Επιστήμονες ανακάλυψαν κρυμμένο αρχαίο δάσος σε νησί χωρίς δέντρα

Στα ανεμοδαρμένα νησιά Φόκλαντ στον Νότιο Ατλαντικό Ωκεανό δεν έχουν αναπτυχθεί δέντρα εδώ και δεκάδες χιλιάδες χρόνια - μόνο θάμνοι και άλλη χαμηλή βλάστηση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια πρόσφατη δενδρώδης ανακάλυψη σχεδόν 6 μέτρα κάτω από το έδαφος τράβηξε την προσοχή των ερευνητών.

Η δρ Ζοέ Τόμας, λέκτορας φυσικής γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον του Ηνωμένου Βασιλείου, έκανε επιτόπια έρευνα στο νησί το 2020, όταν πληροφορήθηκε από έναν φίλο της ότι κορμοί δέντρων είχαν ανακαλυφθεί από ένα στρώμα τύρφης σε ένα εργοτάξιο κοντά στην πρωτεύουσα Στάνλεϊ.

«Σκεφτήκαμε ότι αυτό είναι πραγματικά περίεργο, επειδή ένα από τα πράγματα για τα Φόκλαντ που όλοι γνωρίζουν είναι ότι δεν φυτρώνουν δέντρα», δήλωσε η Τόμας, επικεφαλής της μελέτης της πρόσφατης έρευνας για τα Φόκλαντ. «Είναι πολύ ανεμοδαρμένα και άγονα».

Τα Νησιά Φόκλαντ είναι ένα υπερπόντιο έδαφος υπό βρετανική διοίκηση για το οποίο η Μεγάλη Βρετανία και η Αργεντινή διεξήγαγαν έναν σύντομο πόλεμο το 1982. Η Βρετανία κέρδισε τον πόλεμο, αλλά η Αργεντινή συνεχίζει να διεκδικεί τα νησιά.

Η Τόμας και οι συνάδελφοί της πήγαν στην περιοχή και άρχισαν να «μαζεύουν αυτά τα μεγάλα κομμάτια ξύλου». Τα υπολείμματα των δέντρων ήταν τόσο άψογα διατηρημένα, είπε η Τόμας. Γνωρίζοντας όμως την ιστορία των Φόκλαντ, οι ερευνητές ήξεραν ότι τα απομεινάρια δεν μπορούσαν να είναι σύγχρονα.

«Η ιδέα ότι είχαν βρει κορμούς και κλαδιά δέντρων μας έκανε να σκεφτούμε πόσο παλιά μπορεί να είναι αυτά τα πράγματα; Ήμασταν αρκετά σίγουροι ότι δεν είχαν φυτρώσει δέντρα εκεί εδώ και πολύ καιρό», πρόσθεσε.

Η παρουσία των απολιθωμάτων των δέντρων υποδηλώνει ότι το νησί φιλοξενούσε κάποτε ένα εύκρατο τροπικό δάσος - ένα δραματικά διαφορετικό οικοσύστημα από το σημερινό περιβάλλον των νησιών, ανέφεραν η Τόμας και οι συνεργάτες της νωρίτερα αυτό το μήνα στο περιοδικό Antarctic Science. Αλλά η ιστορία αυτού του κρυμμένου δάσους πηγαίνει ακόμη πιο πίσω στο χρόνο από ό,τι αρχικά πίστευαν οι ερευνητές.

Αναλύοντας ένα αρχαίο δάσος

Τα υπολείμματα των δέντρων αποδείχθηκαν πολύ παλιά για τη ραδιοχρονολόγηση, η οποία μπορεί να προσδιορίσει την ηλικία της οργανικής ύλης ηλικίας έως και 50.000 ετών. Η διεθνής ομάδα επιστημόνων στράφηκε για απαντήσεις στη μικροσκοπική γύρη και τα σπόρια που βρέθηκαν στην τύρφη.

Η απολιθωμένη γύρη είναι ενδεικτική μιας συγκεκριμένης περιόδου του γεωλογικού χρόνου, οπότε η παρουσία της μπορεί να βοηθήσει στον προσδιορισμό της ηλικίας μιας απολιθωμένης περιοχής, δήλωσε ο Μάικλ Ντόνοβαν, υπεύθυνος συλλογών παλαιοβοτανικής στο Μουσείο Field του Σικάγο. Ο ίδιος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Οι ερευνητές μετέφεραν τα υπολείμματα του ξύλου και δείγματα από τα στρώματα τύρφης για εργαστηριακές δοκιμές στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας της Αυστραλίας, ώστε να κάνουν χρήση ενός ηλεκτρονικού μικροσκοπίου που θα μπορούσε να παράγει εξαιρετικά λεπτομερείς εικόνες του ξύλου και της κυτταρικής του σύνθεσης.

