Η ανοιχτή επιστολή της εκπροσώπου του Γκουτέρες: Η Κύπρος έμεινε παγωμένη στον χρόνο

Στις 10 Ιουλίου θα παραδώσει στον γγ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες η απεσταλμένη στην Κύπρο Μαρία Άνχελα Ολγκίν την έκθεσή της για το Κυπριακό. Ωστόσο η ίδια σε ανοιχτή επιστολή προς τον κυπριακό λαό, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους αναφέρει πως η δέσμευσή της δεν έχει τελειώσει και πως θα συνεχίσει να σκέφτεται τις επιλογές για μια βιώσιμη λύση.

Η κ. Ολγκίν εξηγεί ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ θα αποφασίσει τα βήματα που πρέπει να γίνουν τους επόμενους μήνες. Αναφέρεται δε στην πρώτη της επίσκεψη στο νησί όπου περπάτησε στην εγκαταλελειμμένη οδό Ερμού, «η οποία με τον πιο ισχυρό τρόπο συμβολίζει την αδυναμία επίλυσης μιας σύγκρουσης που διαρκεί πάνω από 60 χρόνια».

«Τα μνημόσυνα και τα μνημεία», τονίζει, «δεν μας θυμίζουν στιγμές δόξας αλλά την αποτυχία των προσπαθειών για την επίτευξη μιας συμφωνίας στο νησί. Αποκαλύπτουν μια Κύπρο παγωμένη στον χρόνο. Αυτό ακριβώς είναι που έχουμε την ευκαιρία να αλλάξουμε τώρα».

Η επιστολή της Μαρία Άνχελα Ολγκίν

Ιούλιος 2024

Τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, ξεκίνησα τη θητεία μου, ως προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος μου ζήτησε να διερευνήσω αν υπάρχουν ευνοϊκές συνθήκες στην Κύπρο για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων που θα οδηγούσαν σε μια οριστική και βιώσιμη λύση. Πέντε μήνες αργότερα, πραγματοποίησα την τελευταία μου συνάντηση με τους δύο ηγέτες, τον Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Ερσίν Τατάρ.

Για μένα, η Κύπρος ήταν ταυτόχρονα μια νέα χώρα και μια οικεία χώρα. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα έβρισκα σε αυτό το όμορφο νησί τοπία όπως αυτά του σπιτιού μου στην Κολομβία. Ζω σε μια πόλη τρεις ώρες από την Μπογκοτά, σε ένα βουνό που περιβάλλεται από ημιέρημο, το οποίο μπορούσε εύκολα να βρεθεί σε οποιονδήποτε από τους δρόμους που ταξίδεψα κατά τη διάρκεια των επισκέψεών μου. Οι ελιές, που αφθονούν και στα δύο μέρη, είναι σύμβολο ειρήνης και μόνιμης αναγέννησης.

Πραγματοποίησα συναντήσεις με τους ηγέτες, οι οποίοι συζήτησαν εκτενώς τις θέσεις και τις ανησυχίες τους. Ήταν επίσης σημαντικό για μένα να κατανοήσω το όραμα των πολιτικών φορέων και της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και των κατοίκων του νησιού. Είμαι πολύ ευγνώμων σε όλους εκείνους που μοιράστηκαν μαζί μου τις εμπειρίες και τις ανησυχίες τους. Έγινα μάρτυρας της γενναιοδωρίας και της καλοσύνης του κυπριακού λαού και στις δύο πλευρές.

Αυτοί οι μήνες επικεντρώθηκαν σε μια συνεχή αναζήτηση διόδων που οδηγούν στη δημιουργία εμπιστοσύνης μεταξύ των μερών. Είναι σημαντικό να απομακρυνθούμε από λύσεις που στο παρελθόν δημιούργησαν προσδοκίες που δεν εκπληρώθηκαν και οδήγησαν σε μεγαλύτερες διαφωνίες και απογοητεύσεις. Τώρα, πρέπει να σκεφτούμε διαφορετικά, παραμένοντας πεπεισμένοι ότι ένα κοινό μέλλον θα φέρει μεγάλες ευκαιρίες σε όλους τους Κύπριους. (These months have focused on a constant search for paths that lead to generating trust between the parties. It is important to move away from solutions that in the past have created expectations that were not met and led to greater disagreements and frustrations. Now, we must think differently, remaining convinced that a common future would bring great opportunities to all Cypriots).

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, και μετά από εκτενή έρευνα της ιστορίας του νησιού, αντιλαμβάνομαι ότι πάρα πολλά χρόνια έχουν ξοδευτεί σε αντιπαραθέσεις και διακρίσεις - πάρα πολύς χρόνος για να κατηγορηθεί η άλλη πλευρά. Το status quo έχει μεγαλώσει την απόσταση και έχει διευρύνει την έλλειψη γνώσης του ενός για τον άλλο, και αυτό μεγαλώνει κάθε μέρα που περνάει. Ως μηχανισμό αποφυγής περαιτέρω απογοήτευσης, που αναμφίβολα συνδέεται με τις αποτυχημένες προσπάθειες διαπραγμάτευσης, πολλοί άνθρωποι φαίνεται να έχουν παραδοθεί στη θέση ότι δεν μπορεί να αλλάξει η τρέχουσα κατάσταση.

