Νότιο Σουδάν: Μια έφηβη νύφη παντρεύτηκε σε τιμή ρεκόρ - Ο «διαγωνισμός γάμου» που δίχασε ένα έθνος

Στην Τζούμπα, την πρωτεύουσα του Νοτίου Σουδάν, ομάδες νεαρών ανδρών και γυναικών τραγουδούσαν καθώς περπατούσαν στον κεντρικό δρόμο της Sherikat, στην ανατολική όχθη του Λευκού Νείλου. Περνώντας μέσα από την αργοκίνητη κυκλοφορία, τα αγόρια κουβαλούσαν μακριά ραβδιά, ενώ τα κορίτσια φορούσαν πολύχρωμες χάντρες, φούστες και lawas, ένα μακρύ κομμάτι ύφασμα δεμένο στον ώμο.

Μαζί με χιλιάδες άλλους Ντίνκα, μια από τις μεγαλύτερες εθνοτικές ομάδες στο Νότιο Σουδάν, χόρευαν μέχρι αργά τη νύχτα στην τελετή agam («αποδοχή» στα Ντίνκα) που γιορτάζει την ολοκλήρωση ενός «διαγωνισμού γάμου», της παραδοσιακής πρακτικής κατά την οποία πολλοί άνδρες διεκδικούν το χέρι μιας παντρέψιμης κοπέλας.

Οι μνηστήρες της έφηβης κοπέλας

Σύμφωνα με τον Guardian, επί μήνες, ο Marial Garang Jil και ο Chol Marol Deng, δύο άνδρες από το Νότιο Σουδάν ηλικίας 40 ετών, οι οποίοι προέρχονται από δύο διαφορετικές φυλές Dinka στην πολιτεία Jonglei αλλά ζουν τώρα στο εξωτερικό, διαγωνίζονταν για να παντρευτούν την Athiak Dau Riak, ένα κορίτσι που η μητέρα της λέει ότι είναι 14 ετών.

Ο πατέρας της Athiak, Dau Riak Magany, λέει ότι είναι 19 ετών και ότι συναίνεσε στον γάμο, παρά το γεγονός ότι ήταν στην 8η τάξη του δημοτικού σχολείου (το οποίο τα παιδιά συνήθως ξεκινούν στα 13 τους) όταν άρχισαν οι διαπραγματεύσεις για τον γάμο τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους.

Η μητέρα της, Deborah Kuir Yach, η οποία τώρα κρύβεται για την ασφάλειά της καθώς αντιτίθεται στο γάμο, λέει ότι έχει αποδείξεις ότι η κόρη της είναι 14 ετών.

Η υπόθεση θα μπορούσε να παραμείνει μια διαμάχη μεταξύ μελών της οικογένειας, αν οι φωτογραφίες και τα βίντεο από τις συγκεντρώσεις δεν είχαν αναρτηθεί στο διαδίκτυο και δεν είχαν κοινοποιηθεί γρήγορα.

Η ιστορία της Athiak και των μνηστήρων της έγινε viral- η Athiak επαινέθηκε για το ύψος και την ομορφιά της και ως «το κορίτσι στην καρδιά ενός ιστορικού διαγωνισμού γάμου» σε δημοσιεύματα σε όλη την Αφρική.

Ο μνηστήρας που έγινε σύζυγος

Μετά το τελετουργικό μέρος του γάμου τον Ιούνιο, όταν δόθηκε ως σύζυγος στον Chol Marol Deng, έναντι αμοιβής 123 βοοειδών, 120 εκατομμυρίων λιρών Νοτίου Σουδάν (περίπου 39.400 ευρώ) σε μετρητά και ενός οικοπέδου, χαρακτηρίστηκε «η πιο ακριβή νύφη στο Νότιο Σουδάν» σε βίντεο στο TikTok που συγκέντρωσαν χιλιάδες likes.

«Δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτόν τον γάμο», δήλωσε τότε ο πατέρας της. Ο Garang Mayen Riak, ξάδελφος της Athiak που ταξίδεψε από τον Καναδά για την τελετή, συμφώνησε. «Είμαστε μια μορφωμένη οικογένεια - δεν μπορούμε να αναγκάσουμε ένα κορίτσι να παντρευτεί», είπε, δηλώνοντας την προσήλωσή του στις παραδόσεις των Ντίνκα. «Αυτός ο γάμος είναι μοναδικός, επειδή τέτοιοι διαγωνισμοί σπάνια συμβαίνουν στη σύγχρονη κοινωνία μας. Είμαστε περήφανοι γι' αυτόν, επειδή μας θυμίζει ποιοι είμαστε».