Εκεί, ανέλυσαν επίσης μια ποικιλία σπόρων που είχαν συμπιεστεί και σφραγιστεί στα ίδια στρώματα τύρφης με το ξύλο. Τα αρχεία γύρης τους οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι οι κορμοί και τα κλαδιά των δέντρων χρονολογούνται μεταξύ 15 και 30 εκατομμυρίων ετών.

«Τα ηλικιακά όρια για την περιοχή μελέτης εκτιμήθηκαν με βάση τις ηλικιακές κλίμακες των ειδών γύρης από τα πετρώματα της Παταγονίας και συγκρίσεις με παρόμοιας ηλικίας χλωρίδες από τη νότια Παταγονία και την Ανταρκτική», ανέφερε ο Ντόνοβαν σε email.

Μέσω της ανάλυσής τους, οι συγγραφείς της μελέτης μπόρεσαν επίσης να προσδιορίσουν ποια ήταν τα είδη των δέντρων.

Τα δείγματα θα ανήκαν σε ένα τροπικό δάσος παρόμοιο με αυτό που βρίσκεται στη σύγχρονη Παταγονία, γεγονός που υποδηλώνει ότι το κλίμα στα νησιά Φόκλαντ πριν από εκατομμύρια χρόνια πρέπει να ήταν υγρότερο και θερμότερο από ό,τι σήμερα.

Ωστόσο, θα ήταν πιο δροσερό από τα σημερινά τροπικά δάση, όπως ο Αμαζόνιος - αλλά και πάλι ικανό να υποστηρίξει ένα πλούσιο, ποικιλόμορφο οικοσύστημα φυτικής και ζωικής ζωής, δήλωσε η Τόμας.

«Πολλά είδη δέντρων που αναπτύσσονται (στην Παταγονία) τώρα δεν είχαν εξελιχθεί ακόμη, αλλά βρήκαμε στενούς συγγενείς (στα δείγματα των Νήσων Φόκλαντ)», συμπεριλαμβανομένων ειδών οξιάς και κωνοφόρων, είπε.

«Οι Νήσοι Φόκλαντ καλύπτονται σήμερα από χορτολιβαδικές εκτάσεις και δεν έχουν ενδημικά δέντρα», πρόσθεσε ο Ντόνοβαν. «Η απολιθωμένη γύρη, οι σπόροι και το ξύλο που παρουσιάζονται σε αυτή τη μελέτη δίνουν μια πολύ διαφορετική εικόνα του αρχαίου περιβάλλοντος, παρέχοντας άμεσες αποδείξεις για την παρουσία δροσερών, υγρών δασών».

Δυτικοί άνεμοι αλλαγής

Ο ακριβής λόγος για τον οποίο τα δέντρα δεν αναπτύσσονται ακόμη στο αρχιπέλαγος των Φόκλαντ, γνωστό και ως Islas Malvinas, δεν είναι σαφής, επειδή ευδοκιμούν στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος στη Νότια Αμερική, σύμφωνα με τη μελέτη.

Η Τόμας και ο Ντόνοβαν είπαν αμφότεροι ότι οι ισχυροί άνεμοι που πνέουν στα νησιά και το όξινο έδαφος πλούσιο σε τύρφη που βρίσκεται εκεί θα μπορούσαν να είναι παράγοντες.

Αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά υπογραμμίζουν επίσης γιατί τα νησιά Φόκλαντ αποτελούν σημαντική τοποθεσία για τη μελέτη της κλιματικής αλλαγής στο νότιο ημισφαίριο, πρόσθεσε η Τόμας, η οποία είχε ως αρχικό ερευνητικό στόχο να κατανοήσει τις περιβαλλοντικές αλλαγές στο αρχιπέλαγος τα τελευταία 20.000 χρόνια.

Οι επικρατούντες δυτικοί άνεμοι μπορούν να επηρεάσουν τους πάγους της Ανταρκτικής, την ατμοσφαιρική κυκλοφορία και τα πρότυπα βροχόπτωσης και τα νησιά είναι μία από τις λίγες μόνο χερσαίες μάζες που βρίσκονται στην πορεία τους, πρόσθεσε. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτοί οι άνεμοι ενισχύθηκαν ή εξασθένησαν στο παρελθόν, δεδομένης της θέσης των νησιών κοντά στην Ανταρκτική, θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόβλεψη μελλοντικών αλλαγών στο κλίμα.

Ωστόσο, τα νησιά είναι απίθανο να επιστρέψουν σύντομα σε δασικό τοπίο, δήλωσε η Τόμας.

«Οι τρέχουσες προβλέψεις δείχνουν ότι η περιοχή θα γίνει θερμότερη αλλά και ξηρότερη - γεγονός που οδηγεί σε ανησυχίες σχετικά με τον κίνδυνο διάβρωσης των τυρφώνων, οι οποίοι είναι ευαίσθητοι στην κλιματική αλλαγή», δήλωσε.

Πηγή: CNN