Κατά την πρώτη μου επίσκεψη, περπάτησα στην εγκαταλελειμμένη οδό Ερμού, η οποία με τον πιο ισχυρό τρόπο συμβολίζει την αδυναμία επίλυσης μιας σύγκρουσης που διαρκεί πάνω από 60 χρόνια. Τα μνημόσυνα και τα μνημεία δεν μας θυμίζουν στιγμές δόξας αλλά την αποτυχία των προσπαθειών για την επίτευξη μιας συμφωνίας στο νησί. Αποκαλύπτουν μια Κύπρο παγωμένη στον χρόνο. Αυτό ακριβώς είναι που έχουμε την ευκαιρία να αλλάξουμε τώρα.

Σε κάθε διαδικασία διαπραγμάτευσης, είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε και να κατανοούμε το παρελθόν. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την Κύπρο, η ιστορία της οποίας έχει σημαδευτεί από τόσα δεινά και απώλειες. Ωστόσο, αυτό το παρελθόν δεν θα πρέπει να αποτελεί ανυπέρβλητο εμπόδιο για να προχωρήσουμε προς μια λύση που θα ωφελεί όλους τους Κύπριους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που πιστεύουν ότι δεν χρειάζεται να αλλάξουν.

Η Κύπρος έχει τη δυνατότητα να γίνει μια ευημερούσα χώρα σε μια ταραγμένη περιοχή που έχει ανάγκη από σταθερότητα. Αναμφίβολα, επιδεικνύοντας σεβασμό στις διαφορές και τις παράλληλες εξελίξεις, οι Κύπριοι θα μπορούσαν να γίνουν αξιόπιστοι εταίροι για πολλούς στον κόσμο. Ένα βήμα προς την κατεύθυνση της ενότητας θα μπορούσε σίγουρα να συμβάλει στην ασφάλεια στο νησί και στην αίσθηση ότι μπορούμε να ζούμε σε μια ατμόσφαιρα ειρήνης και ηρεμίας.

Επαναλαμβάνω την πρόσκλησή μου να συνδεθούμε με το μέλλον και, πάνω απ' όλα, να αναζητήσουμε λύσεις που να ενισχύουν την αξία της κάθε πλευράς. Για να κλείσουμε τις πληγές του παρελθόντος και να βελτιώσουμε το παρόν, όλοι πρέπει να κοιτάξουμε το μέλλον με έναν πιο υγιή και ελπιδοφόρο τρόπο. Αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις, πιστεύω ότι οι Κύπριοι θα μπορούσαν να έχουν μια πιο φωτεινή και θετική προοπτική αν μπορούσαν να ξεπεράσουν την ιστορία του πόνου. Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τους νέους ανθρώπους και στις δύο πλευρές του νησιού. Αξίζουν μια διαφορετική ζωή με ίσες ευκαιρίες, ώστε το μέλλον τους να μην μένει ανεκπλήρωτο εξαιτίας του παρελθόντος.

Σημαντικές γνώσεις στη νευροεπιστήμη έχουν διευρύνει την κατανόησή μου για κάποιες συμπεριφορές στην Κύπρο. Υποδηλώνουν ότι ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα συγχωνεύοντας πεποιθήσεις του παρελθόντος με νέες εμπειρίες. Αυτές οι πεποιθήσεις, που διαμορφώνονται, κληρονομούνται και ενισχύονται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, είναι βαθιά ριζωμένες στον εγκέφαλο, ο οποίος χάνει την ικανότητα αφομοίωσης νέων πληροφοριών. Ως αποτέλεσμα, όταν ένα οδυνηρό παρελθόν διδάσκεται επανειλημμένα, καθίσταται αδύνατο για τους ανθρώπους να είναι ανοιχτοί στην αλλαγή και να πιστεύουν σε μια ελπιδοφόρα εναλλακτική λύση για ένα κοινό και καλύτερο μέλλον.

Οι μεγάλες αλλαγές σε χώρες δεν μπορούν να αποφύγουν την κριτική και τις κατηγορίες. Πάντα θα υπάρχουν εκείνοι που προτιμούν το status quo ως το σημείο συμβιβασμού των θέσεών τους. Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που προβλέπουν εκ των προτέρων τα κακά πράγματα που πρόκειται να συμβούν. Ορισμένοι αντιλαμβάνονται ακόμη και μικρές αλλαγές ως απειλή ή προδοσία. Η ιστορία μας διδάσκει, ωστόσο, ότι οι θετικές αλλαγές συμβαίνουν όταν οι ηγέτες αναγνωρίζουν τι διακυβεύεται και εστιάζουν στη μακροπρόθεσμη ευημερία των κοινοτήτων τους.

Είμαι πεπεισμένη ότι η Κύπρος αξίζει και μπορεί να βρει τη συμφιλίωση και έναν νέο δρόμο προς τα εμπρός. Θα παρουσιάσω την έκθεσή μου στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ στις 10 Ιουλίου, αλλά η δέσμευσή μου δεν έχει τελειώσει, θα συνεχίσω να σκέφτομαι τις επιλογές για μια βιώσιμη λύση. Ο Γενικός Γραμματέας θα αποφασίσει τα βήματα που πρέπει να γίνουν τους επόμενους μήνες. Παραμένω αισιόδοξη και ζητώ από όλους τους Κύπριους να ενθαρρύνουν και να πιέσουν τους ηγέτες τους να εργαστούν για ένα καλύτερο και ασφαλές μέλλον. Οι ηγέτες πρέπει να επιδείξουν βούληση και αποφασιστικότητα για πραγματική πρόοδο.