Ο νόμος του 2008 για τα παιδιά λέει

Ο νόμος του 2008 για τα παιδιά στο Νότιο Σουδάν απαγορεύει τους πρόωρους και αναγκαστικούς γάμους, αλλά σύμφωνα με τη Unicef, οι γάμοι ανηλίκων «εξακολουθούν να αποτελούν κοινή πρακτική» και «πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι το 52% των κοριτσιών [στο Νότιο Σουδάν] παντρεύονται πριν συμπληρώσουν τα 18 τους χρόνια, ενώ ορισμένα κορίτσια παντρεύονται από τα 12 τους χρόνια».

Μια έκθεση υπό την ηγεσία του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου σχετικά με το σύστημα «νυφικού τιμήματος» στο Νότιο Σουδάν αναφέρει ότι «τα εθιμικά δικαστήρια συχνά δέχονται την έμμηνο ρύση ως κριτήριο για την επιλεξιμότητα του γάμου» και ότι οι πρόωροι γάμοι είναι «μια κοινή πρακτική ... που πιθανότατα υποκινείται από τις φιλοδοξίες των οικογενειών να αποκτήσουν νυφικό τίμημα για τις κόρες τους το συντομότερο δυνατό».

Σε παγκόσμιο επίπεδο, 122 εκατομμύρια κορίτσια παντρεύονται ενώ βρίσκονται σε παιδική ηλικία κάθε χρόνο, σύμφωνα με άλλη έκθεση της Unicef. Σε ολόκληρη την υποσαχάρια Αφρική, πάνω από το ένα τρίτο των νεαρών γυναικών παντρεύτηκαν πριν από την ηλικία των 18 ετών.

«Κλασσικό παράδειγμα παιδοφιλίας»

Παρά το γεγονός ότι ο παιδικός γάμος είναι κοινός θεσμός, η περίπτωση της Athiak έχει καθηλώσει τη χώρα. Στη φρενίτιδα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι άνθρωποι «έκαναν εκστρατεία» για τον μνηστήρα της προτίμησής τους. Άλλοι προώθησαν τον γάμο ως επιβεβαίωση της «κουλτούρας και της ταυτότητας των Ντίνκα», αποκρούοντας τους επικριτές που είχαν καταδικάσει τη διαδικασία ως «δημοπρασία ενός κοριτσιού».

Αλλά η διαδικτυακή δραστηριότητα τράβηξε επίσης την προσοχή μιας δικηγόρου, της Josephine Adhet Deng, η οποία άνοιξε τον Ιούνιο μια υπόθεση κατά του Dau Riak Magany, ισχυριζόμενη ότι επέτρεψε τον γάμο μιας ανήλικης και ζητώντας να επιστραφεί η Athiak από την Κένυα, όπου την πήγαν λίγο μετά την τελετή agam.

Τα ερωτήματα γύρω από την ηλικία της Athiak πυροδοτήθηκαν από μια ανάρτηση στο Facebook του θείου της από τη μητέρα της, Daniel Yach, καναδικής υπηκοότητας, ο οποίος ανέφερε ότι «είναι ανήλικη» και καταδίκασε τον προτεινόμενο γάμο ως «κλασικό παράδειγμα παιδοφιλίας».

«Ήμουν πολύ σοκαρισμένος γιατί δεν είχα δει την Athiak από τότε που έφυγα στον Καναδά το 2015», λέει σε τηλεφωνική επικοινωνία. «Μέχρι τότε ήταν έξι ετών. Τότε είδα τις αναρτήσεις για τον γάμο και ανακάλυψα πόσο ψηλή είχε γίνει.

«Αλλά είναι απλώς ένα παιδί. Αυτό το κοριτσάκι έχει υποστεί πλύση εγκεφάλου. Είναι τα πιο τρελά πράγματα που έχουν γίνει ποτέ».

«Έπρεπε να διαλέξει. Δεν είχε άλλη επιλογή»

Όταν ο Chol Marol Deng ανακοινώθηκε ως ο νικητής μνηστήρας στις 13 Ιουνίου από μια επιτροπή αποτελούμενη από τους θείους και τον πατέρα της Athiak, είπαν ότι ήταν «δική της επιλογή».

Αυτό όμως δεν έπεισε την Aluel Atem, μια φεμινίστρια ακτιβίστρια από το Νότιο Σουδάν. «Έπρεπε να διαλέξει έναν από αυτούς. Δεν νομίζω ότι υπήρχε επιλογή για εκείνη να μην επιλέξει κάποιον από αυτούς τους δύο άνδρες», λέει.

Η Atem περιγράφει τη συμφωνία ως «κάτι κοντά σε αναγκαστικό γάμο», παρόλο που η Athiak πιθανώς «είναι περήφανη για το γεγονός ότι οι υποσχέσεις ήταν τόσο υψηλές για το νυφικό της τίμημα».

