Βραζιλία: Οι ιθαγενείς ζητούν άμεση οριοθέτηση των πατρογονικών εδαφών τους

Μέχρι το Προεδρικό Μέγαρο του Πλανάλτο έφτασαν χιλιάδες ιθαγενείς που διαδήλωσαν στην πρωτεύουσα Μπραζίλια απαιτώντας να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για τη νομοθετική κατοχύρωση της γης στην οποία οι φυλές τους κατοικούν εδώ και αιώνες.

Αντιπροσωπεία των ιθαγενών, αποτελούμενη από 40 περίπου αρχηγούς φυλών, έγινε δεκτή από τον πρόεδρο Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα και την υπουργό Αυτόχθονων Λαών Σόνια Γκουαχαχάρα, στους οποίους παρέδωσαν και έγγραφα τις διεκδικήσεις τους.

Το κείμενο ζητά από την κυβέρνηση «περισσότερες πολιτικές προσπάθειες» ενάντια στη συντηρητική πλειοψηφία της Βουλής, την οποία κατηγορεί ότι προωθεί μια ατζέντα αντίθετη με τους αυτόχθονες πληθυσμούς και την προστασία του Αμαζονίου και άλλων οικοσυστημάτων που κατοικούνται από ιθαγενείς.

Η Διάρθρωση των Αυτόχθονων Λαών, το συλλογικό όργανο των αυτόχθονων φυλών, ανακοίνωσε ότι περίπου 9.000 ιθαγενείς συμμετείχαν στην ειρηνική πορεία προς το Προεδρικό Μέγαρο, η οποία ξεκίνησε από την Κατασκήνωση της Ελεύθερης Γης που, όπως κάθε χρόνο, είχε στηθεί σε κοντινή απόσταση από την προεδρική κατοικία και αυτή την εβδομάδα φιλοξένησε εκπροσώπους από περίπου 200 φυλές.

Η κατασκήνωση αυτή, η οποία είναι η μεγαλύτερη ετήσια εκδήλωση που γίνεται στη Βραζιλία για αυτόχθονες πληθυσμούς, πραγματοποιείται μια φορά το χρόνο από το 2004 και στη φετινή εκδοχή της το κεντρικό σύνθημα ήταν: «Το πλαίσιο μας είναι προγονικό. Ήμασταν πάντα εδώ».

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης της αντιπροσωπείας με τον πρόεδρο Λούλα, οι διαδηλωτές παρέμειναν στον εξωτερικό χώρο του Προεδρικού Μεγάρου τελώντας σε γιορτινό κλίμα διάφορες παραδοσιακές τελετουργίες.

Το «προγονικό πλαίσιο» απέναντι στο «χρονικό πλαίσιο»

Το κυριότερο αίτημα των ιθαγενών είναι να ανακληθεί ο νόμος που είναι γνωστός στη χώρα ως «χρονικό πλαίσιο» και ψηφίστηκε πέρυσι από τη συντηρητική πλειοψηφία του Κοινοβουλίου. Ο νόμος αυτός αναγνωρίζει ως εδάφη των αυτόχθονων λαών μόνο εκείνα όπου πράγματι βρίσκονται εγκατεστημένοι οι αυτόχθονες πληθυσμοί στις 5 Οκτωβρίου 1988, την ημερομηνία δηλαδή που τέθηκε σε ισχύ το σημερινό Σύνταγμα της Βραζιλίας.

Ο νόμος ψηφίστηκε παρότι διατάξεις του κρίθηκαν αντισυνταγματικές από το Ανώτατο Δικαστήριο και από τότε έχει ξεσπάσει μια διαμάχη που δεν έχει ακόμη επιλυθεί ανάμεσα στους συντηρητικούς κοινοβουλευτικούς κύκλους και τους γαιοκτήμονες από τη μία πλευρά, και τις φυλές των ιθαγενών από την άλλη.

Οι γαιοκτήμονες ισχυρίζονται ότι αναγνωρίζοντας ιστορικά δικαιώματα σε εδάφη απ’ όπου έχουν αποχωρήσει οι ιθαγενείς θα βλάψει την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα της Βραζιλίας, ενώ από την άλλη οι ιθαγενείς απορρίπτουν το «χρονικό πλαίσιο», καθώς προβάλλουν το «προγονικό πλαίσιο», δηλαδή την παρουσία των φυλών τους επί αιώνες σε αυτή τη γη των προγόνων τους.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, οι αυτόχθονες πληθυσμοί καταλαμβάνουν περίπου το 14% της βραζιλιάνικης επικράτειας. Η οριοθέτηση των εδαφών που κατοικούν είναι υποχρέωση του Κράτους σύμφωνα με το Σύνταγμα, όμως ανεστάλη μεταξύ 2019 και 2022, επί διακυβέρνησης του τότε προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο, όμως ξεκίνησε και πάλι πέρυσι από την κυβέρνηση Λούλα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 600 περιοχές που έχουν οριοθετηθεί, στις οποίες μπορεί να προστεθούν άλλες 120 που βρίσκονται ακόμη υπό εξέταση. Πολλές από αυτές έχουν καταληφθεί προς εκμετάλλευση από γαιοκτήμονες που, στο παρελθόν, είχαν διώξει τους αυτόχθονες πληθυσμούς.

«Έχω το ηθικό καθήκον και τη δια βίου δέσμευση να κάνω ό,τι είναι δυνατό, ακόμη και το αδύνατο, για να ελαχιστοποιήσω τα δεινά των αυτόχθονων πληθυσμών και να εγγυηθώ τα δικαιώματά τους», δήλωσε ο πρόεδρος Λούλα μετά τη συνάντηση, σημειώνοντας ότι είναι ικανοποιημένος με ό,τι έχει γίνει μέχρι τώρα, καθώς «δεν ήταν εύκολο να ανοικοδομηθεί η πολιτική υπέρ των δικαιωμάτων των ιθαγενών» μετά τη διακυβέρνηση Μπολσονάρο, ενώ έκλεισε προσφέροντας εγγυήσεις ότι η κυβέρνησή του θα εργαστεί «ακόμα πιο σκληρά» για τους αυτόχθονες πληθυσμούς.