Ευρωβουλή: Η «ακτινογραφία» των εδρών – Η νέα σύνθεση, τα ερωτήματα και οι κρίσιμες αποφάσεις
Τα υψηλά ποσοστά αποχής αλλά και οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν σε αρκετά κράτη – μέλη, αποτέλεσαν τα κυριότερα γνωρίσματα των ευρωεκλογών της 9ης Ιουνίου. Το αποτέλεσμα της ευρωκάλπης οδήγησε σε έντονη αλλαγή των συσχετισμών, με τις παραδοσιακές βάσεις εξουσίας να ανησυχούν από την άνοδο των δεξιών παρατάξεων.
Αυτός ο παράγοντας υποχρέωσε τον Πρόεδρο της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, να προκηρύξει πρόωρες βουλευτικές εκλογές στη χώρα και τον Πρωθυπουργό του Βελγίου, Αλεξάντερ Ντε Κρο, να παραιτηθεί.
Στη Γερμανία, οι κεντροαριστεροί Σοσιαλδημοκράτες του Όλαφ Σολτς υπέστησαν βαριά ήττα και βρέθηκαν στην τρίτη θέση, δύο ποσοστιαίες μονάδες πίσω από την ακροδεξιά παράταξη «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD).
Η κεντροδεξιά έχει ενισχυθεί, ενώ, οι Πράσινοι, οι Σοσιαλιστές και οι Φιλελεύθεροι είναι οι χαμένοι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Όμως, παρά τις μεγάλες ανατροπές στα τρία κράτη αλλά και τις σημαντικές απώλειες για τη φιλελεύθερη ομάδα Renew και τους Πράσινους, η σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου παραμένει αμετάβλητη σε μεγάλο βαθμό.
Τι ακολουθεί τις πρώτες εβδομάδες μετά τις εκλογές
Η νέα νομοθετική περίοδος θα αρχίσει με τους ευρωβουλευτές να συνεχίσουν τις εργασίες για νομοθετικούς φακέλους που δεν ολοκληρώθηκαν την περίοδο 2019 – 2024. Μόλις συγκροτηθεί η νέα Επιτροπή, θα αρχίσει, επίσης, να υποβάλλει νέες νομοθετικές προτάσεις, τις οποίες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα έχει την ευκαιρία να εξετάσει και να τροποποιήσει.
Τις εβδομάδες μετά τις εκλογές, οι νεοεκλεγείς ευρωβουλευτές θα σχηματίσουν πολιτικές ομάδες σύμφωνα με κοινές πολιτικές πεποιθήσεις. Κάθε ομάδα στο Κοινοβούλιο πρέπει να έχει τουλάχιστον 23 ευρωβουλευτές από επτά χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα που συμμετέχουν στις εκλογές, μπορούν να έχουν τη δική τους ομάδα στο Κοινοβούλιο ή να σχηματίσουν κοινή, με εκπροσώπους άλλων κομμάτων.
Οι ομάδες θα πραγματοποιήσουν συνεδριάσεις ώστε να αποφασίσουν τη σύνθεση, πριν από την πρώτη νέα Ολομέλεια, που εκκινεί τη 16η Ιουλίου.
Ο σχηματισμός του Ευρωκοινοβουλίου
Κατά τη διάρκεια της πρώτης Συνόδου της Ολομέλειας, οι ευρωβουλευτές θα εκλέξουν Πρόεδρο, τους Αντιπροέδρους και τους κοσμήτορες και θα αποφασίσουν για τον αριθμό των ευρωβουλευτών που θα συμμετέχουν σε κάθε κοινοβουλευτική επιτροπή. Μετά την καταστατική ολομέλεια, οι επιτροπές θα πραγματοποιήσουν τις πρώτες τους συνεδριάσεις για να εκλέξουν τους αντίστοιχους Προέδρους και Αντιπροέδρους.
Τα κύρια καθήκοντα του Κοινοβουλίου είναι να εγκρίνει νομοθεσία και να αποφασίζει για τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον, διαθέτει αρμοδιότητες εποπτείας και ελέγχου των άλλων θεσμικών οργάνων της Ένωσης και μπορεί να τα υποχρεώνει προς λογοδοσία.
Το νέο Κοινοβούλιο θα πρέπει να αποφασίσει αναφορικά με φακέλους που δεν είχαν οριστικοποιηθεί πριν από τις ευρωεκλογές. Αυτά τα αρχεία περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την καταπολέμηση της διαφθοράς, την οδηγία περί ευθύνης για τη τεχνητή νοημοσύνη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Η Επιτροπή θα αρχίσει να προτείνει νέους νομοθετικούς φακέλους, μόλις συγκροτηθεί.