«Είναι πλέον ένα πράγμα για αυτά τα νεαρά κορίτσια στο Sherikat», λέει. «Η νοοτροπία είναι κάπως έτσι: όσο περισσότερα πληρώνει ένας άντρας, τόσο πιο άξια είσαι. Υπάρχει ένα status που συνδέεται».

Η Sarah Diew Biel, υπεύθυνη προστασίας της νοτιοσουδανικής αναπτυξιακής οργάνωσης Nile Hope, λέει: «Όταν πας κόντρα σε χίλιους ανθρώπους που λένε “αυτός ο γάμος είναι εντάξει”, γίνεσαι προδότης στα μάτια της κοινότητας, με τη νοοτροπία του khawaja [ξένος]. Είναι ψυχικά και συναισθηματικά εξαντλητικό».

Η Biel συνεργάζεται με άλλες τοπικές οργανώσεις και κοινωνικούς λειτουργούς - καθώς και με την αστυνομία και το Υπουργείο Φύλου, Παιδιού και Κοινωνικής Πρόνοιας - για την παροχή προστασίας σε επιζώντες της βίας λόγω φύλου στο Νότιο Σουδάν, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ασφαλών σπιτιών για κορίτσια που διαφεύγουν από αναγκαστικούς γάμους.

«Οι κάτοικοι του Νοτίου Σουδάν είναι πολύ περήφανοι για τον πολιτισμό και την ταυτότητά τους, και το ίδιο ισχύει και για μένα, αλλά υπάρχουν πολιτιστικά πρότυπα που κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό», λέει.

Τι δηλώνει η μητέρα της νύφης

Η μητέρα της Athiak προσπάθησε να σταματήσει τον γάμο. «Προσπάθησα να πω στην οικογένεια ότι η Athiak δεν πρέπει να παντρευτεί», λέει. «Αλλά όλοι επέμεναν.

Έψαχναν για αγελάδες. Είδαν ότι η Athiak θα τους έφερνε αυτόν τον μεγάλο πλούτο. Όταν αρνήθηκα, με χώρισαν από την κόρη μου».

Την ημέρα που πάρθηκε η απόφαση ότι η Athiak θα παντρευόταν τον Chol Marol Deng, «προσπάθησα να αυτοκτονήσω», λέει. «Και την επόμενη μέρα, αποφάσισα να το σκάσω».

Η Yach ισχυρίζεται ότι το πιστοποιητικό γέννησης και η ταυτότητα της Athiak καταστράφηκαν από άλλα μέλη της οικογένειας. «Έφυγαν κρυφά με την Athiak για να φτιάξουν ένα νέο πιστοποιητικό εκτίμησης ηλικίας, με βάση μια ψεύτικη ημερομηνία γέννησης, κατά την απουσία μου», λέει.

Ένα νέο διαβατήριο αναφέρει ότι η Athiak γεννήθηκε το 2005, αλλά η Yach έχει ένα επείγον ταξιδιωτικό έγγραφο που επεξεργάστηκε το υπουργείο Εσωτερικών του Νότιου Σουδάν τον Αύγουστο του 2015 και αναφέρει ότι η Athiak γεννήθηκε στην Τζούμπα στις 28 Δεκεμβρίου 2009.

Σήμερα, η Yach είναι περιορισμένη στα λίγα τετραγωνικά μέτρα του σπιτιού όπου κρύβεται, χωρισμένη από τα επτά παιδιά της και με τη ζωή της σε αναμονή. «Δεν ξέρω με ποιον μένει», λέει για την Athiak.

Ο δικηγόρος, Adhet Deng, πιστεύει ότι η Athiak βρίσκεται τώρα πιθανότατα στο Ναϊρόμπι με την οικογένεια του Chol Marol Deng, ο οποίος έχει επιστρέψει στον Καναδά, όπου εργάζεται.

Η Adhet Deng περιμένει από τη δικαιοσύνη να εξετάσει αν η υπόθεση που κατέθεσε μπορεί να προχωρήσει, καθώς δεν είναι σαφές με έναν ήδη «σφραγισμένο» εθιμικό γάμο.

Αλλά λέει ότι θα μπορούσε να υπάρξει και άλλος τρόπος: «Έχω πει στον πατέρα και στα άλλα μέλη της οικογένειας ότι θα πρέπει να αναστείλουν αυτόν τον γάμο, να αφήσουν την Athiak να επιστρέψει στο σχολείο για τουλάχιστον πέντε χρόνια και να αποφασίσει τότε τι θέλει».

Η Athiak δεν έχει μιλήσει ποτέ δημόσια για τη διαμάχη γύρω από τον γάμο της. Αλλά, την παραμονή της γιορτής του agam τον Ιούνιο, δήλωσε στον Guardian ότι, αν δεν είχε ξεκινήσει η διαδικασία του γάμου, θα είχε «προτιμήσει να σπουδάσει».