To «φαλακρό» πουλί εξαφανισμένο για 300 χρόνια μαθαίνει να μεταναστεύει - Εικόνες από τη διαδρομή

Η βόρεια φαλακρή ίβις εξαφανίστηκε από την κεντρική Ευρώπη για 300 χρόνια. Τώρα, έχει επιστρέψει - και οι επιστήμονες έγιναν «ανάδοχοι γονείς» διδάσκοντας στα πουλιά τις ξεχασμένες μεταναστευτικές διαδρομές τους.

Τριάντα έξι από αυτά τα απειλούμενα πουλιά ακολουθούν τώρα ένα υπερελαφρύ αεροσκάφος 2.800 χιλιόμετρα από την Αυστρία στην Ισπανία, σε ένα ταξίδι που θα μπορούσε να διαρκέσει έως και 50 ημέρες για να ολοκληρωθεί.

Κατά τη διάρκεια της πτήσης, οι «ανάδοχοι γονείς» κάθονται στο πίσω μέρος ενός μικρού αεροσκάφους, που έχει έναν μικρό κινητήρα σαν ανεμιστήρα στο πίσω μέρος κι έναν κρίτρνο αλεξίπτωτο για να μένει ψηλά, χαιρετώντας και ενθαρρύνοντας, τα πουλιά καθώς πετούν.

Είναι η πρώτη προσπάθεια επανεισαγωγής ενός μεταναστευτικού είδους χρησιμοποιώντας αυτή την τεχνική.

Η έμπνευσή για την πρωτότυπη αυτή εκπαίδευση ήρθε από την ταινία του 1996 Fly Away Home, στην οποία ο κύριος χαρακτήρας πετάει ένα υπερελαφρύ αεροπλάνο για να δείξει στις ορφανές χήνες τη μεταναστευτική τους πορεία. Η ταινία βασίστηκε στο έργο του "Father Goose" Bill Lishman, ενός φυσιοδίφη που δίδαξε καναδικές χήνες με τον ίδιο τρόπο το 1988.

Η βόρεια φαλακρή ίβις - ή το Waldrapp - ήταν κάποτε κοινή σε όλη τη βόρεια Αφρική, την αραβική χερσόνησο και μεγάλο μέρος της Ευρώπης, αλλά τα πουλιά κυνηγήθηκαν ευρέως και ο βιότοπός τους καταστράφηκε. Για περισσότερα από 300 χρόνια είχαν εξαφανιστεί από την κεντρική Ευρώπη, με μικρούς πληθυσμούς να επιβιώνουν σε ζωολογικούς κήπους.

Οι προσπάθειες αναπαραγωγής για την αύξηση του πληθυσμού τους τις τελευταίες δύο δεκαετίες ήταν επιτυχείς, αλλά χωρίς καθοδήγηση από τους άγριους προγόνους, τα πουλιά - γνωστά για το φαλακρό κόκκινο κεφάλι τους και το μακρύ καμπύλο ράμφος τους - δεν είχαν πλέον καμία γνώση για το προς ποια κατεύθυνση να πετάξουν για το χειμώνα. Οι πρώτες προσπάθειες επανεισαγωγής ήταν σε μεγάλο βαθμό ανεπιτυχείς - αντί να επιστρέψουν σε κατάλληλους τόπους διαχείμασης όπως η Τοσκάνη της Ιταλίας, τα πουλιά πέταξαν σε διαφορετικές κατευθύνσεις και πέθαναν.

Για να προετοιμαστούν για το ταξίδι, οι νεοσσοί απομακρύνθηκαν από τις αποικίες αναπαραγωγής τους στο ζωολογικό κήπο Rosegg στην Αυστρία σε ηλικία μόλις λίγων ημερών, μεταφέρθηκαν σε ένα κλουβί και φροντίζονταν από έναν άνθρωπο ανάδοχο γονέα για να «αποτυπώσουν». Μόλις συμβεί αυτό, τα πουλιά εμπιστεύονται τον άνθρωπο αρκετά για να τον ακολουθήσουν κατά μήκος της μεταναστευτικής διαδρομής.

Αυτή η χρονιά σηματοδοτεί το 17ο ταξίδι με ανθρώπινους οδηγούς. Το σημερινό κοπάδι είναι ακόμα καθ' οδόν – ξεκίνησαν το ταξίδι τους στις 13 Αυγούστου και αναμένουν να φτάσουν στο Vejer de la Frontera στην Ανδαλουσία στις αρχές Οκτωβρίου.

Όταν φτάσουν στους χώρους διαχείμασης, τα πουλιά γίνονται πλήρως ανεξάρτητα και δεν χρειάζονται πλέον τους θετούς γονείς τους, αν και εξακολουθούν να τους αναγνωρίζουν χρόνια αργότερα και να τους πλησιάζουν με έναν τελετουργικό χαιρετισμό.

Ο πληθυσμός της κεντρικής Ευρώπης αυξήθηκε από μηδέν σε σχεδόν 300 από την έναρξη του έργου το 2002 και το 2011 το πρώτο πουλί μετανάστευσε πίσω στη Βαυαρία από την Τοσκάνη χωρίς ανθρώπινη βοήθεια.

Οι πρώτες γενιές έχουν ήδη εκτραφεί στην άγρια φύση και δίδαξαν στους απογόνους τους το μεταναστευτικό μονοπάτι που έμαθαν από τον άνθρωπο.

Αλλά η κλιματική κρίση καθιστά αυτή τη μετανάστευση πιο δύσκολη και σημαίνει ότι οι άνθρωποι πρέπει να καθοδηγήσουν τις νεότερες γενιές κατά μήκος νέων διαδρομών.

Οι ίβιδες μεταναστεύουν αργότερα στη σεζόν τώρα, γεγονός που τους αναγκάζει να διασχίσουν τις Άλπεις σε πιο κρύο, πιο επικίνδυνο καιρό. Σε απάντηση, η ομάδα Waldrapp δοκίμασε μια νέα διαδρομή το 2023, από τη Βαυαρία στην Ανδαλουσία στη νότια Ισπανία. Η φετινή διαδρομή είναι περίπου 186 μίλια μεγαλύτερη από την περσινή.Η προσπάθεια δεν είναι μόνο για τη βόρεια φαλακρή ίβιδα: είναι για να ανοίξει το δρόμο για άλλα απειλούμενα μεταναστευτικά είδη, δήλωσε ο Fritz. «Αυτή η μέθοδος που έχουμε αναπτύξει με τη φαλακρή ίβιδα είναι επειγόντως απαραίτητη για έναν αυξανόμενο αριθμό άλλων μεταναστευτικών ειδών πουλιών. Είναι ένα εμβληματικό έργο που δείχνει τι είναι δυνατό».Ο Fritz θα ήθελε να κάνει περισσότερα έργα με χήνες, γερανούς, πελαργούς ή άλλες ίβιδες. «Νομίζω ότι μπορώ να ερωτευτώ κάθε είδος με το οποίο δουλεύω... Θα ήθελα πολύ να συνεχίσω να πετάω με πουλιά», είπε.