Η σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Στη συνέχεια και εντός του τρέχοντος έτους, οι ευρωβουλευτές θα ψηφίσουν για την εκλογή του νέου / της νέας Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που θα υποδειχθεί από τους ηγέτες των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Κοινοβούλιο θα εκλέξει τον / την Πρόεδρο της Επιτροπής με απόλυτη πλειοψηφία, σε μυστική ψηφοφορία.
Αν ο υποψήφιος δεν συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία, οι ηγέτες της Ένωσης θα χρειασθεί να προτείνουν νέο / –α υποψήφιο / –α εντός ενός μήνα και το Κοινοβούλιο πρέπει να ψηφίσει εκ νέου για να τον / την εκλέξει.
Ύστερα, ο νέος / η νέα Πρόεδρος της Επιτροπής και τα κράτη – μέλη θα προτείνουν υποψηφίους για νέους Επιτρόπους. Το Κοινοβούλιο θα οργανώσει ακροάσεις του ορισθέντος Επιτρόπου, ώστε οι ευρωβουλευτές από τις αρμόδιες κοινοβουλευτικές επιτροπές να αξιολογήσουν την καταλληλότητα των υποψηφίων για τα χαρτοφυλάκια που προτείνουν.
Η διαδικασία στο Κοινοβούλιο θα ολοκληρωθεί με ψηφοφορία στην Ολομέλεια, που αναμένεται το φθινόπωρο, κατά την οποία οι ευρωβουλευτές θα πρέπει να αποφασίσουν εάν θα εγκρίνουν τη σύνθεση της Επιτροπής συνολικά.
Η αβεβαιότητα για το μέλλον της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και οι αναφορές περί υποψηφιότητας Μητσοτάκη
Η απερχόμενη Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανήκει στους συντηρητικούς του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, το οποίο ενίσχυσε τη θέση του, ως η μεγαλύτερη ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο.
Ο συνασπισμός των Σοσιαλδημοκρατών, των Φιλελεύθερων και των Συντηρητικών ο οποίος την εξέλεξε στην προεδρία της Κομισιόν το 2019, διαθέτει ξανά την πλειοψηφία, με περισσότερες από 400 έδρες σε σύνολο 720.
«Ο κεντρώος συνασπισμός παραμένει το πιθανότερο αποτέλεσμα των εκλογών. Κατά συνέπεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει να λειτουργεί όπως νωρίτερα. Ωστόσο, αν και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν διαθέτει την πλειοψηφία στα χαρτιά, βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι πιθανώς να χάσει περίπου το 10% των ψήφων λόγω των διαφωνούντων, ενδεχόμενο το οποίο θα θέσει σε κίνδυνο την επανεκλογή της», επεσήμανε η Χέδερ Γκραμπ του Ινστιτούτου «Μπρίγκελ».
Τη 13η Ιουνίου, δημοσίευμα του Politico έκανε λόγο για σχέδιο του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, να προκρίνει τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, ως επόμενο επικεφαλής της Κομισιόν, στη θέση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Μερικές στιγμές αργότερα, ήλθε διάψευση από την πλευρά του Σαρλ Μισέλ διά της εκπροσώπου του, που χαρακτήρισε ως «ψευδείς» τις αναφορές του Politico, υποστηρίζοντας ότι κατά τις επαφές που είχε με τις ευρωπαϊκές ηγεσίες, ο Βέλγος πολιτικός δεν ανέφερε συγκεκριμένα ονόματα αξιωματούχων.
Πάντως και η ειδική σύμβουλος διεθνούς πολιτικής και δημόσιας διπλωματίας του Πρωθυπουργού, Αριστοτελία Πελώνη, αποσαφήνισε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης στηρίζει 100% την υποψηφιότητα της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για νέα θητεία στο «τιμόνι» της Κομισιόν.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, τόνισε τη 14η Ιουνίου πως «διαψεύδουμε κατηγορηματικά αυτές τις φήμες, ο Πρωθυπουργός έχει ακόμη τρία χρόνια μπροστά του».
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Τι ισχύει με τον διάδοχο του Σαρλ Μισέλ
Ο νέος / η νέα Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εκλέγεται από τα μέλη του, τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων των χωρών της Ένωσης, με ειδική πλειοψηφία και αναλαμβάνει καθήκοντα την 1η Δεκεμβρίου.
