Ολυμπιακοί Αγώνες: Από τον Φοίβο και την Αθηνά στον... Φρυγικό σκούφο - Όλες οι μασκότ μέχρι σήμερα

Χαριτωμένες, δημοφιλείς, αξεπέραστες ενίοτε και άνευρες, οι μασκότ των Ολυμπιακών Αγώνων μπορούν να εμφανιστούν παντού, από τις γιγάντιες φιγούρες στο περιθώριο των εκδηλώσεων, μέχρι τις εικόνες τις διαφημιστικές πινακίδες και τα λογότυπα στα T-Shirt των ενθουσιασμένων οπαδών.

Την πρώτη επίσημη μασκότ στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων δημιούργησαν οι Γάλλοι στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς αγώνες του 1968, που πραγματοποιήθηκαν στη Γκρενόμπλ.

Πρόκειται για τον Schuss, μια μικρόσωμη ανδρική φιγούρα πάνω σε σκι, βαμμένη στα χρώματα της Γαλλίας: μπλε, κόκκινο και άσπρο. Για κάποιους η πρώτη μασκότ στην ιστορία ωστόσο είναι ο Smoky, ένα αληθινό σκοτσέζικο τεριέ που έκλεψε την παράσταση στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1932 στο Λος Άντζελες.

Ωστόσο, η πρώτη επίσημη ολυμπιακή Μασκότ εμφανίστηκε στους θερινούς Ολυμπιακούς αγώνες του Μονάχου το 1972. Ας δούμε τις φιγούρες που έκλεψαν την παράσταση από τότε μέχρι σήμερα.

Μόναχο 1972: Βάλντι

Ο Βάλντι, θεωρείται η πρώτη επίσημη μασκότ στην ιστορία των Ολυμπιακών αγώνων. Ένα χαριτωμένο σκυλάκι ράτσας dachshund που είναι δημοφιλής στη Βαυαρία- διαθέτει προσόντα απαραίτητα για κάθε αθλητή: αντοχή, ανθεκτικότητα και ευκινησία.

Το κεφάλι και η ουρά του ήταν μπλε, στο σώμα είχε κάθετες λωρίδες στα Ολυμπιακά χρώματα και έφερε την υπογραφή του διάσημου σχεδιαστή Ότλ Άιχερ.

Μόντρεαλ 1976: Αμίκ

Ο μαύρος κάστορας Αμίκ -με τη χαρακτηριστική κόκκινη ρίγα και το λευκό λογότυπο των Ολυμπιακών Αγώνων στο σώμα του- ήταν η επίσημη μασκότ των Ολυμπιακών Αγώνων του Μόντρεαλ το 1976.

Το όνομα του εμπνεύστηκε από τη γλώσσα Algonquian, που είναι η δημοφιλέστερη μεταξύ των ιθαγενών του Καναδά. Και μπορεί να μην θύμιζε αθλητή και να μην ήταν...κομψός, αλλά ενσάρκωνε σύμφωνα με τους εμπνευστές του την αντοχή και τη σκληρή δουλειά.

Μόσχα 1980: Μίσα

Ο αρκούδος Μίσα δημιουργήθηκε από τον φημισμένο εικονογράφο παιδικών βιβλίων, Βίκτορ Τσίζικοφ, έναν από τους δημοφιλέστερους της Ρωσίας, που έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Ιούλιο.

Μία ομάδα καλλιτεχνών είχε δημιουργήσει τότε περισσότερες από 60 εκδοχές μασκότ, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ), αλλά τελικά επιλέχθηκε το φιλικό αρκουδάκι που φορούσε μια ζώνη με τους πέντε κύκλους των Ολυμπιακών Αγώνων.

Ο Μίσα αγαπήθηκε όσο καμία άλλη μασκότ -μέχρι τότε- και έγινε η πρώτη που αποτυπώθηκε σε γραμματόσημα.

Λος Άντζελες 1984: Σαμ

Αν η αρκούδα είναι το έμβλημα της Ρωσίας και το σκυλάκι dachshund της Γερμανίας, τότε ο αετός είναι το εθνικό πουλί των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Ρόμπερτ Μουρ συνεργάστηκε με τον Walt Disney για να δημιουργήσουν τον «Σαμ» τον Ολυμπιακό αετό με το καπέλο και την ενδυμασία στα χρώματα της αμερικανικής σημαίας.

Ο Σαμ έκανε την αρχή για να ξεκινήσει και η εμπορική εκμετάλλευση των μασκότ των Ολυμπιακών αγώνων.

Σεόυλ 1988: Χόντορι

Ένας χαμογελαστός, μικρός τίγρης που τον έλεγαν Χόντορι ηταν η μασκότ της Σεούλ, σχεδιασμένη από την Κιμ Χιουν. Βαθιά ριζωμένες στην κορεατική κουλτούρα και μυθολογία, οι τίγρεις συμβολίζουν την φιλοξενία και το πνεύμα φιλίας.

