρομοκρατικής οργάνωσης που έχει οριστεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε. Η πρεσβεία του Κατάρ στην Ουάσιγκτον χαρακτήρισε το νομοσχέδιο απογοητευτικό και μη χρήσιμο. «Ειδικά σε αυτή τη λεπτή στιγμή στην περιοχή μας, είναι απερίσκεπτο να υπονομεύουμε τις συνεργασίες που έχουν οικοδομήσει προσεκτικά η Αμερική και οι σύμμαχοί της εδώ και δεκαετίες», ανέφερε σε ανακοίνωσή της.

Ισραηλινοί αξιωματούχοι ασκούν επί μήνες πιέσεις στην Αίγυπτο, η οποία επικοινωνεί απευθείας με τη στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς και συχνά με την πολιτική ηγεσία της, για να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο στις συνομιλίες σχετικά με τις ομήρους, επικαλούμενοι την ανησυχία ότι το Κατάρ δεν άσκησε αρκετή πίεση στη Χαμάς στη Ντόχα.

Ο εκπρόσωπος Steny Hoyer (D., Md.), ο πρώην ηγέτης των Δημοκρατικών στη Βουλή, είπε τις τελευταίες ημέρες ότι το Κατάρ πρέπει να πιέσει τη Χαμάς να απελευθερώσει τους ομήρους διακόπτοντας τη χρηματοδότηση της ομάδας ή διώχνοντας τους πολιτικούς της ηγέτες από τη Ντόχα. «Εάν το Κατάρ αποτύχει να ασκήσει αυτή την πίεση, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να επαναξιολογήσουν τη σχέση τους με το Κατάρ», είπε σε δήλωσή του.

Πολλοί Ισραηλινοί φοβούνται ότι η σχέση του Κατάρ με τη Χαμάς θα μπορούσε να εμποδίσει τις προσπάθειες καταστροφής της οργάνωσης. Κάποιοι λένε ότι η ανθρωπιστική βοήθεια του Κατάρ βοηθά τη Χαμάς, έστω και ακούσια, επιτρέποντας στην ομάδα να ξοδέψει τα χρήματά της σε μαχητικές δραστηριότητες.

Το Κατάρ λέει ότι η Χαμάς τους εμπιστεύεται επειδή δεν έχουν άμεσο μερίδιο στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση. Η υποστήριξή τους σε άλλες ισλαμιστικές ομάδες κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης ενίσχυσε την αξιοπιστία της Χαμάς, σύμφωνα με περιφερειακούς αναλυτές, ενώ η τηλεόραση Al Jazeera με έδρα τη Ντόχα καλύπτει την παλαιστινιακή υπόθεση και ενισχύει τα μηνύματα της ομάδας.