Οι 21 ευρωβουλευτές που θα εκπροσωπήσουν την Ελλάδα
Όσον αφορά τη χώρα μας, τα κόμματα που εξέλεξαν ευρωβουλευτές είναι οκτώ και πρόκειται για τα εξής: Νέα Δημοκρατία (επτά έδρες), ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία (τέσσερις έδρες), ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής (τρεις έδρες), Ελληνική Λύση (δύο έδρες), ΚΚΕ (δύο έδρες), «Νίκη» (μία έδρα), Πλεύση Ελευθερίας (μία έδρα) και η Φωνή Λογικής (μία έδρα).
Την πρώτη θέση κατέλαβε ο Γιώργος Αυτιάς, στη «μάχη» των σταυρών. Από τη Νέα Δημοκρατία ακολουθούν ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης, η Ελίζα Βόζεμπεργκ, ο Φρέντι Μπελέρης, η Ελεονώρα Μελέτη, ο Μανώλης Κεφαλογιάννης και o Δημήτρης Τσιόδρας.
Όσον αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, εκλέχθηκαν ο Κωνσταντίνος Αρβανίτης, ο Νικόλαος Φαραντούρης, ο Νίκος Παππάς και η Έλενα Κουντουρά.
Από το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, πέρασαν τις πόρτες της Ευρωβουλής ο Νίκος Παπανδρέου, ο Γιάννης Μανιάτης και ο Σάκης Αρναούτογλου.
Στο ΚΚΕ, θέση στην Ευρωβουλή «έκλεισαν» ο Λευτέρης Νικολάου – Αλαβάνος και ο Κωνσταντίνος Παπαδάκης.
Από την Ελληνική Λύση, εκλέχθηκαν ο Φράγκος Εμμανουήλ και η Γαλάτω Αλεξανδράκη.
Από το κόμμα «Νίκη», εκλέχθηκε ο Νίκος Αναδιώτης.
Η Πλεύση Ελευθερίας αποστέλλει τη Μαρία Ζαχαρία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Για την Φωνή Λογικής, η Αφροδίτη Λατινοπούλου θα βρεθεί στο Ευρωκοινοβούλιο.
Η «μαύρη» πρωτιά και τα μηνύματα
Πάντως, επιστρέφοντας στη βασική παθογένεια της εφετινής ευρωκάλπης, μονάχα το άκουσμα του ποσοστού της αποχής, που «φλέρταρε» με το υψηλότατο 60%, συνιστά αιτία για βαθύτατη περίσκεψη τόσο για την κοινωνία, όσο και όλα τα κομματικά επιτελεία.
Με τη συμμετοχή να φθάνει περίπου το 21%, η Κροατία, η χώρα που είναι –μέχρι στιγμής– η τελευταία που έχει ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι και αυτή της οποίας οι ψηφοφόροι είχαν τη χαμηλότερη συμμετοχή στην εκλογή των ευρωβουλευτών τους, σύμφωνα με τα αποτελέσματα που δημοσιοποιήθηκαν το πρωί της 10ης Ιουνίου.
Μόνο 21,34% των ψηφοφόρων, δηλαδή λιγότεροι από το 1/4 και λιγότεροι απ' ό,τι το 2014 και το 2019, προσήλθαν την 9η Ιουνίου στις κάλπες.
Προτελευταία, η Λιθουανία είδε το 28,9% των πολιτών να πηγαίνει στην κάλπη και ακολουθεί η Βουλγαρία με 31,8%. Στην άλλη άκρη της κατάταξης, το Βέλγιο έρχεται πρώτο με 89,2% και ακολουθούν το Λουξεμβούργο (82,3%) και η Μάλτα (72,8%).
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική στο Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, την Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Η Κροατία, με 3,8 εκατ. κατοίκους, αποστέλλει δώδεκα βουλευτές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Στην Κροατία, ουδέποτε υπήρξε μαζική συμμετοχή στις ευρωεκλογές: Το 2014, έναν χρόνο μετά την είσοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είχε ψηφίσει το 25,24% των Κροατών και το 2019 το 29,85%. Οι Κροάτες είχαν πραγματοποιήσει πρόσφατα βουλευτικές εκλογές και πρόκειται να επιστρέψουν στις κάλπες πριν από το τέλος της χρονιάς, για να εκλέξουν Πρόεδρο.