Το όνομα του επιλέχθηκε ανάμεσα σε χιλιάδες άλλες ονομασίες τις οποίες είχαν προτείνει οι κάτοικοι της Κορέας. Αξίζει να αναφερθεί ότι «Χο» σημαίνει στα κορεατικά τίγρης και το -ντορι είναι η κατάληξη ενός τυπικού αρσενικού ονόματος.

Ο τίγρης της Κορέας είχε κρεμασμένους στο λαιμό του τους Ολυμπιακούς κύκλους σαν μετάλλιο και φορούσε ένα παραδοσιακό αγροτικό καπέλο χορού.

Βαρκελώνη 1992: Κόμπι

Το τσοπανόσκυλο Κόμπι, έργο του Ισπανού σκιτσογράφου Χαβιέ Μαρισκάλ, κέρδισε τις εντυπώσεις και τις καρδιές αθλητών και κοινού, αν και αρχικά είχε προκαλέσει μικτές αντιδράσεις. Και αυτό γιατί σε κάποιους δε θύμιζε σκύλο των Πυρηναίων -όπως ήταν ο αρχικός στόχος- αλλά γουρούνι.

Όπως και να΄χει ο Κόμπι σχεδιάστηκε με έμπνευση τον κυβισμό του Πάμπλο Πικάσο και η Οργανωτική Επιτροπή των Αγώνων της Βαρκελώνης, είχε δημιουργήσει ένα ειδικό τηλεοπτικό πρόγραμμα ώστε να μεταδώσει το πνεύμα των Αγώνων.

Ατλάντα 1996: Ίζι

Ο Ίζι ήταν η πρώτη μασκότ που σχεδιάστηκε με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή και δεν αντιστοιχούσε σε…εθνικό ζώο.Ήταν μία άμορφη αφηρημένη φανταστική φιγούρα.

Το όνομά του γεννήθηκε από τη φράση «What is it?» (Τί είναι;) επειδή κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τι ακριβώς είναι και επιλέχθηκε από τα παιδιά της διοργανώτριας πόλης. Η μασκότ απέτυχε εμπορικά.

Σίδνεϊ 2000: Όλι, Σιντ και Μίλι

Τα τρία αυτόχθονα ζώα της Αυστραλίας σχεδιάστηκαν από τον Μάθιου Χάταν και αντιπροσωπεύουν τη γη, τον αέρα και το νερό. Ο Oλι (από τη λέξη Olympics - Ολυμπιακοί), ένα πουλί κουκαμπούρα αντιπροσωπεύει το Ολυμπιακό πνεύμα της γενναιοδωρίας.

Η Σιντ (από τη λέξη Σίδνεϊ) ένας πλατύπους, αντιπροσωπεύει το περιβάλλον. Και η Μίλι (από τη λέξη millennium -χιλιετία), μία έχιδνα, είναι η γκουρού της τεχνολογίας και των πληροφοριών. Το καγκουρό και το κοάλα αποκλείστηκαν ως μασκότ επειδή θεωρήθηκαν υπερβολικά κλισέ.

Aθήνα 2004: Αθηνά και Φοίβος

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας κάνουν για πρώτη φορά την εμφάνισή τους, δυο ανθρωπόμορφες μασκότ: Ο Φοίβος και η Αθηνά, δημιουργία του Σπύρου Γκόγκου. Οι μασκότ με τα βαριά πόδια τους μακριούς λαιμούς και τα μικροσκοπικά κεφάλια, ήταν βασισμένες σε κούκλες ηλικίας χιλιάδων ετών (δαίδαλα), που βρέθηκαν σε ανασκαφές, σε αρχαιολογικές τοποθεσίες στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, η Αθηνά ήταν η θεά της σοφίας και προστάτιδας της πόλης της Αθήνας ενώ ο Φοίβος ο θεός του φωτός και της μουσικής. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Φοίβος-Απόλλωνας και η Αθηνά ήταν αδέρφια που αντιπροσωπεύουν τη συμμετοχή και την ομαδικότητα κι όχι τη νίκη.

Οι δύο μασκότ αντιπροσωπεύουν την Ελλάδα και τις Ολυμπιακές αξίες της συνεργασίας, του ευ αγωνίζεσθαι και της ισότητας. Ταυτόχρονα, αντιπροσωπεύουν τέσσερις βασικές αξίες της «Αθήνα 2004»: Κληρονομιά, συμμετοχή, γιορτή και ανθρώπινο μέτρο».

Πεκίνο 2008 -Πέντε φίλοι (The Five Friendlies)

Το 2008 οι Κινέζοι είχαν διαλέξει πέντε κούκλες καλής τύχης για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου. Οι πέντε μασκότ παρουσιάστηκαν ως «ο Beibei, το ψάρι, ο Jingjing το πάντα, η Huanhuan η Ολυμπιακή φλόγα, η Yingying η Θιβετιανή αντιλόπη, και η Nini το χελιδόνι».

Οι πρώτες συλλαβές των δισύλλαβων ονομάτων τους σχημάτιζαν τη φράση Beijing Huanying Ni που σημαίνει «Καλωσήλθατε στο Πεκίνο». Κάθε μία από τις μασκότ συμβόλιζε μία διαφορετική ευλογία, καθώς ο πολιτισμός της Κίνας διακρινόταν από την παράδοση της ευλογίας μέσα από σημάδια και σύμβολα.

Ο Beibei αντιπροσώπευε την ευλογία της ευημερίας, ο Jingjing της χαράς, η Huanhuan του πάθους, η Yingying της υγείας κα ιη Nini την ευλογία της καλής τύχης.

Λονδίνο 2012: Γουένλοκ και Μάντεβιλ

Ο Γουένλοκ και η Μάντεβιλ είναι κινούμενα σχέδια που απεικονίζουν δύο σταγόνες χάλυβα -τιμής ένεκεν στη βρετανική χαλυβουργία- και φοράνε βραχιόλια με τα χρώματα των Ολυμπιακών Κύκλων. Οι διοργανωτές είχαν προσλάβει τον συγγραφέα μπεστ-σέλερ παιδικών βιβλίων Μάικλ Μορπούργκο να φτιάξει μία ιστορία για τους «αφηρημένους» χαρακτήρες.

Το ανδρικό όνομα προέκυψε από την πόλη Much Wenlock, όπου διεξήχθησαν αγώνες τον 19ο αιώνα με το πνεύμα των Ολυμπιακών Αγώνων. Και το γυναικείο, από το νοσοκομείο Stoke Mandeville που διοργάνωνε αγώνες που ενέπνευσαν τους Παραολυμπιακούς. Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάστηκε η μασκότ των Παραολυμπιακών αγώνων.

Ρίο 2016: Βινίσιους και Τομ

Οι μασκότ Βινίσιους και Τομ που επελέγησαν μετά απο ψηφοφορία του κoινού, «γεννήθηκαν» με έμπνευση δύο σπουδαίους Βραζιλιάνους μουσικούς, τον Βινίσιους Ντε Μοράες και τον Τομ Ζομπίμ.

Ήταν αφιερωμένες στην πλούσια χλωρίδα και πανίδα της Βραζιλίας με το κίτρινο ζώο να αντιπροσωπεύει όλα τα ζώα της Βραζιλίας και ένα μπλε λουλούδι -μασκότ των Παραολυμπιακών αγώνων- να αντιπροσωπεύει την χλωρίδα της χώρας.

Τόκιο 2020: Μιραϊτόουα και Σομέιτι

Οι δύο σούπερ ήρωες που κλέβουν την παράσταση στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο. Η καρό μπλε και άσπρη μασκότ ακούει στο όνομα «Μιραϊτόουα» προέρχεται από τις ιαπωνικές λέξεις «μιράι», που σημαίνει «μέλλον» και «τόουα» που σημαίνει «αιωνιότητα».

Η μασκότ των Παραολυμπιακών, σε ροζ και άσπρο, βαφτίστηκε «Σομέιτι», από τη λέξη «σομέισινο» (άνθος κερασιάς) με έναν μικρό υπαινιγμό της αγγλικής έκφρασης «so mighty» (τόσο δυνατός). Ο Σομέιτι διαθέτει αισθητήρες σε σχήμα λουλουδιών κερασιάς, και επιδεικνύει τεράστια ψυχική και σωματική δύναμη.

Παρίσι 2024: Φρυγικός σκούφος

Η Οργανωτική Επιτροπή «Παρίσι 2024» επέλεξε ένα από τα σύμβολα της γαλλικής επανάστασης και της ελευθερίας τον Φρυγικό σκούφο, για μασκότ των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων.

Ο Φρυγικός σκούφος ή «σκούφος της ελευθερίας» είναι ένα κάλυμμα κεφαλής κωνικού σχήματος, συχνά ερυθρού χρώματος, από ύφασμα και με την απόληξη της κορυφής του να διπλώνει, το οποίο μερικές φορές φέρει μια τρίχρωμη κονκάρδα.

Είναι ένα από τα εθνικά σύμβολα ης Γαλλίας και ένα από τα χαρακτηριστικά της Μαριάν, αλληγορικής μορφής της Γαλλικής Δημοκρατίας. Εμφανίζεται στη σημαία της πολιτείας της Νέας Υόρκης και στις σημαίες και τα εθνόσημα πολλών χωρών της Λατινικής Αμερικής. Υιοθετήθηκε στη Γαλλία στις αρχές του καλοκαιριού του 1790 ως σύμβολο της ελευθερίας και του κοινοτικού πνεύματος, εξ ου και το όνομά του και έγινε σύμβολο της Γαλλικής Επανάστασης.

Στις 20 Ιουνίου 1792, οι κάτοικοι του Παρισιού, οι οποίοι είχαν εισβάλει στο παλάτι του Κεραμικού, ανάγκασαν τον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΣΤ' να φορέσει τον κόκκινο σκούφο της επανάστασης